مدنی‌زاده اقتصاددانی شجاع، سالم و توانمند است
یک استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است اصلاح ساختار بروکراتیک پیچیده و ناکارآمد وزارت اقتصاد نیازمند برنامه دقیق و تیم قوی است. به باور او، سیدعلی مدنی‌زاده می‌تواند از پس این ماموریت به‌خوبی بربیاد.
علی چشمی، استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با آوش با اشاره به ساختارهای ناکارآمد اداری در کشور، می‌گوید: «ما در وزارت اقتصاد با بوروکراسی بسیار فرسوده، ناکارآمد و فاقد پویایی روبه‌رو هستیم و این یک واقعیت است. زندگی ما نیز در بسیاری از زمینه‌ها تحت تأثیر عرف‌های سنتی و جاافتاده‌ای قرار دارد که در بسیاری از موارد غلط و ناکارآمدند. این عرف‌ها مانعی برای مدرن‌سازی ساختارهای اداری و اقتصادی کشور محسوب می‌شوند.»
«اصلاح» فقط با متخصصان ممکن است
او معتقد است که اصلاح این وضعیت نیازمند حضور نیروهای متخصص و سالم است، گرچه این مسیر بسیار سخت و پیچیده خواهد بود. این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد می‌گوید: «یکی از دلایلی که نسبت به حضور افراد متخصص مانند دکتر مدنی‌زاده خوش‌بین هستم، همین است که اگر قرار باشد اصلاحی صورت گیرد، به کمک نیروهای کارآمد و سالم امکان‌پذیر خواهد بود. البته واقعیت این است که این مسیر بسیار دشوار و پیچیده است. اما با شناختی که از آقای مدنی‌زاده داریم ایشان به خوبی می‌توانند این ماموریت را با موفقیت انجام دهند.»
چشمی اعتقاد دارد تا امروز عمدتا تمرکز بر فعالیت‌های تئوریک و پژوهشی بوده، اما اکنون زمان عبور از حرف به عمل فرا رسیده است: «بخش زیادی از تلاش‌ها تا امروز متمرکز بر کارهای پژوهشی و تئوریک بوده و حالا باید به مرحله اجرا برسد؛ اجرایی که با موانع بزرگ و ساختارهای مقاوم مواجه است.»
ارزیابی برنامه‌های وزیر پیشنهادی اقتصاد
این اقتصاددان در ادامه با اشاره به برنامه‌های سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر پیشنهادی اقتصاد، می‌گوید: «من برنامه‌شان را دیدم. به نظرم حاوی نکات خوبی بود. از جمله کلیدواژه‌های مهم این برنامه نیز عدالت اجتماعی بود. البته ما می‌دانیم که وزارت اقتصاد در عمل، کمتر درگیر اجرای عدالت اجتماعی بوده و اصولا هیچ جهت‌گیری روشنی هم در این زمینه ندارد. اما به نظر می‌رسد ایشان این برنامه را با هوشمندی تهیه کرده است.»
وزارتخانه‌ای با 1600 شرکت دولتی
چشمی تأکید می‌کند که وزارت اقتصاد با حجم وسیعی از شرکت‌ها و نهادهای دولتی روبه‌روست که اداره آن‌ها به‌تنهایی بروکراسی گسترده‌ای ایجاد کرده است. او می‌گوید: «با ساختار پیچیده‌ای که درست شده، از جمله بانک‌های دولتی، شرکت‌های دولتی، گمرک و شرکت‌های تابعه دیگر، وزارت اقتصاد مجموعه‌ای از ساختارهای درهم‌تنیده و کند را در اختیار دارد.»
موانع در استان‌ها، گمرکات و نظام توزیع بودجه
این استاد اقتصاد با اشاره به وضعیت گمرکات کشور می‌گوید: «در هر استان، چندین گمرک وجود دارد که هرکدام با موضوعات پیچیده‌ای مواجه‌اند. همچنین در حوزه‌هایی مانند تبصره‌های بودجه‌ای که از طریق اداره کل امور مالیاتی توزیع می‌شوند، موضوعاتی مانند نحوه تخصیص منابع، مجوزهای کسب‌وکار، تصمیم‌گیری‌های مربوط به بودجه استان‌ها و توازن میان پروژه‌ها، مسائلی بسیار عملیاتی و دقیق مطرح هستند.»
عدالت در ساختار موجود ممکن نیست
به گفته این اقتصاددان، ساختار کنونی امکان اجرای عدالت را نمی‌دهد. او تاکید کرد: «در همین سیستم، اگر فردی کمتر مالیات دهد و دیگری بیشتر، سیستم پاسخ روشن و عادلانه‌ای ندارد. در بحث خزانه‌داری نیز شاهد چالش‌هایی هستیم: بودجه متوازن نیست، پروژه‌ها در استان‌ها به درستی اولویت‌بندی نمی‌شوند و در برخی مناطق امکاناتی داده می‌شود که در مناطق دیگر خبری از آن نیست. در چنین وضعیتی، نمی‌توان از عدالت سخن گفت.»
مدنی‌زاده انتخاب مناسبی است
چشمی بر این باور است که با وجود دشواری‌ها، انتخاب دکتر مدنی‌زاده می‌تواند شروع خوبی باشد: «با همه این مسائل، برآیند نظر من این است که دکتر مدنی‌زاده انتخاب مناسبی است. بالاخره باید از جایی شروع کرد. گرچه ساختار سنگین و محافظه‌کار اداری به‌سادگی تغییر موقعیت نمی‌دهد، اما اگر هدف پیگیری توسعه متوازن استان‌ها، اصلاح توزیع منابع بانکی و شفاف‌سازی عملکرد شرکت‌های دولتی و گمرک باشد، امید به تغییر وجود دارد.»
نیاز به تیم منسجم و نقشه راه
او می‌افزاید: «دکتر مدنی فردی سالم، توانمند و دارای حسن نیت است. درست است که تیم منسجم و قدرتمندی هنوز حول او شکل نگرفته، اما ویژگی‌های شخصیتی مثبت او این امید را ایجاد می‌کند که بتواند اقداماتی اثرگذار انجام دهد. به شرط آنکه برای اجرای برنامه‌ها، طرح عملیاتی دقیق و چندلایه‌ای وجود داشته باشد.»
هشدار نسبت به بازتولید روتین‌ها
چشمی تأکید می‌کند که بدون برنامه عملیاتی روشن، وزرا و معاونان در همان روال پیشین ادغام می‌شوند. او می‌گوید: «اگر برنامه عملیاتی نداشته باشند، پس از چند ماه در همان روتین‌های سابق ادغام می‌شوند. ما در سال‌های گذشته تنها در دوران وزارت دکتر طیب‌نیا شاهد تغییراتی قابل توجه بودیم. او توانست بازی را تا حدی تغییر دهد، اگرچه با فشارهای بسیار زیادی روبه‌رو شد. همانطور که می‌دانیم این فشارها تا اندازه‌ای بود که ایشان برای دور دوم مسئولیت وزارت اقتصاد را نپذیرفتند.»
نیاز به تعریف زمین بازی پیش از شروع بازی
این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد می‌گوید: «پیش از آنکه بازی جدیدی آغاز شود، باید زمین بازی و قواعد آن به دقت طراحی و تثبیت شده باشد. بدون شناخت چیستی مسائل، حرکت‌های بعدی تنها واکنشی و کم‌اثر خواهند بود. با توجه به ظرفیت‌های دکتر مدنی‌زاده می‌توان امیدوار بود که این تغییرات حاصل شوند. اما پیش از هر چیزی باید زمین بازی را تعیین کرد و در جهت رفع مشکلات اقدام کرد.»
