ده هزار سال بافندگی در ایران

 انتشارات میراث اهل قلم با ۶۴ عنوان کتاب در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد. محمدرضا حدادی، مدیر مسئول انتشارات میراث اهل قلم گفت: کتاب «شکوه دیبا؛ نگاهی به پارچه بافی در دوره صفوی» به کوشش فاطمه ضرابی‌زاده کتابی با موضوع تاریخی از این نشر در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار دارد.

وی با اشاره به شرحی از این کتاب افزود: سرزمین ایران از نظر پیشینه تاریخ بافندگی و نیز پیدایش و تکامل روش‌ها، ابزارها و تولیدات بافندگی در تاریخ این صنعت، از جایگاهی ممتاز برخوردار است. پیشینه بافندگی در ایران به هزاره‌های پیش از میلاد می‌رسد و روند شکل‌گیری و چگونگی تداوم آن همانند سایر پدیده‌های صنعتی –هنری متاثر از فراز و فرودهای تاریخی بوده است. موقعیت جغرافیایی این سرزمین و قرار گرفتن آن در شاهراه بازرگانی جاده ابریشم نیز روند توسعه و شکوفایی پارچه‌بافی را سرعت بخشیده است.

حدادی بیان کرد: هنر بافندگی از نخستین مظاهر تمدن بشری است و سرزمین ایران از نظر سبک و شیوه‌های بافت و تنوع تولیدات در میان سایر تمدن‌ها از جایگاه ممتازی برخوردار است.

وی گفت: بنا بر شواهد باستان‌شناختی کهن‌ترین شیوه بافندگی در ایران ریشه در حصیربافی داشته است. دوک‌های نخ‌ریسی که یکی از نخستین ابزارهای بافندگی بوده در کهن‌ترین زیستگاه‌های بشری در ایران نظیر تپه سیلک کاشان و شهر شوش به دست آمده‌اند. دیرینگی این دوک‌ها به اواخر هزاره هشتم و اوایل هزاره هفتم پیش از میلاد بازمی‌گردد. این یافته‌ها پیشینه صنعت بافندگی ایران را به حدود ده هزار سال پیش می‌رساند.

حدادی افزود: در ایران پیش از اسلام علاوه بر نوشته‌های هرودت و گزنفون، نقش برجسته‌های تخت جمشید و یا نقوش کاشی‌های لعابدار شوش، منابع ارزشمندی جهت شناخت صنعت پارچه‌بافی دوره هخامنشی به شمار می‌روند. از دوره اشکانی و سلوکی نیز نمونه‌هایی از پارچه‌ها در ایران به دست آمده‌اند. از دوره ساسانی که یکی از باشکوه‌ترین ادوار هنر ایران است نیز تعداد زیادی پارچه ابریشمی باقی مانده است.

وی بیان کرد: از آنجا که دوره صفوی «عصر طلایی هنر پارچه‌بافی ایران» نام گرفته است؛ در این پژوهش، پارچه‌بافی ایران صفوی با تمرکز بر نقش پارچه در اقتصاد، سیاست، جامعه، فرهنگ و هنر این دوره مورد بررسی قرار گرفته است.

محمدرضا حدادی گفت: همچنین این کتاب نگاهی دارد به نقش سه شهر اصفهان، یزد و کاشان به عنوان بزرگترین شهرهای تولیدکننده بافته‌های نفیس، شهر تبریز که بزرگترین مرکز تجارت پارچه و ابریشم و مرکز طراحی بافته‌ها بوده است و نیز شهر رشت به عنوان مهم‌ترین تولیدکننده ابریشم خام. عوامل رشد و رونق هنر پارچه‌بافی و دلایل رکود این هنر در اواخر دوره صفوی از دیگر مباحثی است که در این کتاب بدان پرداخته شده است.

سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت فیزیکی از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود. همچنین این رویداد به صورت مجازی نیز در https://book.icfi.ir برگزار می‌شود.

سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ساعت ۱۰ صبح تا ۸ شب (در روزهای پنج‌شنبه و جمعه تا ۹ شب) باز و پذیرای علاقه‌مندان است. این رویداد فرهنگی فرصتی استثنایی برای دسترسی به آثار متنوع، ارتباط با ناشران برجسته و مشارکت در برنامه‌های فرهنگی برای اهالی تاریخ است.