جلسه کمیسیون قضائی درباره اصلاح قانون مهریه فردا در صحن خوانده می‌شود

علی آذری، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با آوش درباره گزارش این کمیسیون درخصوص طرح اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و برخی احکام راجع به مهریه گفت: ورود به این طرح مهم است چراکه مطالبه جامعه مدنی است. اولین‌بار که قسمتی از این طرح مطرح شد و در نوبت بررسی قرار داشت، سمن‌هایی که در حوزه بانوان فعالیت دارند و فراکسیون‌های مرتبط، نسبت به اصلاح ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده که پیش‌تر سقف مهریه را از زمان عقد ۱۱۰ سکه تعیین کرده بود و اکنون به ۱۴ سکه کاهش پیدا کرده، اعتراضاتی داشتند. ما در این مورد نظریات مشورتی را جمع‌آوری کردیم که ان‌شاءلله فردا این طرح در صحن علنی مجلس مطرح شود.

به جای مهریه دنبال راه‌های جایگزین باشیم

او افزود: این موضوع بسیار مهم است. حوزه‌های حمایتی بانوان مانند فراکسیون‌های مجلس باید نگاه حمایتی خود را به همه ابعاد مهریه و آسیب‌هایی که این نهاد به جامعه زنان وارد کرده، داشته باشند. از آن طرف ما عسر و حرج را در قانون داریم و قضیه را مدیریت کردیم ضمن اینکه امکان دارد پیشنهاداتی نظیر وصیت مفروض، اشتراک اموال یا صندوق حمایت و تأمین مالی مشترک، داده شود که از این موارد به عنوان جایگزین استفاده شده است حتی پیش‌تر موضوعاتی مانند مالیات بر مهریه‌های سنگین یا حق ثبت بالا مطرح شد که چندان مورد استقبال قرار نگرفت.

وقتی زوج به زندان می‌رود، مادرش آسیب می‌بیند

آذری تصریح کرد: اگر آسیب‌های نهاد مهریه را بررسی کنیم گروهی از زنان هستند که درگیر مناقشه و مطالبه مهریه شده که امکان دارد نسبت به تعیین ۱۴ سکه اعتراض داشته باشند. لذا به جای اینکه به سمت جایگزین‌ها بروند فقط به این ۱۴ سکه توجه می‌کنند. اما جمعیت دیگری از زنان هستند که آسیب‌های فراوانی متحمل شده‌اند. وقتی مناقشه مهریه شروع و زوج زندانی می‌شود، کانون خانواده آسیب می‌بیند. برای نمونه زوج و زوجه دو فرزند دختر دارند، این دو فرزند که در جمعیت زنان تعریف می‌شوند، اولاً خانواده را از دست می‌دهند، دوماً یا تک مادری شدند یا تک پدری و یا امکان دارد هر دو را از دست داده باشند. علاوه بر این، مادران زوج و زوجه که بخشی از جامعه زنان کشور محسوب می‌شوند نیز متحمل سختی‌های فراوانی می‌شوند کمااینکه بارها دیدیم زوج به دلیل مهریه به زندان رفته و یا زوجه به دلیل درگیری در مناقشه مهریه آینده خود را از دست داده و مادران این افراد چقدر آسیب می‌بینند.

مردان به دلیل مهریه از ازدواج فاصله گرفتند و زنان بلاتکلیف ماندند

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: از همه بدتر گروهی از زنان در جامعه هستند که به دلیل مشکل نهاد مهریه یا عرف جامعه نمی‌توانند در مسیر تشکیل خانواده گام بردارند. از سوی دیگر مردان و جوانان نیز به دلیل سنگینی مهریه به سمت تشکیل خانواده نمی‌آیند و این زنان در جامعه بلاتکلیف باقی می‌مانند. به‌خاطر دارم حتی زنانی به من مراجعه کرده‌اند که پس از دریافت مهریه و جدایی به دلیل نگاه نامحترم جامعه به زنان مطلقه حاضر بودند به زندگی مشترک بازگردند.

زندان جای بدهکار نیست

آذری اظهار کرد: توصیه من این است که به‌جای مقاومت، این نکته را در نظر بگیریم که نهاد مهریه جایگاه و فلسفه اصلی خود را از دست داده و پرونده‌های متعدد قضایی در این زمینه گواه این مسئله است. زندان جای بدهکار نیست بلکه جای بزهکار است بنابراین در بحث مهریه بهتر است به سمت جایگزین‌هایی مانند وصیت مفروض، اشتراک در اموال، بیمه مهریه، صندوق حمایت و تأمین مالی مشترک یا سایر ابزارهای مالیاتی و ثبت، جایگزین شود. در نهایت، تلاش کمیسیون بر این است که این موضوع فردا در صحن علنی مجلس مطرح شود.

این نماینده مجلس شورای اسلامی در واکنش به اینکه در خصوص ایراداتی که ابتدا از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان حوزه بانوان نسبت به طرح مجلس درباره سقف مهریه به ۱۴ سکه مطرح شد، برطرف شده است؟ افزود: پیشنهاد من همان جایگزین‌هایی است که در صحن مجلس پیوست خواهد شد. اگر فراکسیون بانوان مجلس نگرانی دارد می‌تواند از ظرفیت‌های تطبیقی بررسی‌شده در کشورهای دیگر همچون وصیت مفروض در مصر یا صندوق حمایت مالی مشترک در مالزی و اندونزی استفاده کنند. در نهایت پیشنهاد اصلی ما در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده تثبیت سقف مهریه بر ۱۴ سکه است.

آذری در پاسخ به این سؤال‌که بسیاری بر این باور هستند که تعیین سقف مهریه به ۱۴ سکه و اینکه اگر فرد این ۱۴ سکه را پرداخت کند اهرم زندان برداشته می‌شود و تضعیف حقوق زنان صورت می‌گیرد، تصریح کرد: در کشورهایی مانند مصر، اساساً دعوای مهریه ندارند و به‌جای آن وصیت مفروض، معادل سهم یک‌هشتم زوج یا زوجه در نظر گرفته شده است. یا در برخی کشورها اشتراک در اموال رایج شده است. جامعه بانوان نگران است اما باید پذیرفت که آسیب‌های ناشی از آن در چند قشر دیگر بسیار بیشتر است.

زوجین می‌توانند به جای مهریه از قراردادهای دیگر برای افزایش سکه استفاده کنند

او ادامه داد: قانون نمی‌تواند الزام‌آور قطعی باشد. برای نمونه می‌گوییم ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده اصلاح و سقف مهریه به ۱۴ سکه پیشنهاد داده شود، این مشمول ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی می‌شود، در مازادش در صورت اینکه زوج از نظر مالی توانمند باشد، مشکلی دارد. شاید زوجین به این قضیه توجه نکنند و ۲۰۰، ۳۰۰ سکه را نسبت به هم صلح کنند و در قراردادهای دیگر استفاده کنند لذا آنهایی که نگران تعیین سقف مهریه تا 14 سکه هستند می‎‌توانند از قراردادهای دیگر استفاده کنند.

نهاد مهریه طی پنجاه سال اخیر به انحراف کشیده شده است

آذری خاطرنشان کرد: بررسی تطبیقی کشورهای مسلمان نشان می‌دهد آن‌ها مسئله مهریه را حل کرده‌اند. نهاد مهریه طی پنجاه سال اخیر به انحراف کشیده شده و جایگاه اصلی خود را از دست داده این درحالی است که قاعده «لاضرر» به‌عنوان یکی از اصول بنیادین حقوق اسلامی تصریح دارد که هر نهادی در صورت سوءاستفاده یا ایجاد ضرر برای جامعه، باید توسط مجلس تعدیل شده و روابط اجتماعی به حالت عادی بازگردد.

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در پایان یادآور شد: حتی آدرس‌های قرآنی را هم نگاه می‌کنید، خاستگاه و فلسفه نهاد مهریه که نشانه صدق، صفا و استحکام بنیان خانواده بوده خاصیت خود را از دست داده است. هرچند نهاد مهریه حتی قبل از اسلام وجود داشته که در قرآن کریم مورد اصلاح قرار گرفته و فلسفه اصلی خود را پیدا کرد اما در دهه‌های اخیر فلسفه و جایگاه اصلی خود را از دست داده است.