اکوسیستم استارتاپی ایران در حال پیر شدن است

مصطفی امیری، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار «زرین پال» در گفت‌وگوی اختصاصی با آوش درباره وضعیت فعلی اکوسیستم استارتاپی ایران گفت: می‌دانید که اکوسیستم ناشی از تفاوت‌ها است. اصولا ما جایی را اکوسیستم می‌نامیم که نسبت به سیستم پیچیدگی‌های بیشتری داشته باشد.

او ادامه داد: سیستم فقط یک ورودی و یک خروجی دارد، اما اکوسیستم در حقیقت از سیستم‌های متفاوتی تشکیل شده که ورودی هر کدام ممکن است به خروجی دیگری منتهی شود.

امیری می‌گوید: طبیعتا برای درک بهتر وضعیت فعلی باید نگاه کنیم به اوایل دهه ۹۰ که نسل اول کسب‌وکارها جدی‌تر شکل گرفتند، با این نگاه که بتوانند در اکوسیستم نوآوری کنند. اینترنت به عنوان یک موجودیت در حال توسعه بود و نسل جوان نیز به عنوان یک پتانسیل نقش‌آفرینی بیشتری داشتند. با همین نگاه‌ها کسب‌وکارهایی به وجود آمدند.

بازیگران جوان نداریم

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران افزود: به نظر می‌رسد اتفاقی که در طول این چند سال افتاده این است که کسب‌وکارهای اولیه به دلایلی مثل قوانین و مقررات نگاه امنیتی و محدودیت‌های بازار رشدشان محدود شده است.

امیری اظهار کرد: همزمان ورود نسل جدید کسب‌وکارها هم به تعویق افتاده و نهایتا ما در مکانیسمی قرار گرفته‌ایم که انگار این اکوسیستم در حال پیر شدن است و بازیگران جوان به آن اضافه نمی‌شوند.

او تاکید کرد: طبیعتا اکوسیستمی که پیر شود و رشد آن محدود شود، مخاطرات زیادی ایجاد می‌کند. نمونه واضح آن را امروز در شبکه بانکی یا شبکه سوخت می‌بینیم. مکانیزمی مثل کارت سوخت که روزی فعال شد و سال‌ها بدون تغییر مانده است.

هم‌بنیان‌گذار زرین‌پال معتقد است با وجود ایزوله بودن نسبت به بقیه تحت تاثیر مسائل پیرامونی است و اکنون با مخاطرات جدی مثل هک و پیر شدن سامانه‌ها روبرو است که می‌تواند کل شبکه سوخت‌رسانی کشور را تهدید کند.

امیدها کاهش یافته است

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران اعتقاد دارد با این تشبیه طبیعی است که ورود به مسئله‌ای متفاوت باشد. اما موضوع این است که امروز اکوسیستم استارتاپی و نوآوری در کشورمان هم با مخاطرات مشابه روبه‌رو است و دورنمای شفافی ارائه نمی‌دهد.

این مدیر استارتاپی گفت: با توجه به تغییر فضا در طول سال‌ها فرصت‌هایی ایجاد شده است ولی به علت عدم پذیرش سرمایه‌گذاران جدید و تسهیل‌نشدن محیط کسب‌وکار امیدها کاهش یافته است.

او تاکید کرد: البته کشور ما همیشه تا زمانی که محدودیت‌ها و مسائل داخلی نبوده هم، جهشی نداشته است.

مدیرعامل زرین‌پال توضیح داد: در واقع بسیاری از جهش‌های علمی و اقتصادی ناشی از فشارهای محیط کسب‌وکار و بازار هستند که به خاطر محدودیت‌ها رخ می‌دهند. بنابراین، با وجود دورنمای مبهم، به لحاظ پتانسیل نیروی جوان و سطح دانش مردم در استفاده از ابزارهای اینترنتی، دو معیار مهم را دنبال می‌کنیم، دسترسی به اینترنت (connectivity) و توانایی استفاده از آن (usability).

او عنوان کرد: خوشبختانه با تمام محدودیت‌ها، وضعیت در شاخص‌های استفاده بد نبوده و این نشان می‌دهد امیدهای پررنگی برای آینده وجود دارد.

نمی‌توان بر مهاجران از ایران خرده گرفت

امیری در پاسخ به دلیل اصلی مهاجرت نیروهای انسانی و بنیان‌گذاران گفت: دلیل اصلی مهاجرت نیروهای انسانی و بنیان‌گذاران تصمیمی پیچیده است که هیچ‌کدام از دو انتخاب رفتن یا ماندن بر دیگری برتری ندارد. مهاجرت تابع شرایط مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی شوک‌های ارزی و بحران‌های گذشته بوده است.

او می‌گوید: بنابراین نمی‌توان یک دلیل مشخص برای مهاجرت نام برد. باید به آن به عنوان مسئله‌ای بالادستی نگاه کرد، چرا که مشوق‌ها، فشارها و انگیزه‌های متفاوتی در این تصمیم نقش دارند.

اثرات تحریم تا نسل‌ها باقی خواهد ماند

این فعال اکوسیستم استارتاپی ایران درباره مقاومت در برابر تحریم، فیلترینگ و اختلال اینترنت گفت: هر کدام از این مسائل در پیکره کسب‌وکارهای فعال ما تاثیرات سختی گذاشته است. تحریم‌ها که از سال‌های ۸۴ تا ۸۸ شدت گرفتند. این یک واقعیت است که اگر امروز رفع شوند، اثرات ذهنی و انرژی آن تا نسل‌ها باقی خواهد ماند.

وی معتقد است فیلترینگ و اختلال اینترنت نیز به عارضه‌ای تبدیل شده که حتی شعارهای رفع آن تا امروز به نتیجه جدی نرسیده‌اند. ما سعی کردیم با افزایش تاب‌آوری و تمرکز روی هوش اولیه کسب‌وکارها، این مشکلات را پشت سر بگذاریم.

او می‌گوید: امیدواریم در افق بلندمدت با نگاه وفاقی که مسئولان دارند، این مشکلات برطرف شود.

نگاه‌های داخلی محدود کننده است

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران درباره آینده فین‌تک در ایران اظهار داشت: با وجود همه‌ی محدودیت‌ها فرصت‌های زیادی در حوزه فین‌تک داشتیم و پتانسیل‌های زیادی هم برای نقش‌آفرینی در سطح دنیا وجود دارد، به‌خصوص در زمینه رمزارزها.

او گفت: اما نگاه محدودکننده داخلی باعث شده فعالیت‌ها محدود شوند. امیدواریم با نگاه توسعه‌گرایانه و تمرکز بر فضای بین‌المللی اتفاقات خوبی در این حوزه رقم بخورد.

این مدیر اکوسیستم استارتاپی ایران درباره فشارهای رگولاتوری گفت: فضای فین‌تک امروز توسط بانک مرکزی که رگولاتور اصلی است، با مشکلاتی مواجه است. معماری سیستم‌ها بیشتر مبتنی بر مدل‌های متمرکز بوده که امروز دیگر کارآمد نیستند.

امیری  ادامه داد: بانک مرکزی باید به سمت سامانه‌های فدرال و مدل‌های توزیع‌شده حرکت کند تا بتواند نظارت بهتری داشته باشد و خدمات محدودشده باز شوند. این تغییر نگاه می‌تواند حتی مشکلات نظارتی را نیز کاهش دهد.

تاب آوری ما خیلی مهم است

وی در پایان گفت: با تمام مسائل اشاره شده تاب‌آوری در فضای اقتصادی ما بسیار مهم است.

امیری تاکید کرد: محیط کسب‌وکار محدودکننده است و نوآوری‌ها با برخوردهای رگولاتوری مواجه می‌شوند. ما سعی کردیم تاب‌آوری و نوآوری را در چارچوب‌هایی که هنوز تعریف نشده‌اند توسعه دهیم و با چالش‌ها مقابله کنیم تا مسیر حرکت و نوآوری حداقل به صورت حداقلی ادامه پیدا کند.