نیمی از افراد دیابتی از بیماری خود خبر ندارند
تحریریه آوش/ آنطور که معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته نیمی از بیماران دیابتی از بیماری خود اطلاعی ندارند و همین امر در آینده ممکن است موجب سونامی دیابت شود.
چند روز پیش علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، در سخنانی هشداردهنده اعلام کرد که «حداقل نیمی از مبتلایان دیابت در ایران نمی‌دانند که مبتلا هستند.» این جمله، پرده از بحرانی برمی‌دارد که سال‌هاست در سکوت پیش می‌رود.
دیابت، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت عمومی کشور، با پیشروی آرام و بی‌علامت خود به مرحله‌ای رسیده که مسئولان درمانی آن را «سونامی خاموش» می‌نامند؛ سونامی‌ای که اگر امروز برای مهارش اقدام نشود، در سال‌های آینده آثار اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی برجای خواهد گذاشت.
دیابت چیست و چرا پنهان می‌ماند؟
دیابت در واقع اختلالی در توانایی بدن برای مصرف درست گلوکز است. این بیماری انواع مختلفی دارد اما شایع‌ترین آن دیابت نوع دوم است؛ نوعی که معمولا به کندی، خاموش و بدون علامت ظاهر می‌شود. همین بی‌علامتی موجب شده بیش از نیمی از ایرانیان مبتلا، از بیماری خود بی‌خبر بمانند و زمانی متوجه شوند که بخش‌هایی از بدن، از جمله چشم، قلب یا کلیه، آسیب دیده است. گسترش چاقی، کم تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، استرس و افزایش سن، از مهم‌ترین دلایل رشد روزافزون این بیماری در کشور به شمار می‌رود.
انواع دیابت و گروه‌های در معرض خطر
دیابت نوع یک معمولا در سنین کودکی یا نوجوانی بروز می‌کند و حاصل یک فرآیند خودایمنی است که در آن بدن دیگر قادر به تولید انسولین نیست. دیابت نوع دو که سهم غالب مبتلایان را شامل می‌شود، ارتباط مستقیمی با شیوه زندگی دارد و به دلیل مقاومت سلولی نسبت به انسولین ایجاد می‌شود. دیابت بارداری نیز شکل دیگری از این بیماری است که در دوران بارداری بروز کرده و هم برای مادر و هم برای جنین خطراتی در پی دارد. زنانی که تجربه دیابت بارداری دارند، در سال‌های بعد بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دو قرار می‌گیرند.
پیامدهای یک بیماری نادیده‌گرفته شده
بی‌توجهی به دیابت، به ویژه در مراحل اولیه، می‌تواند عوارض گسترده‌ای ایجاد کند. مشکلات قلبی و عروقی، نارسایی کلیه، آسیب اعصاب و بی‌حسی اندام‌ها، زخم پای دیابتی و خطر قطع عضو، اختلالات بینایی و حتی نابینایی، تنها بخشی از نتایج کنترل نشده این بیماری هستند. از سوی دیگر، هزینه‌های درمان، کاهش توان کاری، و افزایش بار مراقبتی بر خانواده‌ها و نظام درمانی، دیابت را به یک چالش اجتماعی بزرگ تبدیل کرده است.
اهمیت آگاهی و تشخیص زودهنگام
با وجود اینکه تشخیص دیابت به کمک آزمایش‌هایی ساده مانند قند ناشتا یا HbA1C امکان‌پذیر است، کمبود آگاهی عمومی و باورهای نادرست باعث می‌شود بسیاری از مردم تا بروز عوارض جدی به پزشک مراجعه نکنند. ارتقای سواد سلامت، آموزش در مدارس و محیط‌های کار، فعالیت رسانه‌ای گسترده و ساده‌سازی دسترسی به غربالگری، از اقدامات ضروری برای جلوگیری از گسترش بیشتر این بیماری است.
دکتر گرجی: اصلاح سبک زندگی بسیار با اهمیت است
دکتر زهرا گرجی، پزشک، درباره اهمیت تشخیص زودهنگام و نقش سبک زندگی در پیشگیری از دیابت به «آوش» می‌گوید:« نیمی از بیماران مبتلا از بیماری‌شان آگاهی ندارند، به دلیل اینکه شایع‌ترین علامت در این بیماری بی‌علامتی است. بنابراین تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند از عوارض خطرناک این بیماری جلوگیری کند.»
او همچنین توصیه می‌کند: «علاوه بر مصرف دارو که توسط پزشک تجویز می‌شود، مهم‌ترین اصل در درمان دیابت و همین‌طور کسانی که در مرحله پیش‌دیابت هستند، اصلاح سبک زندگی است. این اصلاح سبک زندگی شامل اصلاح ورزش که می‌تواند به صورت پیاده‌روی پنج روز در هفته، هر روز نیم ساعت باشد. همین‌طور اصلاح زمان خواب هم یکی از موارد بسیار مهم است.
راهی که از همین امروز باید شروع شود
پیشگیری و کنترل دیابت، برخلاف تصور عمومی، نیازمند اقدامات پیچیده نیست. تغییرات سبک زندگی، کاهش وزن، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی و رژیم غذایی سالم می‌توانند مسیر ابتلا را به‌طور چشمگیری تغییر دهند. در شرایطی که نیمی از مبتلایان حتی از بیماری خود خبر ندارند، اولین قدم، آگاه شدن و آگاه کردن دیگران است؛ اقدامی ساده اما سرنوشت‌ساز.
