یزدان ناموفق در جذب مخاطبان
وقتی سریال «یزدان» از نیمه اردیبهشت روی آنتن شبکه سه رفت، کسی پیش‌بینی نمی‌کرد در کمتر از یک هفته، موج تبلیغات پرهزینه آن ـ از اکران در تبلیغات شهری تا افتتاحیه در برج میلاد و کمپین تبلیغاتی در فضای مجازی ـ فروکش کند و به یک سریال کاملاً معمولی و حتی ضعیف بدل شود.
روزنامه هفت صبح در گزارشی نوشت:
وقتی سریال «یزدان» از نیمه اردیبهشت روی آنتن شبکه سه رفت، کسی پیش‌بینی نمی‌کرد در کمتر از یک هفته، موج تبلیغات پرهزینه آن ـ از اکران در تبلیغات شهری تا افتتاحیه در برج میلاد و کمپین تبلیغاتی در فضای مجازی ـ فروکش کند و به یک سریال کاملاً معمولی و حتی ضعیف بدل شود.
اما حالا که بیش از نیمی از این مجموعه تلویزیونی 23 قسمتی و اپیزودیک گذشته است، دقیق‌تر می‌توان درباره آن قضاوت کرد. سریالی که مجموعاً حدود 2 میلیون بازدید در تلوبیون داشته است و در کمال تعجب، رضایت 94 درصدی به همراه داشته! این در حالی است که سریال محبوب پایتخت با رضایت 95درصدی مخاطبان و «نون خ» با رضایت 90 درصدی مخاطبان در تلوبیون همراه است!
جدیدترین ساخته منوچهر هادی با نقش‌آفرینی بازیگران نام‌آشنایی همچون پژمان بازغی، لعیا زنگنه، مریم مؤمن، فاطیما بهارمست و دارا حیایی، نه‌تنها مخاطبان تلویزیون را راضی نکرد، بلکه برخی از این انتخاب‌ها به پاشنه آشیل سریال بدل شد. به عنوان نمونه، پژمان بازغی در نقش «عماد عرفانی» مأمور شهرداری را روایت می‌کند که با مسائل پنهان شهر تهران دست‌وپنجه نرم می‌کند. او که در واقعیت 51 سال و چهره‌ای میانسال دارد، در این سریال دارای نوه است!
«یزدان» که تهیه‌شده در مرکز ارتباطات شهرداری تهران به سفارش مرکز سیمافیلم است، طبیعتاً قرار است تبلیغ غیرمستقیم فعالیت‌های شهرداری تهران باشد. اما این رپرتاژ آگهی گاهی چنان گل‌درشت و بی‌رمق از آب درآمده که به ضد خودش بدل شده است. به عنوان نمونه، در قسمت سیزدهم یکی از خرده‌پیرنگ‌ها به اکران پویش «کتابخانه شهر» روی عرشه پل‌ها و سازه‌های تبلیغات شهری اختصاص داشت که در هفته کتاب 1402 انجام گرفت.
اما انتخاب سیاوش مفیدی در نقش نصاب متعهد بنر ـ که او را با نقش‌های طنز به خاطر داریم ـ و داستانی که سرهم شده بود، آنقدر تصنعی از آب در آمد که مخاطب را پس می‌زد. اما برخی نیز با نگاهی منتقدانه نوشتند: «مگه مأمور سد معبر واقعاً این‌قدر مؤدب و شیک‌پوشه؟»؛ «درد واقعی این شکلی روایت نمی‌شه!» یا «این همه خرج برای چی؟ کاش روی داستان کار می‌کردند.» این نظرات نشان می‌دهد جذابیت تصویری کافی نیست؛ داستان باید باورپذیر هم باشد.
منوچهر هادی، ضعیف در بازیگری و کارگردانی
بانک شهر وابسته به شهرداری تهران، حامی مالی سریال «یزدان» است. دره فرحزاد، بوستان مادر و کودک، بازارچه میوه و تره‌بار، بهشت زهرا و ... بخشی از لوکیشن‌های سریال منوچهر هادی هستند. خود او هم در این سریال هوس کرده که جلوی دوربین برود اما به‌نظر می‌رسد تجربه موفقی نبوده است. هادی در کارگردانی هم موفق عمل نکرده؛ میزانسن‌ها بعضاً اشتباه و دکوپاژ ضعیف است.
اما به‌نظر می‌رسد آنچه بیش از سایر عوامل به سریال ضربه زده، فیلمنامه است. شاید بزرگترین ضعف آن اپیزودیک (تک‌قسمتی) بودنش است که نمی‌تواند مخاطب را جذب کند؛ هرچند خط سیر و پیرنگ داستانی مشخصی دارد. این شتاب در نگارش فیلمنامه در مصاحبه اخیر فاطیما بهارمست هم عیان است: «ابتدا استرس زیادی داشتم، چراکه بدون خواندن فیلمنامه قرارداد بسته بودم. اما بعد از نگارش نهایی، متوجه شدم که شخصیت تمنا به‌خوبی شکل گرفته است.»
باید امیدوار بود که شهرداری تهران برای این سریال هزینه نامعقولی نکرده باشد و برای مرتبه بعدی که هوس کرد سریال رپرتاژی بسازد، با تأمل بیشتری وارد این فضا شود. این چند نکته را هم در نظر بگیرد: از بزرگنمایی و کلیشه‌ها فاصله بگیرد و شخصیت‌پردازی عمیق‌تری ارائه دهد؛ بازتاب واقعیت‌های اجتماعی را صادقانه‌تر و دقیق‌تر به تصویر بکشد؛ زمان بیشتری به پیش‌تولید و تولید سریال اختصاص دهد.
