یادی از امیر سمواتی، تهیه‌کننده‌ سینمای اجتماعی ایران

امیر سماواتی، تهیه‌کننده‌ باسابقه‌ سینمای ایران، در تاریخ 18 خرداد 1404 بر اثر عارضه قلبی از جهان رفت. اما رد پای او در فیلم‌های دو دهه‌ اخیر سینمای ایران باقی مانده است؛ فیلم‌هایی که به روایت جامعه، انسان و بحران‌های درونی و بیرونی پرداخته‌اند.

سماواتی، متولد سال ۱۳۳۸، فعالیت خود را از دهه‌ی شصت در تلویزیون آغاز کرد و از دهه‌ هفتاد وارد سینمای حرفه‌ای شد. او به‌ویژه در دهه‌ی هشتاد، تبدیل به نامی شناخته‌شده در میان تهیه‌کنندگان سینمای مستقل و اجتماعی شد. سماواتی برخلاف برخی هم‌نسلانش، کمتر وارد فضای رسانه‌ای شد؛ اما با انتخاب‌های جسورانه‌اش در تهیه‌ فیلم‌هایی ماندگار، نام خود را در حافظه‌ سینمای ایران ثبت کرد.

از مهم‌ترین آثار کارنامه‌ی او می‌توان به «نفس عمیق» (پرویز شهبازی)، «کافه ترانزیت» (کامبوزیا پرتوی)، «دربند» (پرویز شهبازی)، «پنج ستاره» (مهشید افشارزاده) و «با دیگران» (ناصر ضمیری) اشاره کرد. این فیلم‌ها نه‌تنها در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی دیده شدند، بلکه در شکل‌گیری زبان تازه‌ای در سینمای اجتماعی ایران نقش داشتند.

در پرونده کاری او کارگردانی باغ قرمز به چشم می‌خورد و در آثاری همچون هشت و نیم شب، دربند، کرگدن، زخم کاری (فیلم تلویزیونی) بازیگری کرد.

امیر سماواتی بیش از آن‌که سرمایه‌گذار باشد، تهیه‌کننده‌ای فرهنگی بود؛ با نگاهی جدی به کیفیت محتوا، حمایت از فیلم‌سازان جوان و پرداختن به سوژه‌هایی که گاه حساس و پرریسک بودند. او به فیلم‌هایی میدان می‌داد که به‌راحتی نمی‌شد از فیلترهای معمول عبورشان داد و همین، کارنامه‌ی او را از یک مسیر ساده‌ حرفه‌ای، به بخشی از حافظه‌ انتقادی سینمای ایران تبدیل کرده است.

در سال‌هایی که بیشتر فیلم‌سازان مستقل به دنبال تهیه‌کننده‌ای همراه و دغدغه‌مند بودند، نام امیر سماواتی یکی از گزینه‌های جدی بود؛ کسی که نه برای گیشه، که برای گفت‌وگو با مخاطب، به فیلم‌ها جان می‌داد. او همچنین مدیرعامل مؤسسه تولید و توزیع فیلم درخشان آفتاب عالمتاب بود که به‌عنوان اولین شرکت دانش‌بنیان سینمایی شناخته می‌شود.

با درگذشت او، سینمای ایران یکی از چهره‌های پشت‌صحنه‌اش را از دست داد؛ چهره‌ای که شاید کمتر دیده شد، اما بسیاری از فیلم‌هایی که ما دیدیم، به پشتوانه‌ی تصمیم‌ها و حمایت‌های او ساخته شدند.