وقتی جنگ یخ بازار مسکن را آب کرد؛ بازگشت آهسته معاملات و قیمت‌ها
هشت ماه نااطمینانی ژئوپلیتیک، بازار مسکن را از رخوت به انجماد و از انجماد به احیای شکننده برد؛ کارشناسان می‌گویند دیگر خبری از رونق قبلی نیست، فقط یک تعادل تازه، محتاط و کند در راه است.
بازار مسکن ایران در هشت ماه گذشته، چیزی فراتر از نوسانات معمول را تجربه کرد؛ «نااطمینانی بنیادین» ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیک، تمام معادلات قدیمی را برهم زد و بازار را به چهار فاز کاملاً متفاوت کشاند.
بهروز ملکی، کارشناس شناخته‌شده اقتصاد مسکن، در تازه‌ترین تحلیل خود می‌گوید آنچه ما شاهدش بودیم دیگر «ریسک قابل محاسبه» نبود؛ بلکه ابهامی بود که هیچ مدل ریاضی نمی‌توانست آن را پیش‌بینی یا مدیریت کند؛ ابهامی که سرمایه‌گذاران را وادار کرد به جای فکر کردن به سود، فقط به «بقا» بیندیشند.
از ابتدای سال تا اواخر خرداد، بازار در یک رخوت سنگین به سر می‌برد؛ همه منتظر بودند ببینند مذاکرات به کجا می‌رسد. کسی جرات نمی‌کرد وارد پروژه جدید شود یا خانه بخرد، چون نمی‌دانست فردا چه اتفاقی می‌افتد. ساخت‌وساز تقریباً متوقف شد و صدور پروانه‌های ساختمانی به پایین‌ترین سطح رسید.
وقتی جنگ آمد، همه چیز یخ زد
با شروع درگیری نظامی مستقیم در اواخر خرداد، بازار یک‌شبه وارد شوک شد. دیگر کسی به مسکن به چشم «پناهگاه امن» نگاه نمی‌کرد؛ همه به دنبال چیزی بودند که بتوانند سریع بفروشند و فرار کنند. پول‌ها از مسکن بیرون کشیده شد و به سمت طلا و دلار رفت. معاملات خریدوفروش تقریباً به صفر رسید، سازنده‌ها پروژه‌هایشان را نیمه‌کاره رها کردند و حتی نیروی کار خارجی هم کشور را ترک کرد.
بعد از توقف درگیری‌ها، بازار به جای اینکه نفس راحتی بکشد، وارد مرحله‌ای بدتر شد؛ «تهدید معلق». همه می‌دانستند ممکن است دوباره همه چیز شروع شود. در این فضا، هیچ‌کس حاضر نبود پولش را برای چند سال در بتن و آجر قفل کند. نتیجه؟ رکود عمیق‌تر، قفل‌شدگی کامل معاملات و ساختمانی که حتی یک طبقه هم بالا نرفت.
حالا آرام آرام یخ‌ها آب می‌شود
از اوایل مهر، با کاهش حس فوریت بحران، بازار کم‌کم از خواب بیدار شد. هنوز کسی جرأت رونق ندارد، اما خریداران واقعی که واقعاً نیاز به خانه دارند، با احتیاط برگشته‌اند. فروشنده‌ها هم دیگر حاضر نیستند با قیمت‌های تابستان بفروشند. قیمت‌ها دوباره به سطح قبل از خرداد نزدیک شده و در بعضی مناطق حتی کمی بالاتر رفته است. ساخت‌وساز هم در برخی نقاط، به‌خصوص پروژه‌های دولتی یا مناطق امن‌تر، نشانه‌های خیلی ضعیفی از حرکت نشان می‌دهد.
بازار اجاره تنها جایی بود که در این طوفان آرام ماند؛ هم صاحب‌خانه‌ها و هم مستأجرها ترجیح دادند قرارداد را تمدید کنند تا ریسک جدیدی به زندگی‌شان اضافه نشود. برای همین رشد اجاره‌بها امسال زیر تورم عمومی ماند.
در نهایت، بازار مسکن ایران حالا در حال رسیدن به یک «تعادل نوین» است؛ تعادلی محتاط، شکننده و بسیار کند که در آن دیگر کسی به فکر سودهای کلان نیست؛ فقط می‌خواهد از این طوفان جان سالم به در ببرد. تا وقتی تنش‌های بیرونی دوباره شعله‌ور نشود، می‌توان انتظار داشت همین روند آرام و خزنده ادامه پیدا کند؛ نه رونق، نه سقوط؛ فقط یک بازگشت آهسته به زندگی عادی.
منبع: اقتصاد نوین
