کبریت VAR بر انبار باروت فوتبال ایران

6 هفته تا پایان رقابت‌‌های این فصل لیگ برتر فوتبال باقی مانده است؛ هشت هفته‌ای که با توجه به اختلاف امتیاز تیم‌‌های بالای جدول سرشار از حاشیه، تنش و جنجال خواهد بود و بدون هیچ تردیدی سیستم کمک داور ویدئویی یا همان VAR در این حاشیه‌‌ها نقش پررنگی ایفا خواهد کرد. درست مثل از ابتدای فصل تا الان که VAR در تمام بازی‌های لیگ جنجال آفرین بوده است.

هر چند فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ از ابتدای فصل جاری با آوردن این سیستم سعی کردند بخش قابل توجهی از اعتراض‌‌ها به داوری‌‌ها و اشتباهات تأثیرگذار داوری را کاهش دهند، اما عدم استفاده از این سیستم در تمام بازی‌‌ها و تاثیر حضور آن روی عملکرد و اختیار داوران مسابقات باعث شد بازهم شاهد حواشی زیادی باشیم. البته ذکر این نکته لازم است که معمولا تا یک کار جدید از آب و گل دربیاید، مشکلات زیادی را باید تجربه کند، اما VAR امتحان پس داده به فوتبال ایران آمد و طبیعی بود که نباید اینقدر حاشیه‌‌دار می‌‌شد. با تمام این حرف‌‌ها سیستم کمک‌داور ویدئویی بازهم توانست در بسیاری از مواقع جلوی اشتباهات را بگیرد.

با وجود تمام این مسائل، اما نوع نگاه تیم‌‌های لیگ برتری به این سیستم و نحوه استفاده از آن بسیار جالب است. در این هفته‌‌ها بسیار دیده شده که تیم‌‌های بازنده با حمله به تیم داوری و تیم اتاق VAR می‌‌خواهند به هر نحو ممکن ثابت کنند این سیستم تنها برای استفاده برخی تیم‌‌ها وارد ایران شده و باعث می‌‌شود حق تیم‌‌های دیگر به راحتی ضایع شود. این روزها تا دل‌تان بخواهد باشگاه‌‌ها، مربیان و بازیکنان در حال اتهام زدن به یکدیگر و صدور بیانیه علیه هم هستند تا فضای فوتبال هر روز متشنج‌تر از قبل شود. این روزها هر تیمی که برنده می‌‌شود از نگاه تیم بازنده شامل الطاف داور و VAR شده و همین نگاه می‌‌گوید هیچ تیمی با تلاش خود و فوتبال خوبش پیروز نمی‌‌شود!

مشکل از داوران است یا...؟

اگرچه اشتباه داوری جزئی از فوتبال است و داوران هم مثل مربیان و بازیکنان حق اشتباه دارند اما اشتباهات مکرر آنها تبدیل به فاکتوری تاثیرگذار روی نتایج لیگ شده است. جدا از بحث VAR به نظر می‌رسد داوری ایران در بخش نیروی انسانی هم با بحران روبروست. ناآمادگی برخی داوران، قضاوت های پرتنش و گاه جهت دار، عدم به روز بودن در قوانین داوری و ... می‌توانند از دلایل مهم بحران داوری در فوتبال ایران باشند. ضمن اینکه همواره بحث شرط‌بندی در فوتبال ایران مطرح بوده و برخی از اهالی فوتبال معتقدند گاهی داوران هم از وسوسه‌های کلان سایت های شرطبندی در امان نیستند که البته این ادعا قابل پذیرش نیست. 

VAR ما با همه جا فرق دارد!

در فوتبال اروپا VAR با استاندارد‌های بالا و سیستم‌های پیشرفته اجرا می‌شود. داوران اتاق VAR آموزش‌های حرفه‌ای دیده‌اند و فرایند بررسی صحنه‌‌ها شفاف است. هرچند در اروپا نیز برخی تصمیمات داوری با انتقاد مواجه می‌‌شود اما میزان اشتباهات به حداقل رسیده و بحث‌ها بیشتر حول تفسیر قوانین است تا ضعف تکنولوژی یا مدیریت آن. در مقابل، در فوتبال ایران، مشکلاتی مانند عدم آموزش کافی داوران، کیفیت پائین تجهیزات، نبود زیرساخت‌های مناسب و فشار‌های بیرونی باعث شده‌اند که VAR به‌درستی اجرا نشود. در برخی بازی‌‌ها، ارتباط بین داور وسط و داوران VAR با اختلال مواجه می‌شود، زمان بررسی صحنه‌‌ها طولانی است و تصمیمات نهایی شفافیت لازم را ندارند. از سوی دیگر، باشگاه‌ها و هواداران به دلیل بی ‌اعتمادی به سیستم داوری، هر تصمیمی را به دیده تردید می‌نگرند و این جو بی‌اعتمادی باعث افزایش تنش‌ها می‌شود.

در واقع، مسئله اصلی این است که فوتبال ایران از نظر ساختاری با مشکلات جدی روبه‌رو است و این ضعف استفاده از تکنولوژی VAR را هم تحت تاثیر قرار داده است. فشار‌های بیرونی، نبود آموزش کافی برای داوران و ضعف مدیریت، همگی دست ‌به‌ دست هم داده‌اند تا حتی فناوری VAR نیز نتواند عدالت را برقرار کند و دردی از هزاران درد داوری در فوتبال ایران برطرف کند.

در چنین حال و هوایی لیگ برتر به هفته‌‌های پایانی و سرنوشت‌ ساز خود نزدیک می‌‌شود؛ هفته‌‌هایی که تک‌ تک امتیازات آن برای مدعیان قهرمانی و حتی فانوس به دستان انتهای جدول ارزش مرگ و زندگی دارد؛ هفته‌‌هایی که هر تصمیم داوران و سیستم کمک‌ داور ویدئویی می‌‌تواند کبریتی بر انبار باروت فوتبال باشد، پس به نظر می‌‌رسد فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ برای جلوگیری از بروز حواشی بیشتر و اتهام‌‌زنی بدتر تیم‌‌ها به یکدیگر، باید فکری عاجل و سریع به حال این ماجرا بکند. آنچه مسلم است اینکه سیستم کمک‌ داور ویدئویی خود چالشی جدید برای فوتبال ایران شد؛ چالشی که این فصل فوتبال را پرحاشیه‌‌تر کرد و باید دید در فصول‌ پیش‌رو چگونه با حال و هوای خاص فوتبال ایران کنار می‌‌آید.