چرا رشد اقتصادی با ناترازی انرژی ممکن نیست؟

به گزارش گروه اقتصادی آوش، گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد رشد اقتصادی تابستان امسال نسبت به پاییز حدود 0.3 درصد کاهش داشته و از 3.4 درصد در تابستان به 3.1 درصد رسیده است.

طبق اعلام کارشناسان، ناترازی انرژی در تمام بخش‌های اقتصادی اثر داشته و سدی پیش روی رشد آنها بوده است. اگرچه کمبود انرژی در بخش‌های مختلف اثرات متفاوتی به جا گذاشته اما وجود ناترازی در برق و گاز، دستیابی به رشد هشت درصدی در اقتصاد را دست نیافتنی می‌کند زیرا در دنیای امروز بدون وجود انرژی، چرخ بخش تولید طبیعتا نمی‌چرخد.

پیش‌بینی ناترازی 400 میلیون متر مکعبی در گاز

بحران ناترازی در گاز که چرخ پتروشیمی‌ها را می‌چرخاند، کوره صنایع فولاد را فعال می‌کرد و در فصل سرد، خانه مردم را گرم می‌کرد، در زمستان امسال وارد فازهای جدید شده است. امسال در اقدامی بی‌سابقه دولت به دلیل برودت هوا و کاهش مصرف، ناگزیر شد بارها مدارس و ادارات سراسر کشور را تعطیل کند تا با صرفه‌جویی در سوخت بخش اداری و حتی تولید، گاز مورد نیاز خانه‌ها برای گرمایش را تامین کند. درباره میزان ناترازی روزانه گاز اطلاعات متفاوت منتشر شده است و دقیقا نمی‌دانیم با چه میزان ناترازی در این بخش روبرو هستیم.

مدیر عامل شرکت ملی گاز 29 شهریور 1403 میزان ناترازی روزانه گاز را 260 میلیون متر مکعب اعلام کرده است. 24 مرداد 1402 محسن رحمانی مدیر امور هماهنگی گاز رسانی شرکت ملی گاز ایران میزان ناترازی گاز در زمستان 1401 را حدود 250 میلیون متر مکعب در روز اعلام کرد. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی اعلام کرده است که ناترازی گاز از سال 1401 از حالت فصلی و مرتبط با فصل زمستان خارج شده و به کل سال تعمیم پیدا کرده است. بر اساس پیش‌بینی‌ها ناترازی گاز در زمستان 1404 به 400 میلیون متر مکعب در روز می‌رسد و این یعنی شرایط بخش تولید سخت‌تر خواهد شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ناترازی گاز به دلیل افت فشار میدان‌هایی مثل پارس جنوبی و عدم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت رخ داده است و برای حل مشکل و تامین نیاز صنایع، باید در صنعت نفت سرمایه‌گذاری شود.

نامشخص بودن عدم النفع ناشی از قطعی گاز

اگر تا دیروز فقط صنایع پتروشیمی گاز نداشتند و به مدت سه ماه از تحویل خوراک به آنها خودداری می‌شد، چندی است که همه بخش‌های اقتصادی شامل پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها، صنایع و شهرک‌های صنعتی مشمول سهمیه‌بندی گاز می‌شوند.

برآوردهای مختلفی درباره عدم‌النفع بخش صنعت از کمبود گاز ارائه شده است. در سال 1401 عدم‌النفع پتروشیمی‌ها را بین 700 میلیون تا 1.1 میلیارد دلار تخمین زده‌اند که امسال هم تقریبا همین ارقام برای عدم النفع پتروشیمی‌ها اعلام شده است.

در بخش صنعت، عدم النفع قطعی برق و گاز تا پنج میلیارد دلار در سال 1402 گزارش شده است و اطلاعات موجود نشان می‌دهد که نیروگاه‌ها حدود 9 میلیارد دلار هزینه سوخت مایع داده‌اند که می‌شد آن را با گاز جبران کرد. این درحالی است که سالانه تا 28 میلیارد دلار هدر رفت گاز داریم و این هدر رفت زمینه از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی را فراهم می‌کند.

عدم النفع قطعی برق

تابستان امسال خاموشی‌های روزانه سه‌ساعته در بخش صنعت را تجربه کردیم که طبق اعلام محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور، منجر به عدم‌النفع ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی شده است. اما این تنها رقمی نیست که برای خسارات ناشی از قطعی برق اعلام شده است. از آنجا که ناترازی برق در کشور قدمت بیشتری دارد، سوابق بیشتری درباره خسارت تحمیلی به بخش صنعت ناشی از قطعی برق را می‌توان پیدا کرد.

بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، قطعی برق صنایع در تابستان امسال 20 میلیارد دلار زیان برای صنایع داشته که احتمال تکرار آن در زمستان با قطعی گاز نیز وجود دارد.

سال 1387 ادعای خسارت روزانه 320 میلیارد تومانی صنعت فولاد در رسانه‌ها مطرح می‌شود. صنایع فولاد در سال 1399 اعلام می‌کنند که معادل سه هزار تن کاهش تولید داشته‌اند و 27 میلیارد تومان عدم‌النفع را تحمل کرده‌اند.

تابستان امسال عدم‌النفع صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی 42 هزار میلیارد تومان اعلام شده است. حسین فرهید زاده معاون وزیر صمت هم پنجم اسفند ماه امسال خسارت روزانه 10 هزار میلیارد تومان ناشی از قطعی برق و گاز را برای بخش صنعت اعلام کرده است.

با توجه به ناترازی شدید انرژی در کشور و اعداد اعلام شده در ارتباط با خسارات سنگین تحمیلی به بخش مولد اقتصاد یعنی صنایع، بدون حل مشکل ناترازی امکان ایجاد رشد اقتصادی در کشور وجود ندارد.