پاسخ پوتین به بمباران غرور روسیه چیست؟

عملیات اوکراین علیه روسیه که سازمان امنیت اوکراین (اس‌بی‌یو) به درستی نام «تار عنکبوت» را بر آن گذاشته بنا بر اطلاعاتی که این سازمان منتشر کرده، عملیاتی بسیار پیچیده بوده که اوکراینی‌ها حدود 18 ماه برای اجرای آن در حال آماده سازی بودند.

18 ماه آماده‌سازی برای عملیات بزرگ و بی‌سابقه اوکراین

اوکراین برای انجام این عملیات ابتدا تجهیزات را به طور پنهان و دور از چشم سرویس‌های امنیتی روسیه به این کشور منتقل کرد. این تجهیزات سپس در انبارهایی که به این منظور تهیه شده بودند به کانتینرهای چوبی منتقل می‌شدند. کانتینرها در روز عملیات روی کامیون‌ها سوار و به مناطق مورد نظر منتقل شدند. در نهایت سقف این کانتینرهای چوبی با کنترل از راه دور باز شد و در مجموع 117 پهپاد 6 پایگاه هوایی روسیه را هدف قرار دادند.

دو پایگاه از مجموع این پایگاه‌ها در شرقی‌ترین نقطه روسیه قرار دارند و دورترین پایگاه 4 هزار و 300 کیلومتر با مرز اوکراین فاصله دارد.

ناکامی تاریخی سرویس‌های اطلاعاتی روسیه

در این عملیات به ادعای اوکراینی‌ها یک سوم حامل‌های موشک‌های کروز روسیه، که ارزش آنها حدود 7 میلیارد دلار برآورد می‌شود، آسیب دیدند اما خسارت اصلی نه این 7 میلیارد دلار که بر باد رفتن ابهت دیرین سرویس‌های اطلاعاتی روسیه است.

سرویس‌های اطلاعاتی روسیه، چه سرویس امنیت فدرال روسیه، که مسئول امنیت ملی کشور است و چه سرویس اطلاعات خارجی روسیه، که مسئول گردآوری اطلاعات در خارج از مرزهای آن است، از مسئولان اصلی ناکامی در شناسایی عملیات «تار عنکبوت» هستند.

این در حالی است که این نهادهای اطلاعاتی از دیرباز یعنی از زمانی که در اتحاد جماهیر شوروی تحت لوای سرویس اطلاعاتی آن زمان موسوم به «کا‌گ‌ب» فعال بودند، به عنوان سرویس‌هایی امنیتی شناخته می‌شدند که نفس کشیدن مردم را هم شمارش می‌کنند و اکنون عملیات اوکراین برای آنها یک رسوایی حرفه‌ای تلقی می‌شود.

سابقه ناکامی‌های سرویس‌های اطلاعاتی

البته این اولین بار نیست که سرویس‌های اطلاعاتی روسیه نتوانسته‌اند کار خود را به درستی و به‌طور کامل انجام دهند. بزرگترین اشتباه دیگری که آنها در مورد اوکراین داشتند، پیش از جنگ اخیر رقم خورد و در گزارش‌های پیش از سال 2022 آنها به کرملین درباره میزان مقاومت مردم و دولت اوکراین برآورد درستی ارائه نکردند.

 در واقع بر مبنای گزارش اشتباه آنها بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بیش از دو سال است خود را درگیر جنگی کرده که بخاطر این برآوردهای اشتباه طولانی و پرهزینه شده و آسیب‌های سیاست، اقتصادی و حیثیتی قابل توجهی به روسیه وارد کرده است.

از همین‌رو هم بود که روسمارگاریتا سیمونیان، خبرنگار مشهور روسی که مدتی سردبیر راشاتودی روسیه بوده و از چهره‌های نزدیک به پوتین محسوب می‌شود، پس از این عملیات در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس نوشت: «دنبال عبارتی افتضاح‌تر از عبارت افتضاح برای توصیف اتفاقی که افتاد می‌گردم.»

کوتاهی ارتش روسیه در تأمین امنیت جنگنده‌ها

ارتش روسیه هم در این رسوایی سهیم است زیرا از همان نخستین روزهای جنگ در سال 2022 درباره آشیانه جنگنده‌ها هشدارهایی دریافت کرد مبنی بر اینکه جنگنده‌ها و هواپیماها نباید در فضای باز پارک شوند بلکه باید در آشیانه‌هایی پنهانی از صدمات احتمالی مصون بمانند. اما ارتش به دلایلی که یکی از آنها هزینه بر بودن ساخت آشیانه بود به این هشدارها بی‌توجه ماند. همان‌طور که در ویدیوهای منتشر شده دیده می‌شود، هواپیماها در فضای باز هستند و مورد حمله قرار می‌گیرند.

وضعیت دشوار پوتین برای پاسخگویی به این رسوایی

این حمله همچنین به طور قطع ولادیمیر پوتین را تحت فشار قرار خواهد داد تا در قبال این رسوایی و خسارات مادی و معنوی واکنشی نشان دهد اما گزینه‌های او برای پاسخ دادن به این حمله زیاد نیستند زیرا پیشتر واکنش‌هایی را انجام داده است که نسبتاً شدید بودند.

او در ماه نوامبر در پاسخ به حملات موشکی اوکراین با موشک‌های زمین به زمین ام‌جی‌ام 140 آتاکمز ساخت آمریکا و موشک‌های استورم شَدوز ساخت انگلیس، موشکی را به سمت شهر دنیپرو شلکی کرد که اعلام شد در واقع آزمایش نوع جدیدی از موشک اورشنیک بوده است. در آن زمان روسیه گفت چون نمی‌خواسته وارد جنگ هسته‌ای شود این موشک را پرتاب کرده است.

بنابراین اکنون باید پاسخی متفاوت به حمله‌ای دهد که وسعت آن جهان را با یک علامت سوال بزرگ در مورد میزان توانایی اطلاعاتی روسیه مواجه کرده است. حمله هسته‌ای می‌تواند یکی از گزینه‌های موجود باشد اما آیا روسیه با این کار جهان را علیه خود تحریک نخواهد کرد؟

روسیه همچنین به‌درستی می‌تواند به این نتیجه رسیده باشد که اوکراین به‌تنهایی قادر به چنین حمله‌ای نیست زیرا برای انجام آن نیازمند کار اطلاعاتی و لجستیکی دقیقی بوده که از توان این کشور خارج است بنابراین انتظار می‌رود روسیه واکنشی نسبت به کشورهای اروپایی و حتی آمریکا داشته باشد.

صلح اوکراین در محاق، ناکامی برای ترامپ

نکته بعدی این است که اوکراین این عملیات را درست یک روز پیش از دور دوم مذاکرات با روسیه در استانبول انجام داد که حاکی از آن است هیچ امیدی به صلح ندارد بنابراین بازنده بعدی عملیات «تار عنکبوت» اوکراین را باید دونالد ترامپ دانست.

ترامپ امید بسیار داشت با به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر کریمه و سایر امتیازهایی که به مسکو داده مصالحه‌ای بین دو کشور برقرار کند و خود را عامل صلح اوکراین بداند و یک بار دیگر به این وسیله اروپایی‌هایی که به قول او چندین سال نتوانستند به جنگ خاتمه دهند، تحقیر کند اما اکنون با این حمله به نظر نمی‌رسد دیگر مذاکرات صلح معنایی داشته باشد و باید انتظار داشت جنگ اوکراین همچنان ادامه یابد.