کدام سدهای کشور در آستانه خشک شدن هستند؟

تازه‌ترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد ۱۳ سد مهم و بزرگ کشور اکنون با پرشدگی کمتر از ۱۵ درصد در شرایطی قرار گرفته‌اند که عملاً می‌توان آن‌ها را خشک شده تلقی کرد.

کاهش بارش‌ها، افت ورودی آب و تداوم خشکسالی باعث شده تعدادی از حیاتی‌ترین منابع تأمین آب سطحی کشور، عملاً توان تأمین نیازهای حداقلی در فصل گرم را هم نداشته باشند. این در حالی‌ست که تابستانی سخت در پیش است و تقاضای آب، به‌ویژه در بخش شرب و کشاورزی، به اوج می‌رسد.

سدهایی که تقریبا خالی هستند

براساس این گزارش، فهرست ۱۳ سد با پرشدگی کمتر از ۱۵ درصد از سراسر ایران شامل موارد زیر است:

سدهای امیرکبیر و لار در استان‌های تهران و البرز، دوستی و طرق در خراسان رضوی، پانزده خرداد در حوضه قمرود، استقلال، نمیل، شیان و سرنی در هرمزگان، تهم در زنجان، تنگوئیه سیرجان و نساء در کرمان، رودبال داراب در فارس و ساوه در استان مرکزی.

برخی از این سدها، مانند لار یا دوستی، نقش کلیدی در تأمین آب آشامیدنی کلانشهرها دارند. افت بی‌سابقه ذخیره این سدها نه‌تنها تأمین آب شرب را با چالش مواجه کرده، بلکه می‌تواند بر تولید برقابی و امنیت غذایی نیز تأثیرگذار باشد.

ورودی کمتر، خروجی محدودتر

آمارهای رسمی نشان می‌دهد از ابتدای مهرماه تا ۱۶ فروردین، تنها ۱۳ میلیارد و ۴۹۰ میلیون متر مکعب آب وارد سدهای کشور شده است؛ رقمی که نسبت به سال گذشته با کاهش ۳۷ درصدی همراه بوده است. در همین بازه، حجم آب موجود در مخازن سدها نیز به ۲۴ میلیارد و ۹۷۰ میلیون متر مکعب رسیده، در حالی‌که سال گذشته این عدد نزدیک به ۳۰ میلیارد متر مکعب بود.

حتی حجم آب خروجی نیز کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که در همین بازه زمانی، تنها ۱۳ میلیارد و ۱۴۰ میلیون متر مکعب آب از سدها برای مصارف مختلف رهاسازی شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد کمتر است.

هشدار درباره وضعیت سایر سدها

در کنار ۱۳ سد بحرانی، ده‌ها سد دیگر نیز کاهش ذخایر شدیدی را تجربه می‌کنند. سدهای حوضه دریاچه ارومیه، زاینده‌رود، کرخه، دز، مارون، رئیسعلی دلواری، آزاد کردستان، وشمگیر، گلستان، بوستان، پیشین و کهیر بین ۲۵ تا ۷۵ درصد نسبت به سال گذشته کاهش حجم داشته‌اند. این روند می‌تواند پتانسیل تنش آبی را در نیمه غربی، جنوبی و شمالی کشور به شکل کم‌سابقه‌ای افزایش دهد.

تابستانی بی‌آب در راه است؟

این داده‌ها در حالی منتشر شده که پیش‌بینی‌های هواشناسی نیز از تداوم الگوهای خشک و کم‌بارش برای ماه‌های آینده خبر می‌دهند. با ادامه این روند، مناطق متکی به این سدها با چالش‌هایی نظیر کاهش تولید کشاورزی، افت کیفیت آب و مهاجرت جمعیت‌های محلی روبه‌رو خواهند شد.

برای مقابله با بحران، مسئولان حوزه آب تاکید دارند که باید هرچه سریع‌تر برنامه‌های مدیریت تقاضا، بازچرخانی آب، و کاهش مصارف غیرضروری در دستور کار قرار گیرد. با این حال، نبود چشم‌انداز روشنی برای بارش‌های آینده، علامت سؤالی بزرگ در برابر تابستان ۱۴۰۴ گذاشته است.