زخم‌های باز بر بدنه چنارهای ولیعصر
درختان چنار خیابان ولیعصر، با ریشه‌هایی قطور اما فضای رویشی محدود، این روزها درگیر زخم‌هایی عمیق، پوسیدگی پنهان و بحران خشکی تدریجی‌اند؛ معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، هشدار می‌دهد اگر به وضعیت این درختان کهنسال رسیدگی نشود، میراث سبز تهران در معرض نابودی قرار خواهد گرفت.
هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیطزیست، فارغ‌التحصیل دکتری جنگل‌داری و استاد و مدیر گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی است؛ با ایشان درباره درختان خیابان ولیعصر و آینده آن‌ها به گفت‌وگو نشستیم؛
آقای کیادلیری، گفت‌وگو را از اینجا آغاز کنیم که در حال حاضر، درختان خیابان ولیعصر با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
ببینید محیط شهری، به‌دلیل شرایط آب و هوایی یا فضای رویشی درختان، اصولاً محیطی استرس‌زا برای درختان است؛ درختان خیابان ولیعصر دارای ریشه‌های جانبی بسیار قطور هستند اما در فضای رویشی محدودی کاشته شده‌اند یا حداقل در حال حاضر محدود شده و دچار اشکال هستند؛ به عبارت ساده‌تر فضای رشد در اطراف، برای چنارهای ولیعصر فراهم نیست. پای درختان را که نگاه کنید، می‌بینید به شدت کوبیده است و منافذ خاک کاملاً پر شده و بسیاری از این درخت‌ها «دای‌بک» شده‌اند، به این معنا که از نوک شاخه‌ها شروع به خشک شدن کرده‌اند که این مشکل مربوط به ریشه‌هاست؛ این درختان یا دچار کوبیدگی خاک هستند یا صدمه دیده‌اند یا به‌درستی تغذیه نمی‌شوند.
اساساً در انتخاب درخت برای محیط‌های شهری باید به چه نکاتی توجه شود؟
درخصوص کاشت درخت در مناطق شهری، باید به نکات بسیاری توجه شود؛ گاهی مجبورید درختی را در مناطق شهری بکارید که شرایط اکولوژیکی مناسب آن درخت در محیط فراهم نیست اما به دلیل زیبایی، رنگ و حس سرسبزی در شهر، به آن‌ها نیاز دارید. با توجه به این موضوعات، به فضای رویشی که درخت در آن کاشته می‌شود، باید دقت کنید. شاید در زمانی فضای رویشی برای درختان خیابان ولیعصر مناسب بود اما اکنون فضای مناسبی را در اختیار نداریم چراکه این‌ها درختان غول‌پیکری هستند و ریشه‌های بسیار قطوری دارند و هم‌اکنون با محدودیت فضا مواجه شده‌اند؛ تاج درختان خیابان ولیعصر به سمت داخل خیابان گسترده شده و به‌اصطلاح پرچمی شده‌اند چرا که فضای رشد در اطراف برای آن‌ها وجود ندارد.
به نظر می‌رسد بدنه این درختان زخمی است؛ این زخم‌ها چطور ایجاد شده و چه عوارضی دارند؟
بله، درختان خیابان ولیعصر، به‌ویژه در جنوب و جنوب‌غربی، دارای بدنه زخم‌داری هستند؛ از آنجا که این درختان، پوستی صاف و نازک دارند، وقتی در سنین پائین بدن‌شان پوشیده نشود، به واسطه گرما و سرما، زخم‌های کوچکی برمی‌دارند و در سنین بالا این زخم‌ها عمیق شده و محل نفوذ انواع بیماری‌ها و قارچ‌ها می‌شوند. از سوی دیگر وقتی این درختان قدشان بلند می‌شود، مأموران شروع می‌کنند به هرس کردن آن‌ها، اما وقتی هرس کردن در سنین بالا اتفاق می‌افتد، به‌دلیل اینکه بافت‌های فتوسنتزکننده، نسبت به بافت‌های مصرف‌کننده اندک است، محل زخم ترمیم نمی‌شود و این زخم‌ها محل نفوذ قارچ و بیماری و حشراتی می‌شوند که در نهایت درخت را از پا در می‌آورند؛ درختان چنار خیابان ولیعصر فضای رویشی بسیار محدودی دارند و بهتر است در پارک‌ها از چنار استفاده کنیم اما درختان خیابان ولیعصر چون ارزش بالایی برای ما دارند، باید در حفظ و نگهداری آن‌ها تلاش کنیم.
نظر شما درخصوص قطع سیستماتیک درختان خیابان ولیعصر چیست؟
ما معتقدیم اگر شاخه‌‌ای که یک سانتیمتر قطر دارد را می‌خواهید قطع کنید، مشکلی ندارد اما اگر قطر این شاخه به پنج سانتیمتر برسد، لازم است دوبار فکر کنید و اگر به بیست سانتیمتر برسد، باید دلیل بسیار محکمی برای قطع آن داشته باشید. نمی‌شود برای تمام درختان به یک شکل نظر داد، بلکه باید به‌صورت خاص درباره هرکدام از آن‌ها صحبت کرد چراکه برای ما از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند.
در روزهای اخیر با بادهای شدیدی که می‌وزد، برخی درختان روی خودروها سقوط می‌کنند آیا تشخیص پوسیدگی درختان پیش از سقوط، امکان‌پذیر است؟
گاهاً بعضی درختان سبز هستند و برگ دارند اما دچار درون‌پوسیدگی هستند اما این پوسیدگی دیده نمی‌شوند و با وزش یک باد ممکن است کمرشکن شود اما تکنولوژی‌هایی وجود دارد که بتوانیم پیش از پوسیدگی، این درختان را شناسایی کنیم. بعضی وقت‌ها مردم درختی را می‌بینند که سبز است اما وقتی کارشناس روی آن کار می‌کند، متوجه درون‌پوسیدگی درخت می‌شود.
