چشم انداز تیره صلح اوکراین در ساحل بسفر

آخرین باری که نمایندگان دو کشور با یکدیگر دیدار چهره به چهره داشتند مارس 2022 یعنی درست یک ماه بعد از حمله روسیه به اوکراین بود و بعد از آن دیگر در هیچ نشست مشترکی حاضر نشدند اما امسال بعد از فشارهایی که دونالد ترامپ بر هر دو کشور آورد، این نشست با میانجیگری ترکیه شکل گرفت.

این نشست در حالی برگزار شد که با سفر ولودیمیر زلنسکی به ترکیه امید می‌رفت رؤسای جمهوری روسیه و اوکراین هردو در آن حاضر شوند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، نیز بنا بر آنچه که گفت بنا داشته  اگر پوتین به استانبول رفت در بازگشت از تور عربی‌اش سفری به ترکیه داشته باشد و نمایشی کامل از اراده‌اش برای پایان دادن به جنگ اوکراین اجرا کند.

غیبت پوتین و تغییر مسیر مذاکرات

با غیبت ولادیمیر پوتین این اتفاق نیفتاد و ترامپ هم به این سفر نرفت تا تحلیلگران نتیجه بگیرند خروجی نشست هیأت‌های روسیه و اوکراین آن نشد که انتظار می‌رفت. پوتین در حالی از سفر به استانبول سر باز زد که پیشتر اعلام کرده بود به این شهر تاریخی و زیبا خواهد رفت.

در پی اعلام شدن تصمیم نهایی رئیس‌جمهوری روسیه برای حاضر نشدن در استانبول زلنسکی به خبرنگاران گفت: «این اقدام پوتین و اعزام تیمی «دکوری» به استانبول نشان دهنده ان است که پوتین عزمی راسخ برای پایان دادن به جنگ ندارد.» از آن سو روسیه نیز اوکراین را متهم کرد که قصد دارد مذکرات را تبدیل به نمایش کند.

باوجود همه تیرهای انتقادی که روسیه و اوکراین به سمت یکدیگر پرتاب کردند مارکو روبیو، وزیرخارجه آمریکا، در کمال ناامیدی وارد استانبول شد و به خبرنگاران گفت: «امیدوارم اشتباه کنم، امیدوارم صددرصد اشتباه کرده باشم. امیدوارم دو طرف بر سر آتش‌بسی پایدار به توافق برسند اما صادقانه بگویم؛ اصلا امیدوار نیستم.»

مذاکره برای ...؟

ناامیدی روبیو بی‌دلیل نیست. به گزارش نیویورک تایمز تا روز پنج‌شنبه تقریباً همه‌چیز بخوبی پیش می‌رفت اما بعد وضعیت طوری شد هر دو هیأت روسی و اوکراینی که به دو شهر مختلف ترکیه سفر کرده‌ بودند بیشتر روز پنج‌شنبه را صرف این مسأله کردند که آیا اصلاً دیداری بین آنها انجام خواهد شد؟

هر دو آنها مدعی بودند، مذاکرات بین آنها ادامه دارد اما از دیگر سو رئیس‌جمهوری اوکراین که در آنکارا بود رفتار کرملین را در اعزام یک هیأت میان‌رده به استانبول بی‌احترامی به کشورش دانست و همین ابرهای تیره، تردید برای به نتیجه رسیدن مذاکرات را بر فراز دلماباغچه حاکم ساخت.

در فاصله‌ای نه چندان دور از ترکیه، رئیس‌جمهوری آمریکا به خبرنگارانی که در هواپیمای ایرفورس وان به همراه او بودند تا به امارات برود با اشاره به خودداری پوتین از سفر به ترکیه گفت: «تا زمانی که من و پوتین با هم دیدار نکنیم اتفاقی نخواهد افتاد.» این در حالی بود که پیشتر گفته بود اگر «اتفاقی» در مذاکرات صلح رخ دهد به استانبول سفر خواهم کرد.

دیپلماسی آشفته

نیویورک تایمز در گزارشی نوشت؛ اختلاف‌نظر گسترده بین روسیه و اوکراین در مورد چگونگی پایان دادن به جنگ حاکی از دیپلماسی آشفته میان آنها است و در این آشفتگی انتظار نمی‌رود اتفاقی خوشایند که بسیاری در روسیه، اروپا و البته اروپا منتظر آن هستند، رخ دهد.

در این دیپلماسی آشفته زلنسکی خواهان آتش‌بس فوری و بی‌قید و شرط و به دنبال آن مذاکره بر سر یک توافق صلح بالقوه است و در نقطه مقابل پوتین نیز که به نظر می‌رسد از برتری روسیه در میدان نبرد مطمئن است، از توقف جنگ قبل از کسب امتیازات عمده از کی‌یف و غرب خودداری می‌کند.

به گفته ولادیمیر مدینسکی، وزیر فرهنگ سابق روسیه که اکنون به عنوان رئیس‌هیأت این کشور در استانبول به سر می‌برد، مسکو به جای آتش‌بس فوری به دنبال امتیازات گسترده است. او عبارت مکرر پوتین را تکرار می‌کند که هرگونه توافق صلحی باید «علل ریشه‌ای» درگیری را برطرف کند. این علل ریشه‌ای چیزی نیست جز، عدم عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا و عدم پیشروی ناتو به سمت شرق.