اندازه گرد و غباری که مردم تنفس می کنند مهم است
رییس انجمن بیماری های تنفسی و ریوی: اگر منشأ گرد و غبار از مناطق جنوبی عراق باشد، احتمال وجود فلزات سنگین و حتی اورانیوم در ترکیب آن وجود دارد که خاصیت سرطان‌زایی دارند
دکتر مصطفی قانعی، متخصص ریه و بیماری‌های تنفسی و رئیس انجمن بیماری های تنفسی و ریوی کشور با اشاره به تأثیرات گرد و غبار بر سلامت عمومی جامعه گفت: «ذرات گرد و غبار باید بر اساس اصول علمی طبقه‌بندی شوند. اندازه این ذرات نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان خطر آن‌ها برای سلامت انسان دارد.»
وی ادامه داد: «در صورتی که اندازه ذرات بیش از ۱۰ میکرومتر باشد، معمولاً خطری برای سلامتی ایجاد نمی‌شود، چرا که این ذرات نمی‌توانند وارد سیستم تنفسی عمقی شوند. اما وقتی اندازه آن‌ها در بازه بین ۵ تا ۱۰ میکرومتر قرار می‌گیرد، این ذرات در ناحیه حلق و بینی به دام می‌افتند و ممکن است موجب تحریکات خفیف تنفسی شوند.»
رئیس انجمن ریه با اشاره به اهمیت ویژه ذرات کوچکتر از ۵ میکرومتر تأکید کرد: «ذراتی که زیر ۵ میکرومتر هستند، وارد فضای شش‌ها می‌شوند. اگر اندازه آن‌ها کمتر از ۲ میکرومتر باشد، این امکان وجود دارد که وارد فضای عمقی شش‌ها شده و حتی دوباره از طریق بازدم خارج شوند. اما خطرناک‌ترین بازه، ذراتی با اندازه بین ۲.۵ تا ۵ میکرومتر است که نه تنها وارد ریه می‌شوند، بلکه در آن رسوب کرده و ممکن است آسیب‌های بلندمدتی به بافت ریه وارد کنند.»
قانعی با بیان اینکه اعداد نمایش داده‌شده در تابلوهای شاخص آلودگی هوا اهمیت زیادی دارد، اظهار داشت: «اگر این تابلوها نشان‌دهنده غلظت ذرات در بازه ۲.۵ تا ۵ میکرومتر باشد، باید نسبت به افزایش خطر بیماری‌های تنفسی هشدار جدی داده شود. در واقع، هرچقدر این عدد بالاتر باشد، احتمال آسیب به دستگاه تنفسی نیز افزایش می‌یابد.»
وی افزود: «در کنار توجه به اندازه ذرات، ترکیب شیمیایی آن‌ها نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. ذراتی که حاوی آلاینده‌های شیمیایی و صنعتی هستند، می‌توانند موجب افزایش احتمال بروز سرطان شده و همچنین حجم عملکردی ریه را کاهش دهند. این تأثیرات مشابه با اثراتی است که مصرف سیگار بر بافت ریه دارد.»
قانعی در ادامه تصریح کرد: «اگر ترکیب ذرات فاقد مواد سمی و شیمیایی باشد، شدت آسیب آن‌ها کمتر خواهد بود. در چنین شرایطی، عمدتاً بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی مثل آسم یا برونشیت در افراد مستعد تشدید می‌شود، اما احتمال بروز بیماری‌های جدید کمتر است.»
وی در پاسخ به این پرسش که چه گروه‌هایی بیش از سایرین در معرض خطر هستند، گفت: «کودکان، سالمندان و افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی مزمن هستند، بیش از دیگران در معرض آسیب‌های ناشی از گرد و غبار قرار دارند. این گروه‌ها باید مراقبت بیشتری از خود داشته باشند و در شرایط هشدار، از منزل خارج نشوند.»
دکتر قانعی درباره راهکارهای محافظتی نیز توضیح داد: «در مواقعی که اندازه ذرات معلق بیشتر از ۱۰ میکرومتر است، استفاده از ماسک‌های ساده می‌تواند تا حد زیادی مؤثر باشد. اما زمانی که غلظت ذرات در بازه ۲.۵ تا ۵ میکرومتر قرار دارد، توصیه می‌شود افراد تا حد امکان از خانه خارج نشوند. در صورت اجبار برای خروج نیز نباید فعالیت‌های سنگین انجام دهند.»
وی با اشاره به منشأ ذرات گرد و غبار گفت: «تشخیص منشأ این ذرات نیز اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، اگر منشأ گرد و غبار از مناطق جنوبی عراق باشد، احتمال وجود فلزات سنگین و حتی اورانیوم در ترکیب آن وجود دارد که خاصیت سرطان‌زایی دارند.»
رئیس انجمن ریه با تأکید بر ضرورت تحلیل دقیق ترکیب ذرات معلق افزود: «برخی از این ذرات حاوی مواد شیمیایی فعال هستند که به آن‌ها اکسیدان گفته می‌شود. این اکسیدان‌ها می‌توانند موجب التهاب و تخریب سلول‌های ریه شوند.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «برای مقابله با اثرات این ترکیبات، مصرف خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان توصیه می‌شود. میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند کاهو، اسفناج، کیوی، پرتقال و توت‌ها منابع خوبی از آنتی‌اکسیدان هستند. البته باید توجه داشت که مصرف این مواد غذایی باید متناسب با شرایط عمومی بدن هر فرد باشد و نمی‌توان یک نسخه یکسان برای همه پیچید.»
