۳۰ درصد مردم از دیابت خود بی‌خبر هستند

روزنامه ایران در گزارشی نوشت:

۱۴ درصد جمعیت کشور یعنی ۷ میلیون و ۵۰۰هزار نفر به دیابت مبتلا هستند. براساس آمار، سالانه ۵۰۰ هزار نفر هم به این جمعیت اضافه می‌شود. دیابت یا مرض قند، بیماری‌ای است که اگر دامنگیرتان شود تا پایان عمر همراه شما خواهد بود. بیماری غیرواگیر مزمنی که هزینه‌های بسیاری به نظام سلامت کشورها تحمیل می‌کند. بررسی‌ها نشان می‎دهد، سالانه تا ۱۵ درصد منابع نظام سلامت کشور برای دیابت و عوارض ناشی از آن هزینه می‌شود. به گفته متخصصان پژوهشکده غدد و متابولیسم، سالانه ۱۸ میلیون نفر در دنیا به دلیل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر جانشان را از دست می‎دهند. اگر به آمارهای سازمان بهداشت جهانی نگاه کنیم، این معضل سراسری است. چون از هر ۹ نفر یک نفر در جهان به دیابت مبتلا می‌شود اما این میزان در کشورهایی که سرانه درآمد کمتری دارند، بیشتر است. یعنی در برخی کشورها از هر ۵ نفر یک نفر به دیابت مبتلا می‌شود.

بیماری‌های غیرواگیر جزو اولویت‌های وزارت بهداشت است. دکتر باقر لاریجانی رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در نشست خبری «سمینار تازه‌های دیابت» که به مناسبت روز جهانی دیابت برگزار شد، دراین‎باره گفت: «600 میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند. برآوردهای جهانی نشان می‎دهد، تعداد مبتلایان به دیابت تا سال 2050 به 850 میلیون نفر برسد. این آمار گسترده و روند روبه رشد این بیماری درحالی مطرح می‎شود که سال گذشته، 3 میلیون نفر در سطح جهان به مشکلات جدی ناشی از دیابت مبتلا شدند.»

هر سال 500 هزار نفر به دیابتی‌های کشور اضافه می‌شود

او درباره افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند، هم توضیح داد: «پیش‌دیابت از دیابت منفک نیست. براساس آمارها، 14 درصد جمعیت بزرگسال کشور به دیابت مبتلا هستند و 9 میلیون نفر از همین جمعیت پیش‌دیابت دارند. بررسی‎ها نشان می‎دهد، سالانه 500 هزار نفر به جمعیت دیابتی‌های کشور اضافه می‌شود. 30 درصد جمعیت کشور از ابتلای خود به دیابت آگاه نیستند و هنگامی که دچار عوارض ناشی از این بیماری می‎شوند تازه به پزشک مراجعه می‌کنند. براساس آمارها 65 درصد افراد دیابتی، درمان دارویی دارند و فقط 25 درصد بیماران کنترل مطلوب بر بیماری شان دارند، همین موضوع زنگ خطر عدم آگاهی را روشن می‌کند. اگرچه انسولین و قرص‌های جدید طی سال‌های اخیر بیشتر شده، اما کنترل مطلوب دیابت در کشور سقوط کرده است. میزان کنترل مطلوب دیابت در پنج سال گذشته 40 درصد بود، اما در حال حاضر این میزان به 25 درصد رسیده و کاهش 15 درصدی را تجربه می‌کنیم. یعنی خودمراقبتی افت بسیاری پیدا کرده است.»

دکتر لاریجانی درباره برنامه جدید وزارت بهداشت برای بیماری دیابت، توضیح داد: «برنامه «80، 80 ، 80» در مواجهه با بیماری دیابت در کانون توجه قرار گرفته است. یعنی آگاهی مردم را تا 80 درصد افزایش دهیم، درمان دارویی را هم از 65 درصد در افراد دیابتی به 80 درصد برسانیم و کنترل مطلوب هم افزایش یابد. در همین رابطه افزایش سواد سلامت و افزایش خود مراقبتی به 80 درصد از برنامه‌های جدی وزارت بهداشت در زمینه بیماری‌های مزمن بویژه دیابت است.»

دیابت علاوه بر رنجی که دارد، برای جامعه هم هزینه بر است. دکترلاریجانی در پاسخ به پرسش «ایران» در مورد بار اقتصادی دیابت بر کشور و خانواده‎ گفت: «بیماری دیابت بار اقتصادی سنگینی را به کشورها تحمیل می‎کند. در ایران حدود 15 درصد منابع حوزه سلامت به دیابت و عوارض ناشی از آن اختصاص پیدا می‎کند. مردم باید بدانند، حداقل 300 هزار سال عمرمفید جامعه ایرانی به علت بیماری دیابت و عوارض آن از دست می‎رود. مثلاً فردی که به علت دیابت بینایی‎اش را از دست می‎دهد، از نگاه متخصصان درصدی از زندگی‎اش را از دست داده است. هنگامی که صحبت از منابع اقتصادی می‎شود، بیمه‎ها هم باید دیده شوند، متفورمین و انسولین جزو داروهای پرمصرف کشور هستند و یکی از شایع‎ترین آزمایشات، آزمایش قندخون است که سالانه هزینه‎های بسیاری را روی دست بیمه‎ها می‎گذارد. اگر بتوانیم این گزینه‌ها را مدیریت کنیم مبلغ کلانی به ذخیره منابع بیمه‌ها کمک می‌کنیم.»

دیابت، شایع‌ترین علت قطع عضو در کشور

لاریجانی درباره اقدامات پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: «سکوی مراقبت از بیماران دیابتی» را با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و چند شرکت دانش‌بنیان طراحی کرده‌ایم. این سکو آماده است و بزودی در اختیار بیماران دیابتی قرار می‌گیرد. البته در زمینه درمان‌های نوین دیابت هم اقداماتی انجام شده است. سلول درمانی با روش جدید را در اختیار تعداد محدودی از بیماران قرار می‌دهیم؛ بیمارانی که مدت زمان ظهور بیماری در آنها و مراجعه به پزشک حدود 6 ماه باشد. امیدواریم که با روش‌های نوین درمانی بتوانیم درمان مؤثرتری به بیماران ارائه بدهیم.» بیماران دیابتی در صورتی که کنترل مطلوبی نداشته باشند، چهار برابر بیشتر نسبت به سایر افراد دچار مشکلات قلبی می‌شوند. رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه دیابت همراه همیشگی افراد مبتلا است، گفت: «در حال حاضر، دیابت، شایع‌ترین علت بروز مشکلات بینایی در کشور محسوب می‌شود. همچنین حدود 15 درصد مشکلات کلیوی به دلیل ابتلا به دیابت است. البته فقط این عارضه‌ها نیست، 15 درصد افراد دیابتی دچار زخم پای دیابتی می‌شوند و این بیماری، شایع‌ترین علت قطع عضو در کشور است.»

تولید صفرتا صد انسولین در کشور در دستور کار نظام درمانی

لاریجانی درباره دسترسی و پوشش بیمه‌ای داروهای بیماران دیابتی توضیح داد: «دسترسی به قرص‌ها و انسولین تا حدودی خوب است. پوشش بیمه‌ای داروها متفاوت است؛ به نحوی که برخی داروها تحت پوشش بیمه قرار دارند و پوشش برخی داروها نیز کامل نیست. نظام بهداشتی و درمانی کشور در نظر دارد انسولین را به طور کامل از پایه و اساس تا مراحل نهایی در کشور تولید کند.»

اهمیت توجه به پاها در افراد دیابتی

نگرانی متخصصان از ابتلای مردم به دیابت درگیر شدن با عوارض این بیماری است. دکتر انسیه نسلی اصفهانی رئیس مرکز تحقیقات دیابت پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم به «ایران» گفت: «زمانی که به طور ناگهانی دچار پرنوشی و پرخوری می‎شوید، باید به این قند خون توجه کنید. البته تکرر ادرار هم یکی‎دیگر از علائم ابتلا به دیابت است. اما نگرانی ما برای ایجاد چنین مشکلاتی نیست، دیابت در صورتی که کنترل نشود، عروق کوچک و بزرگ بدن را درگیر می‎کند. مثلاً فرد دچار مشکل در عروق چشم، کلیه یا عروق اعصاب ناحیه پا می‎شود. حالا این عوارض در عروق بزرگ قلب و مغز را درگیر می‎کند، به طوری که بیماران دیابتی 15 سال زودتر به مشکلات قلبی نسبت به سایر اعضای جامعه دچار می‎شوند.»

او با اشاره به عروق خون‌رسان به اندام‎ها و مشکلاتی که افراد دیابتی پیدا می‎کنند، توضیح داد: «طبیعتاً وقتی دیابت خوب کنترل نشود، عروق بزرگ و کوچک بدن درگیر می‎شوند و در عروق کوچک نوروپاتی ایجاد می‌کنند. یعنی اعصاب تحت تأثیر قرار می‎گیرد. هنگامی که فرد دچار چنین اختلالی می‎شود، نمی‎تواند فشار روی پایش را کنترل کند. در افراد عادی هنگام ایستادن زمانی که فشار روی یک بخش پا بیشتر شود، عصب به مغز فرمان می‎دهد که حالت پا باید جابه جا شود تا فشار وارده کاهش یابد. این فرمان به دلیل عدم عملکرد درست عصب در افراد دیابتی به مغز آنها داده نمی‎شود و همین موضوع باعث آسیب به ناحیه پا، انگشتان یا پاشنه پای آنها می‎شود. کم کم پای این افراد تغییر شکل داده و دفرمه می‎شود، این درگیری عصبی را کنار درگیری عروقی بگذارید. یعنی خون‌رسانی به یک سری از اندام‎های تحتانی کمتر رخ می‎دهد. مجموعه این اختلالات در عملکرد سیستم بدن باعث ایجاد زخم در پای افراد دیابتی می‎شود. به طور معمول در راهنمایی‎ بالینی به بیماران تأکید می‎کنیم، حداقل سالی یکبار باید پاهایشان توسط پزشک معاینه شود، همچنین خود بیمار هم باید هر روز انگشتان پایش را بررسی کند.»

دیابت درمان ندارد، فریب نخورید

تقریباً بین 15 تا 20 درصد بیماران دیابتی نهایتاً به نارسایی کلیه مبتلا خواهند شد. رئیس مرکز تحقیقات دیابت پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم با بیان این مطلب گفت: «دیابت بیماری مزمنی است که درمان نمی‎شود و فقط می‎توانیم آن را کنترل کنیم. اما مدت‌هاست در فضای مجازی تبلیغات پر سرو صدایی از درمان دیابت با فلان پودر گیاهی می‎بینیم. این تبلیغات زمانی گسترش پیدا می‎کنند و جولان می‎دهند که سواد سلامت وجود نداشته باشد. دیابت بیماری مزمن است ما می‎توانیم کنترلش کنیم اما درمان قطعی درحال حاضر برای این بیماری وجود ندارد. امروز این پودر گیاهی عرضه می‎شود فردا قطره فلان. آنچه که اکنون چالش ایجاد کرده تفکر مردم نسبت به داروهای دیابت است. مردم فکر می‌کنند داروهای شیمیایی ضرر دارند، باوری که کاملاً اشتباه است. داروهایی که پزشک برای بیمار تجویز می‎کند، حاصل علم است. اگر در زمان‎های قدیم از گیاهان دارویی استفاده می‎کردند، بعدها محققان این گیاهان را آنالیز کردند تا مواد مؤثرش را از مواد سمی‌ جدا کنند. نهایتاً فرآورده‌ای درست می‌شود که کاملاً اثربخش است و برای هر فرد دوز مناسب با شدت بیماری در نظر گرفته می‌شود. همین موضوع باعث می‎شود، کنترل دیابت به شکل مطلوبی شکل بگیرد. علیرغم اینکه مردم فکر می‌کنند، داروهای گیاهی عارضه ندارند، ولی اصلاً اینطور نیست. برخی گیاهان دارویی دوزهای سمی دارند و هنگامی که بیماران استفاده می‎کنند، شاید در ابتدا با کاهش قند خون روبه رو شوند، اما در بلند مدت می‎تواند باعث از دست رفتن سایر اندام‎های داخلی بدن مثل کبد شود.»