ردیابـــی بورســـی جـــریان ســـرمایه

روزنامه ایران در گزارشی نوشت:

ماه داغ مرداد در شرایطی به پایان رسید که از ۲۱ روز معاملاتی بازار سهام فقط سه روز با رشد شاخص همراه شد و در مجموع ماه تلخی را با افت ۱۳ درصدی به پایان رساند. خروج پول سرمایه‌گذاران حقیقی از سهام ۱۴ هزار میلیارد تومان بود، حال آنکه صندوق‌های درآمد ثابت و طلا هر کدام ۱۲ همت ورود پول را در میانه تابستان به ثبت رساندند. به نظر می‌رسد افزایش ریسک‌ها و نااطمینانی‌های اقتصادی و غیراقتصادی پول را از بازار مولد (بورس) خارج و به سوی پناهگاه (طلا) و پارکینگ (صندوق درآمد ثابت) سوق داده است. بخشی از فعالان اقتصادی برای پوشش ریسک‌های موجود، دارایی خود را به ارز و طلا تبدیل کرده و گروهی دیگر به دلیل بی‌تصمیمی برای فعالیت، داراییشان را به صندوق‌های درآمد ثابت یا همان سپرده‌های بانکی تخصیص داده‌اند که در شرایط نیاز بالاترین نقدشوندگی را دارد. کم‌اقبالی به بازار سهام باعث شده تا شاخص کل بورس به کمترین سطح خود از آذر سال قبل برسد و همچنان نیز با فشار فروش مواجه باشد. دو نگاه به بازار سهام وجود دارد؛ گروهی که همچنان معتقدند بازار سهام به دلیل ریسک‌های موجود نمی‌تواند دلیلی برای رشد پیدا کند و فشار فروش‌ها ممکن است قیمت‌ها را باز هم کاهش دهد. اما دسته دوم با تاکید بر ارزانی قیمت‌ها، ریزش بیشتر را دشوار ارزیابی می‌کنند. پنج عامل اصلی شامل ابهامات سیاسی، روند نرخ بهره، چشم‌انداز قیمت‌گذاری دستوری، درجه اثرگذاری ناترازی‌ها بر فعالیت‌های اقتصادی و روند قیمت‌های جهانی تعیین خواهد کرد کدام گروه پیش‌بینی واقعی‌تری داشته‌اند.

درباره نااطمینانی‌های غیراقتصادی تقریباً هیچ کس تحلیل دقیقی ندارد؛ اما روند فعالیت‌های اقتصادی و پیش‌بینی‌های بین‌المللی فعلاً نشان می‌دهد خطر تقابل مستقیم تا حد زیادی کاهش یافته و اکنون بسیاری در حال آمادگی برای یک دوران سخت از نظر اقتصادی هستند که علاوه بر تحریم‌ها که سمت عرضه را محدود می‌کند، نگرانی‌های عمومی نیز سمت تقاضا را تضعیف خواهد کرد. نتیجه چنین فضایی پایین ماندن سطح ارزشگذاری قیمت‌ها در بازار سهام است.

اما شاید مهم‌تر از این فضا که به اعتقاد برخی تحلیلگران وقتی سایه جنگ کم‌رنگ شده، دیگر تفاوتی با فضای سرمایه‌گذاری در سال‌های قبل را ندارد، نرخ بهره است. سیاست‌های بانک مرکزی به شدت انقباضی است و نرخ‌های بهره اسمی ۲۳ درصدی را در بازار تا بیش از ۴۰ درصد نیز بالا برده است. در چنین فضایی که حتی دسترسی به نرخ‌های ۵۰ درصدی نیز ناممکن نیست، انتظار برای رونق سهام بسیار دشوار است. برخی تحلیل‌گران معتقدند وضعیت نرخ بهره هم از جنبه رکود سنگینی که بر فعالیت‌های اقتصادی تحمیل می‌کند و هم از نظر انگیزه ورود به بازار سهام، اثری حتی جدی‌تر از ریسک‌های غیراقتصادی بر رکود بورس دارد.

قیمت‌گذاری دستوری که کلید مهمی برای گشایش و رونق در بورس است با دو خبر خوب در ماه مرداد همراه بود؛ یکی واگذاری قیمت‌گذاری خودرو به خودروسازان و دومی صحبت‌های وزیر اقتصاد درباره نیاز ضروری کشور به یکسان‌سازی نرخ ارز. اما هر دو با ابهاماتی در اجرا مواجهند و اگر گذشته‌نگر تحلیل شود، احتمال پیشرفت آنها کم می‌شود. حذف قیمت‌گذاری خودرو بارها تا لبه اجرا رفته، اما حلقه قدرتمندی از ذی‌نفعان مسیر را برگردانده‌اند. حذف رانت ارزی از اقتصاد نیز گرچه به وضوح از سوی تیم اقتصادی دولت در حال پیگیری است، اما عدم پیشرفت آن و حتی برخی جملات وزیر اقتصاد نشان می‌دهد مسیر بسیار دشواری برای پیشبرد دارد.

وضعیت قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی هرچند یک ریسک محسوب می‌شود و احتمال رکود جهانی می‌تواند فشار مضاعفی بر بورس کالامحور تهران وارد کند، اما فعلاً تعدیل شده و ریسک آن پایین آمده است. ناترازی‌هایی که منجر به تعطیلی بنگاه‌های صنعتی کشور در فصل داغ شده‌اند هم مسأله بلندمدتی است که البته با پایان یافتن مرداد می‌تواند کمی از کانون توجه خارج شود. گزارش‌های عملکرد شرکت‌های بورسی که طی یکی دو هفته آینده منتشر می‌شود نیز می‌تواند سیگنال بهتری در این باره ارائه کند.

بورس در قعر جدول بازدهی

بازار سهام که تقریباً تا پیش از شروع جنگ ۱۲ روزه بدون تغییر محسوسی نسبت به ابتدای سال حرکت می‌کرد، طی ماه مرداد ۱۳ درصد کاهش یافته است. در مقابل دلار با ۶ درصد و سکه با ۷ درصد در این مدت رشد کرده‌اند. هرچند بازده همه بازارها از ابتدای سال منفی است، اما رخوت بورس در یک ماه گذشته نوعی فراموشی نسبت به روند پنج‌ماهه میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. یعنی همین سکه که در ماه مرداد بهترین عملکرد را داشته، از ابتدای سال بیشترین افت قیمت را تجربه کرده است. بازار، محل خرید و فروش آینده است و آنچه گذشته اهمیت خاصی ندارد و به نظر می‌رسد اکنون سرمایه‌گذاران اعتقاد دارند ریسک بالا در فضای اقتصادی-سیاسی کشور به زیان سهام و به نفع پناهگاه‌ها خواهد بود.