«خبر خوب» ترامپ برای ایران؛ سراب یا واقعیت
رئیس‌جمهوری آمریکا بعد از پنجمین نشست مذاکرات هسته‌ای در نخستین اظهاراتش درباره این نشست، روند مذاکرات را خوب توصیف و اعلام کرد در روزهای آینده خبرهای جدیدی خواهد داد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بعد از پنجمین نشست مذاکرات هسته‌ای در نخستین اظهاراتش درباره این نشست، روند مذاکرات را خوب توصیف و اعلام کرد در روزهای آینده خبرهای جدیدی خواهد داد. این اظهارات از آن جهت مورد توجه قرار گرفت که سکوت را درباره خروج ناگهانی استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات هسته‌ای، شکست. همچنین بعد از نخستین سخنان وزیرخارجه عمان که به عنوان میانجی گفته بود نشست با «پیشرفت‌هایی نه چندان قطعی» به پایان رسید، مطرح شده است. در حالی که برخی درباره سخنان وزیر خارجه عمان گمانه‌زنی کرده بودند احتمال دارد شاهد شکست زودهنگام مذاکرات باشیم.
بنا بر این گزارش، دونالد ترامپ که تعطیلات آخر هفته خود را در باشگاه گلف خود در نیوجرسی بود هنگام خروج از این باشگاه در پاسخ به خبرنگاران درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران گفت: «گفت‌و‌گوهای خیلی خوبی با ایران داشتیم و نمی‌دانم در دو روز آینده خبرهای خوبی داشته باشم یا بد! اما احساس می‌کنم خبرهای خوبی به شما بدهم.» او در پایان نیز گفت: «پیشرفت‌هایی واقعی و جدی داشته‌ایم. حالا صبر کنید ببینیم چه می‌شود اما فکر کنم خبرهای خوبی درباره ایران داشته باشیم.»
چرا ترامپ ناگهان خوش‌بین شد؟
رئیس‌جمهوری آمریکا در حالی این اظهارات را بیان داشته که روز جمعه نشست هسته‌ای ایران و آمریکا دو ساعت بعد از برگزاری با خروج ناگهانی استیو ویتکاف به شک‌و‌تردیدها درباره شکست نشست دامن زد اما در واقع مذاکرات تیم‌های فنی دو طرف ادامه یافت که به اعتقاد ناظران احتمالاً در این نشست پیشنهادهای جدیدی مطرح شده که برای دو طرف قابل تأمل بوده است و خوشبینی ترامپ هم با نگاهی به همین پیشنهادهای جدید صورت گرفت است.
ضمن اینکه بعد از این نشست، نشستی هم بین عمان و ایران برگزار شد که هرچند اطلاع دقیقی از آنچه که بعد از نشست هیات‌های فنی در نشست ایران و عمان گذشت، وجود ندارد؛ اما سایت شبکه خبری یورونیوز در گزارشی از احتمال طرح شدن ایده کنسرسیوم هسته‌ای نوشته است که پیشتر هم برخی مدعی طرح آن از سوی ایران در نشست چهارم مذاکرات شده بودند. ایده‌ای که بنا بر این گزارش کشورهای منطقه و آمریکا از آن حمایت می‌کنند و عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، نیز در سخنانی پیش از نشست پنجم به آن اشاره کرده و گفته بود: «ایده کنسرسیوم فی نفسه بد نیست؛ ما آماده همکاری هستیم حتی خارج از ایران اما کنسرسیوم جایگزین غنی سازی داخل ایران نخواهد شد.»
برخی منابع هم، اعلام کردند که احتمال دارد عمان و یا حتی آمریکا پیشنهاد داده باشند دو طرف به توافق موقتی دست یابند تا بعداً درباره جزئیات آن بیشتر به مذاکره بنشینند. با این حال این ایده بلافاصله از طرف ایران رد شد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در همین ارتباط و اینکه قرار باشد در چنین توافق موقتی ایران به مدت سه سال غنی‌سازی خود را متوقف کند، گفت: «به هیچ‌عنوان در این میز مذاکره، چیزی مانند این مطرح نشد.» این در حالی است که بنا بر اطلاعات برخی رسانه‌ها نیز توقف غنی‌سازی درازای برخی امتیازات به ایران مانند رفع تحریم‌ها با هدف تعیین تکلیف مثبت یا منفی است اما همچنان عدم شفافیت خبری باعث شده همه این گمانه‌زنی‌ها در پرده‌ای از ابهام باشد.
«خوب» یعنی چه؟
از همین رو باید دید منظور و مقصود دونالد ترامپ از اینکه به احتمال زیاد خبرهای خوشی در راه خواهد بود دقیقاً چیست و از نظر او «خوب» به چه معنا است.
اگر مقصود او از خوب بودن مذاکرات این است که ایران از توان هسته‌ای خود ولو به طور موقت دست بکشد که به نظر نمی‌رسد حداقل با آنچه که تاکنون از فضای مذاکرات و اظهارات بعدی آن مشخص شده است چنین اتفاقی رخ دهد.
در همین ارتباط اسماعیل بقایی در نشست خبری روز دوشنبه (5 خردادماه) به خبرنگار شبکه خبری سی‌ان‌ان که به ایران سفر کرده است، گفت: «ما از ابتدا به صراحت گفته‌ایم که اگر هدف آمریکایی‌ها این باشد که برنامه هسته‌ای ایران تسلیحاتی نشود و صلح‌آمیز بماند این تحصیل حاصل است و ما هیچ‌گاه به دنبال استفاده نظامی از انرژی هسته‌ای نبوده‌ایم.»
تحلیلگران آمریکایی: توافق باید حاصل شود
مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا که فعلاً پیشنهاد داده شده روز جمعه برگزار شود اما تهران هنوز آن را نپذیرفته در ایستگاه پنجم دستخوش دست‌اندازهایی شد که عمده آن بر سر حق غنی‌سازی ایران بود. هرچند ایران پذیرفته میزان غنی‌سازی خود را در ازای رفع تحریم‌ها کاهش دهد اما آمریکا خواهان توقف کامل آن شده است.
با این حال در داخل آمریکا هم طرح دولت ترامپ با مخالفت‌هایی روبه‌رو شده است. در همین ارتباط ریچارد نفیو از تحلیلگران آمریکایی که نظرات خود را در فارن افرز می‌نویسد، در مقاله‌ای نوشت: «تهران و واشنگتن به رغم سابقه دشمنی از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید به توافق علاقه نشان داده‌اند و هر دو انگیزه‌های روشنی برای رسیدن به این نقطه‌ای دارند. ترامپ می خواهد برای تقویت وجهه خود به عنوان یک معامله‌گر ثبات استراتژیک را به خاورمیانه بازگرداند و ایران هم که از تحریم‌های ایالات متحده رنج می‌برد، خواهان تسکین اقتصادی پایدار و توقف خصومت‌ها پس از تضعیف بسیاری از نیروهای نیابتی خود است.»
نفیو می‌گوید: «اگرچه ترامپ گفته است می‌خواهد به سرعت به مسئله هسته‌ای رسیدگی کند و اصرار دارد توافق نزدیک است اما واقعیت این است که مسائل اصلی دیرینه بین دو طرف مانع آن خواهد شد که دو طرف بسرعت به توافقی خوب برای هر دو طرف دست‌یابند.» از نظر او «توافقی که بر سایت‌های هسته‌ای اعلام شده و اعلام نشده ایران نظارت کامل داشته باشد و در ازای رفع تحریم‌های ایران غنی‌سازی اورانیوم را محدود کند، می‌تواند مزایای برجام را در بر داشته باشد. چنین توافقی شاید بتواند برخی از خسارات خروج واشنگتن از توافق اولیه برجام را جبران و از بحران در کوتاه مدت جلوگیری کند و آرامشی نسبی را به منطقه بازگرداند.»
