اکثریت جوانان به احزاب بی‌اعتمادند
وزیر پیشین راه و شهرسازی گفت: در گذشته، احزاب در دانشگاه‌ها فعال بودند و جوانان از همان‌جا تجربه کار جمعی و سیاسی می‌آموختند امروز چنین فضایی وجود ندارد.
عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی، در جمع جوانان حزب کارگزاران سخنان خود را با طرح موضوع مهاجرت و جمعیت آغاز کرد و گفت: «از کشورهای همسایه افغانستان، پاکستان و عراق به سمت ایران مهاجرت داریم. در حالی که نرخ باروری ایران ۱.۶۸ است، نرخ باروری افغانستانی‌ها ۴.۳ است. می‌توانید تصور کنید ده سال دیگر ترکیب جمعیتی ایران چه خواهد شد. وقتی نرخ باروری پایین می‌رود، ادامه اقتصاد جز با پذیرش مهاجرت ممکن نیست. به همین دلیل است که در آلمان، انگلستان و اروپا مهاجر می‌پذیرند تا اقتصادشان بچرخد. در ایران نیز این واقعیت قابل انکار نیست و ترکیب جمعیتی ما در حال تغییر است.»
وی افزود: «این تغییر جمعیتی، ما را در برابر یک جهان سیاست نامعین قرار داده است. در اطراف تهران روستاهایی داریم که اساساً فاقد شهروند ایرانی هستند و این نشان می‌دهد در وضعیت بسیار خاص و خطیری قرار گرفته‌ایم.»
آخوندی سپس به نقش جوانان در تغییرات اجتماعی پرداخت و اظهار کرد: «جوانان عامل تغییرند و سبک زندگی متفاوت آنان الزامات خاص خود را دارد. امروز موضوعاتی چون تغییرات اقلیمی، محیط زیست، برابری حقوق زنان، عدالت اجتماعی، آموزش و حقوق دیجیتال برای جوانان اهمیت ویژه دارد موضوعاتی که در نسل ما اساساً وجود نداشت.»
وی تأکید کرد: «تحولات فناوری و شبکه‌های اجتماعی، شیوه شبکه‌سازی اجتماعی را دگرگون کرده است. یک هشتگ می‌تواند میلیون‌ها نفر را به هم وصل و فضایی تازه برای کنشگری ایجاد کند. کمپین‌ها، پدیده‌ای مدرن‌اند که پیش‌تر سابقه نداشتند. مقیاس بسیاری از مسائل دیگر ملی نیست بلکه جهانی است؛ از موسیقی و سینما گرفته تا صنعت خلاق و ارز دیجیتال. در چنین فضایی جوان امروز شهروند جهانی است و با ارزش‌ها و سبک زندگی جهانی زیست می‌کند.»
وزیر پیشین راه و شهرسازی بااشاره به شکاف میان تحولات جهانی و وضعیت ایران گفت: «جوان ایرانی از دو سو کشیده می‌شود از یک‌سو درگیر جهان دیجیتال و مدرن است و از سوی دیگر در ساختاری بسته و معلق قرار دارد. سیاست‌گذاری برای نسل جوان در ایران بسیار پیچیده‌تر از کشورهای دیگر است چراکه امید به آینده در ایران بسیار محدود است. به همین دلیل، جوانان تمایلی به مشارکت متعهدانه ندارند و بیشتر به مشارکت‌های غیررسمی روی می‌آورند؛ از فعالیت در اینستاگرام تا حضور در اعتراضات خیابانی.»
آخوندی سپس به مسأله بی‌اعتمادی به احزاب پرداخت و گفت: «اکثریت جوانان به احزاب بی‌اعتمادند. آنها ترجیح می‌دهند در شبکه‌های اجتماعی فعالیت کنند تا در ساختارهای رسمی این وضعیت خطرناک است، چراکه در غیاب سازمان‌های مدنی میدان برای لشکرهای سایبری و فساد باز می‌شود.»
وی یکی از مشکلات اصلی کشور را «قانون‌های تبعیض‌آمیز و محدودکننده حقوق اجتماعی» دانست و افزود: «قانون‌هایی چون محرومیت از مشاغل عمومی بدون حکم دادگاه کمر این ملت را شکسته است. از سوی دیگر، نگاه امنیتی و وضعیت تعلیق همه‌جانبه—از اقتصاد و سیاست خارجی تا فرهنگ—چشم‌اندازی روشن پیش روی جامعه نمی‌گذارد.»
آخوندی راه برون‌رفت را بازگشت به دانشگاه دانست و تأکید کرد: «در گذشته، احزاب در دانشگاه‌ها فعال بودند و جوانان از همان‌جا تجربه کار جمعی و سیاسی می‌آموختند امروز چنین فضایی وجود ندارد. باید دوباره احزاب به دانشگاه بازگردند و میان مشارکت اجتماعی و مشارکت حزبی پلی ایجاد کنند.»
او همچنین با نقد ساختار سنتی احزاب گفت: «احزاب ما هنوز سلسله‌مراتبی‌اند، در حالی‌که نسل جدید به دنبال پلتفرم‌های سریع، شفاف و تعاملی است.»
آخوندی در ادامه به لایه‌های هویتی جوانان اشاره کرد و گفت: «نسل ما در دانشگاه‌ها هویت ملی می‌یافت اما امروز جوانان از همان ابتدا شهروند جهانی‌اند. این لایه هویتی جدید، وفاداری به وطن را دشوارتر کرده و میل به مهاجرت را افزایش داده است. وقتی نظام سیاسی در ایجاد همگرایی میان هویت‌های محلی، ملی و جهانی ناکام بماند، نتیجه آن تجزیه‌طلبی یا مهاجرت است.»
وی در پایان با تأکید بر اهمیت حقوق دیجیتال خاطرنشان کرد: «فناوری همه ماجرا نیست. بدون نهادسازی و تعریف حقوق دیجیتال، جامعه در معرض بی‌نظمی و سوءاستفاده قرار می‌گیرد.
آینده ایران بسته به آن است که چقدر بتوانیم تحولات نسل جدید را بفهمیم و برای آن ساختار و نهاد مناسب طراحی کنیم.»
