نزاع جناحی در صحن علنی
در بحبوحه فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها، نمایندگان جریان پایداری، دولت فعلی و دولت‌های یازدهم و دوازدهم و شخص حسن روحانی را آماج حملات لفظی قرار دادند. روز گذشته، صحن علنی مجلس شورای اسلامی صحنه کم‌سابقه‌ای از حملات تند و گاه شعارگونه نمایندگان جریان پایداری به دولت‌های پیشین، به‌ویژه حسن روحانی، بود. حملاتی که از مرز نقد سیاسی گذشت و به تسویه‌حساب علنی بدل شد.
روزنامه شرق در گزارشی نوشت:
در بحبوحه فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها، نمایندگان جریان پایداری، دولت فعلی و دولت‌های یازدهم و دوازدهم و شخص حسن روحانی را آماج حملات لفظی قرار دادند. روز گذشته، صحن علنی مجلس شورای اسلامی صحنه کم‌سابقه‌ای از حملات تند و گاه شعارگونه نمایندگان جریان پایداری به دولت‌های پیشین، به‌ویژه حسن روحانی، بود. حملاتی که از مرز نقد سیاسی گذشت و به تسویه‌حساب علنی بدل شد. در میانه بحران اقتصادی، تحریم‌های تازه و سایه تهدیدهای ناشی از اسنپ‌بک، فضای قانون‌گذاری کشور برای لحظاتی در هیاهوی «مرگ بر...» و شعارهای احساسی غرق شد؛ گویی نه در پارلمان، بلکه در میدان یک نزاع انتخاباتی ایستاده‌ایم.
فریادها در صحن علنی؛ از روحانی تا FATF
در نخستین ساعات جلسه دیروز، امیرحسین ثابتی، نماینده تهران، تریبون را در دست گرفت و با لحنی شدید و بی‌پروا خطاب به حسن روحانی گفت: «آقای روحانی، شما رکورددار منفورترین سیاست‌مدار ایران شده‌اید... فاجعه آبان ۹۸ را رقم زدید و سرمایه اجتماعی نظام را به زیر ۵۰ درصد کشاندید». او پا را فراتر گذاشت و با طرح ادعای تازه‌ای درباره بانک آینده، مجمع تشخیص و FATF را نیز هدف قرار داد: «آقایان مجمع تشخیص! چگونه با تصویب CFT موافقت کردید و حالا که FATF اعلام کرده نمی‌پذیرد، پاسخ‌تان چیست؟ آرای خود را شفاف کنید تا مردم بدانند مبنای تصمیمات چیست، نه آنکه در پستوها مصالح ملی را قربانی کنید». این نماینده مجلس سپس با اتهام‌زنی‌های مستقیم به مسئولان سابق وزارت اقتصاد و حتی شخص روحانی، از «لزوم زندان‌رفتن او» سخن گفت و مدعی شد: «اگر مردم برایت مهم بود، برای اسنپ‌بک هم نظرشان را می‌پرسیدی تا چنین افتضاحی را نپذیریم». در ادامه، ثابتی با حمله به نظام سلامت و دانشگاه علوم پزشکی ایران، از «حقوق‌های صدمیلیونی» و «ریخت‌و‌‌پاش‌ها» سخن گفت و خطاب به وزیر بهداشت هشدار داد: «اگر رسیدگی نکنید، دفعه بعد مجبور می‌شوم با ادبیات دیگری سخن بگویم».
از پتروشیمی جم تا پست‌فروشی؛ حملات ادامه دارد
لحظاتی بعد، علی خضریان، دیگر نماینده تهران، فرصت را برای تاختن به دولت از دست نداد و با اشاره به انتصابات اخیر در صندوق بازنشستگی گفت: «چطور فردی با مدرک فوق‌دیپلم یک‌شبه در پتروشیمی جم به پست مدیریتی با حقوق ۲۰۰ میلیون تومانی می‌رسد؟ آیا این عدالت است؟». جملات آخر او که با طعنه و لحن عوام‌پسندانه گفته شد، بازتاب زیادی در فضای رسانه‌ای یافت: «آقایان! به‌گونه‌ای بخورید که حداقل خفه نشوید!».
رسایی و پرونده‌های قدیمی روحانی
در ادامه جلسه، حمید رسایی، نماینده تهران، نطق خود را به «افشاگری علیه روحانی» اختصاص داد و گفت: «نتیجه هشت سال کرنش در برابر آمریکا، چیزی جز تحریم‌های سنگین‌تر نبود. آقای روحانی! چرا به پرونده تخلفاتت رسیدگی نمی‌شود؟ چرا به سرقت علمی پایان‌نامه‌ات یا سرقت فرش‌های نفیس کاخ سعدآباد پاسخی ندادی؟». او مدعی شد به دلیل طرح این موضوعات در گذشته در دادگاه ویژه روحانیت محاکمه اما تبرئه شده است و اکنون خواستار «اقدام فوری قوه قضائیه» در رسیدگی به پرونده روحانی است.
از حمله به دولت تا انتقاد به باهنر
اما فضای تند مجلس فقط به روحانی محدود نماند. علی جعفری‌آذر، نماینده تبریز، در نطق میان‌دستور خود ضمن انتقاد از برخی انتصابات دولت فعلی گفت: «انتصابات حق دولت است، اما بازگشت نیروهای اخراجی و کنارگذاشتن نیروهای متعهد، به صلاح کشور نیست». او سپس در لحنی متفاوت و تأمل‌برانگیز، به محمدرضا باهنر انتقاد کرد و گفت: «مواضع شما درباره حجاب و مخالفت با تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی، نشانه بدعاقبتی در دوران سالمندی است؛ اصلاح کنید تا جایگاهتان در اردوگاه انقلاب محفوظ بماند».
قالیباف؛ دعوت به وحدت در میان آشوب
در میان همه این جنجال‌ها، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، کوشید صحن را آرام کند و گفت: «در این برهه حساس، از همه سلیقه‌های سیاسی انتظار می‌رود با وحدت کلمه از دستاوردهای ملی حمایت کنند. عزت ایران در اتحاد و ایستادگی همه است. امر ملی را بر امر جناحی مقدم بداریم». با این حال، او نیز بی‌اشاره از کنار دولت گذشته نگذشت و با انتقاد از «مواضع روحانی و ظریف» گفت: «در شرایطی که همکاری‌های راهبردی ما با روسیه در حال پیشرفت است، مواضع برخی چهره‌ها به این مسیر لطمه زد».
واکنش مشاور روحانی
در واکنش به سخنان قالیباف، حسام‌الدین آشنا، مشاور پیشین روحانی، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «برادر گرامی، جناب آقای قالیباف! خوب نیست هر متنی را که به دستتان می‌دهند با صدای بلند بخوانید. تا آنجا که می‌دانیم آقای روحانی درباره روسیه بیانی نداشته‌اند. جمع‌بستن چین و روسیه در تحلیل‌های مسئولان نظام شایسته نیست».
مجلس یا میدان نزاع جناحی؟
صحن دیروز مجلس، بیش از آنکه به خانه ملت شبیه باشد، به میدان رقابت‌های سیاسی گذشته و آینده شباهت داشت. حملات شخصی، شعارهای تند و لحن‌های هیجانی جایی برای گفت‌وگوی کارشناسی باقی نگذاشت. در حالی که جامعه با تورم بالا، بحران انرژی و فشار ناشی از تحریم‌های تازه روبه‌رو است، مجلس بار دیگر وقت و سرمایه خود را صرف منازعات جناحی کرد. در چنین شرایطی که اقتصاد کشور ملتهب، بازارها بی‌ثبات و فضای روانی جامعه شکننده است، شاید از نمایندگان انتظار می‌رفت به‌جای بازگشت به نزاع‌های دوران انتخابات 1403، درباره راه‌های افزایش ثبات اقتصادی، ساماندهی نظام بانکی و رفع موانع تجارت خارجی گفت‌وگو کنند.
اما آنچه در صحن علنی گذشت، بازتاب نوعی فرسایش در گفت‌وگوی ملی است؛ جایی که واژه‌ها به سلاح و مجلس به صحنه تسویه‌حساب سیاسی تبدیل می‌شود. این در حالی است که همان‌گونه که رئیس مجلس یادآور شد، امروز بیش از هر زمان دیگری کشور نیازمند وحدت، خویشتن‌داری و عقلانیت است، نه شعله‌ورکردن اختلافات کهنه و جدال‌های پرهزینه. در پایان می‌توان گفت آنچه در جلسه دیروز گذشت، نشانه‌ای از سیاست‌زدگی مزمن نهاد قانون‌گذاری است؛ مجلسی که باید میدان اصلاح و نظارت باشد، گاه به تریبون رقابت‌های جناحی بدل می‌شود. در این میان، آنچه قربانی می‌شود نه‌فقط وقت مجلس، بلکه اعتماد عمومی، بیت‌المال و آرامش جامعه‌ای است که بیش از هر چیز به وفاق نیاز دارد.
چه مطلوب ما باشد و چه نباشد، واقعیت این است که کشور ما در کنار ساختار مدیریتی رسمی که در قانون اساسی تعیین شده، عملا دارای یک ساختار غیررسمی نیز هست که عمدتا دو‌پایه‌ای است؛ یک پایه جریان سیاسی «اصولگرایی» و پایه دیگر جریان «اصلاح‌طلبی». هرچند هر دو جریان کمابیش در تاریخ تطور خود فراز‌نشیب‌ها و پوست‌اندازی‌ها و تغییر و تحول فکری 180درجه‌ای یا گردشی هم داشته‌اند و به عناوین و تابلوهای متنوعی نیز ظاهر شده‌اند، مانند چپ و راست و خط امام و محافظه‌کار و... .
عملا هم در 47 سال گذشته آن ساختار رسمی تمایل داشته است هر دو جریان را حفظ کرده و از یک‌قطبی‌شدن قدرت تقریبا اجتناب کند و البته از آن طرف نیز تعامل بازیگران رسمی و غیررسمی به‌گونه‌ای بوده است که (حداقل تا به این روز) فضا برای بیش از دوقطبی‌شدن سیاست نیز باز نشده است و قاعده قدرت و سیاست کشور مانند فوتبال پایتخت واجد ساختار «دربی» و دو تیمی بوده است. بارزترین آثار منفی این ساختار دوقطبی، تحت‌الشعاع قرار‌گرفتن منافع و مصالح ملی در سایه جنگ جناحی بوده است.
درحالی‌که هر دو جناح، چه از حیث پارادایمی، چه از حیث گفتمانی و چه از حیث مدل مدیریتی و عملکردی و کارکردی دارای ضعف‌های بارز و غیرقابل دفاع بوده است. هنوز هر دو جناح سیستم نقد درون‌گفتمانی نداشته و آن را بر‌نمی‌تابند و نقد را صرفا متوجه و سهم و شایسته حریف می‌دانند؛ آن‌هم نه نقد، بلکه تخریب. هر دو جناح، رقیب را دیو و خود را دلبر معرفی می‌کند. بر همین اساس، نگارنده این روزها مواضع اعلامی از برخی تریبون‌ها از‌جمله تریبون مجلس را درباره درخواست محاکمه این و آن، بر مدار مصلحت کشور نمی‌داند.
واقعیت این است مثلا اگر در برجام و مفاد آن، پیش‌بینی‌های حقوقی لازم برای تضمین منافع ملی کشور در بلند‌مدت رعایت نشده و امروز اثبات شده است که مکانیسم ماشه و اسنپ‌بک مندرج در متن برجام کار دست کشور داده است، مقصر فقط ظریف و روحانی نبوده‌اند (هرچند بی‌تقصیر هم نبوده‌اند)؛ چر‌اکه همان برجام در مجلس اصولگرا ظرف
20 دقیقه تصویب شد و به تأیید شورای محترم نگهبان رسید و در مرحله مذاکره نیز برخی نهادهای عالی بر روند مذاکره نظارت داشتند. شاید تقصیر حسن روحانی آنجا بود که در پشت تریبون‌ها و رسانه‌ها تلاش می‌کرد همین برجام را بزک کرده و عملکرد دولت تحت مدیریت خویش معرفی کند و به منتقدان کنایه می‌زد و می‌گفت آب و صابون باید بیاوریم منتقدان برجام صورت خود را بشویند... .
بر همین اساس باید گفت امروز کشورمان به ترمیم و تقویت سرمایه اجتماعی نیاز مبرم دارد و همه فعالان سیاسی و جریانات و رؤسای قوای سابق و اسبق و... باید سرمایه خود را به عرصه بیاورند.
لذا دمیدن به شعله درگیری‌ها و اختلافات جناحی و متهم‌کردن این و آن، به مصلحت کشور و منافع ملی نیست.
