رمزگشایی از جنگ ۱۲ روزه از یک زاویه جدید

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

اغراق و بیان غیر واقع بینانه حوادث از آفات بزرگ یک روایت است. تصویری که یک نماینده از شروع جنگ ۱۲ روزه تا پایان آن می‌سازد نه تنها هیچ روایت ایران را فربه نمی‌کند، بلکه به شدت تضعیف هم می‌کند.

این که وزیر خارجه آمریکا پیشاپیش حمله اسرائیل را به ایران اطلاع داده باشد و سپس دولت ترامپ تماس گرفته و گفته باشد تاسیسات هسته‌ای شما را می‌زنیم و شما هم بیایید یک پایگاه ما را بزنید، کل ماجرا را به یک بازی کودکانه و مزاح تلخ تقلیل می‌دهد.

صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: این که آمریکا به ایران گفته باشد اسرائیل حمله می‌کند و آن را به حساب ما ننویسید، دیتا نیست، قبل از جنگ هم بارها ترامپ با همین مضمون حرفهایی زد. البته این گفته نماینده مجلس به گونه‌ای نقل قولی را تایید می‌کند که آمریکا به یک کشور متحد خود و همسایه ایران اطلاع داده بود که اسرائیل شب جمعه حمله می‌کند؛ البته با علم به این که آن کشور هم به ایران اطلاع خواهد داد. گفته می‌شود که این «اطلاع‌رسانی امنیتی» یک تله برای کشاندن فرماندهان هوا فضای سپاه به مکان نشست‌های خود بوده که از قبل شناسایی شده بود و اسرائیل در واقع می‌خواست همه آن‌ها یکجا جمع شوند و ترور کند.

این روایت و بازی امنیتی به فرض صحت بیشتر با عقل و منطق و عمق روابط اسرائیل و آمریکا سازگار است؛ تا این که آمریکا بیاید و زیر آب اسرائیل را بزند و بگوید از ما نشنیده بگیرید؛ اسرائیل امشب حمله می‌کند و تو رو خدا با ما کاری نداشته باشید». کیست که نداند حمله به ایران با هماهنگی کامل آمریکا بود؛ از این رو، مفروض صحت این ادعا این است که یا آمریکا ما را گیر انداخته یا این نماینده.

اما درباره پایان جنگ هم بله شواهد و قراین زیادی نشان می‌دهد که ترامپ پس از حمله ایران به پایگاه العدید خواستار آتش بس شد. ترامپ به دلایل زیادی از جمله به خطر نیفتادن منافع آمریکا در منطقه و مسائل داخلی به دنبال گسترش جنگ نبود و دنبال یک تصویر مهم بود که فکر می‌کرد با بمباران فردو فراهم شده است. به نظر می‌رسد که میان ترامپ و نتانیاهو اینگونه تقسیم کار شده بود.

اما ارائه تصویری مستاصل، بسیار ضعیف و ناتوان از طرف مقابل که به دست و پا افتاده بود، جدا از این که خوانشی نادرست از اوضاع ارائه می‌دهد و می‌تواند بر سطح آمادگی در مواجهه با اقدامات بعدی اثر منفی بگذارد، بلکه این پرسش را نیز در دل خود دارد که با این حال چرا اساسا حمله کرد و از طرف دیگر چرا ایران آتش بس را پذیرفت؟ بلکه با این استیصال طرف اسرائیلی و آمریکایی باید ادامه می‌داد که کلا ادراک آن‌ها را تغییر می‌داد تا هم اکنون کسی با شک و تردید از احتمال ازسرگیری جنگ و شکننده بودن آتش بس نگوید. یا دستکم امتیازاتی بزرگ مثلا در توقف تجاوزات اسرائیل در منطقه و پایان نسل کشی در غزه بگیرد.

بله! در جنگ ۱۲ روزه، اسرائیل هدف ضربات موشکی سنگینی از طرف ایران قرار گرفت که از زمان شکل گیری در ۱۹۴۸ تاکنون عمق اسرائیل این چنین به شکلی بی‌سابقه هدف حمله قرار نگرفته و قفل نشده بود. سانسور خبری اعمال شده در این ۱۲ روز هم بی‌سابقه بود و همین در دل خود ناگفته‌هایی دارد؛ اما با این حال در تحلیل باید واقع‌بینانه برخورد کرد و به نظر نگارنده تغییری در ادراک اسرائیل در جهت منتفی شدن هر گونه تجاوز و دست درازی به ایران حاصل نشده است.

واقعیت این است که چنین اتفاقات بزرگ و سهمگینی در دل خود درس‌ها و عبرت‌هایی دارد که لازمه پی بردن به آن‌ها شناختی واقع‌بینانه و دقیق و به دور از شعارزدگی است. این ۱۲ روز در عین این که تهدید بزرگی بود، اما فرصت بزرگی نیز هست؛ اما به شرط و شروطی.

اکنون دو طرف به دور از شعار و تهدید کاملا و عملا با توانایی‌ها و محدودیت‌های یکدیگر آشنا هستند و فکر نکنم صرف تهدید دیگر تاثیری بر محاسبات آن‌ها بگذارد.

کما این که اتفاقات ساعات نخست تجاوز و این حجم ترور همزمان و بی‌سابقه کاشف از این هم بود که هنوز در ایران شناخت دقیقی از اسرائیل و پیش‌بینی رفتارهای آن وجود ندارد. بر خلاف برخی تحلیل‌ها، غافلگیری در اصل حمله نبود؛ چون اساسا نیروهای مسلح ایران در حالت آماده باش بودند و هر لحظه احتمال حمله می‌رفت، بلکه آنچه  غافلگیر کننده و تقریبا غیر منتظره بود، این حجم حفره‌های امنیتی و به تبع آن حضور شبکه عملیاتی وابسته به موساد و به پرواز درآوردن این اندازه ریزپرنده و پهپاد و …. بود؛ تا جایی که به گفته رئیس مجلس بیشتر حملات از داخل انجام می‌شد.

گویا تصور نمی‌شد که تجاوز اسرائیل ابعاد پیچیده‌تری جز حمله به تاسیسات هسته‌ای داشته باشد و در این سطح دست به ترور بزند و به شکل گسترده سایت‌های موشکی و راداری و پدافندی را درگیر کند.