ضرورت توانمندسازی زنان در برابر جرائم

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

« انهدام باندی که با شگردی عجیب از زنان دزدی می‌کردند»، « سرقت‌های سریالی طلا از زنان توسط پزشک قلابی»، «دختر دانشجو: به من تجاوز کردند»، « تصاویر ضرب‌وشتم وحشیانه بانوان توسط یک رذل»، «تعرض به زنان در پراید شیشه دودی»، « بیش از ۹۰ زن مسن در تله مکارترین سارق ایران افتادند»، « نیکوکاران قلابی که طلاهای ۶۰ پیرزن را ربودند» و… اینها فقط تیترها برخی از اخبار حوادث در یک چند ماه اخیر هستند. در سال‌های اخیر، اخبار و گزارش‌های متعدد حاکی از افزایش حوادث علیه زنان در جامعه بوده است. این حوادث شامل تعرض‌های جنسی، سرقت، تهدید، و کلاهبرداری‌های هدفمند می‌شود و اغلب زنان مجرد یا کسانی که تجربه محدودی در رانندگی و تعاملات اجتماعی دارند را هدف قرار می‌دهد. تحلیل‌های جامعه‌شناختی نشان می‌دهد که افزایش این نوع جرایم، علاوه بر تهدید امنیت فردی زنان، بازتابی از آسیب‌ها و ناکارآمدی‌های ساختاری در جامعه نیز هست.

بر اساس مطالعات و گزارش‌های میدانی، زنان در محیط‌های عمومی، به ویژه خیابان‌ها، اماکن حمل و نقل عمومی و محل‌های کمتر تحت نظارت، بیشتر در معرض تهدید قرار دارند. گزارش های رسانه هایی همچون آمارهای پلیس نیز روند نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد؛ به‌طور مثال، گزارش‌های محلی از شهرهای بزرگ کشور نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد زنان حداقل یک تجربه تهدید یا مزاحمت خیابانی را داشته‌اند و موارد سرقت و کلاهبرداری هدفمند علیه زنان در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری یافته است. این ارقام نشان می‌دهد که مجرمان با بهره‌گیری از ضعف‌های اجتماعی و فرهنگی و ناآگاهی زنان، شگردهای خاصی برای فریب و قرار دادن آن‌ها در موقعیت‌های خطرناک طراحی می‌کنند.

توانمندسازی زنان به خود مراقبتی ذهنی

یک جامعه شناس در این رابطه معتقد است که این وضعیت را می‌توان نتیجه تعامل چند عامل دانست. نخست، ضعف آموزش‌های پیشگیرانه و ناآگاهی نسبت به روش‌های خودمراقبتی است. بسیاری از زنان اطلاعات کافی درباره روش‌های شناسایی موقعیت‌های پرخطر، مدیریت رفتار در مواجهه با تهدید و تکنیک‌های دفاع شخصی ندارند. دوم، شرایط اجتماعی و فرهنگی که محدودیت‌هایی برای حضور و فعالیت زنان در محیط‌های عمومی ایجاد می‌کند، باعث افزایش آسیب‌پذیری آنان می‌شود. سوم، استفاده مجرمان از تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی به منظور فریب و جذب قربانیان، نشان‌دهنده تحول جرایم سنتی به شیوه‌های پیشرفته و هدفمند است.

بهرام بیات با اشاره به اینکه اخبار روزمره نیز حاکی از آن است که شیوه‌های جرایم علیه زنان پیچیده و متنوع شده‌اند، به «آرمان امروز» افزود: کلاهبرداران و سارقین با بهره‌گیری از اطلاعات شخصی، اعتمادسازی و استفاده از بهانه‌های مختلف، زنان را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهند که امکان تعرض یا سرقت مالی افزایش می‌یابد. این وضعیت باعث ایجاد حس ناامنی و ترس در زنان می‌شود که پیامدهای روانی و اجتماعی قابل توجهی دارد. از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش مشارکت اجتماعی زنان، محدود شدن فعالیت‌های روزمره، اضطراب و ترس مزمن و کاهش اعتماد اجتماعی اشاره کرد. با توجه به این واقعیت‌ها، اقدامات پیشگیرانه برای کاهش آسیب‌پذیری زنان ضروری است. این اقدامات نه تنها از منظر فردی، بلکه از منظر اجتماعی و فرهنگی اهمیت بالایی دارند و می‌توانند به کاهش نابرابری‌های جنسیتی و ارتقای امنیت عمومی کمک کنند.

وی در ادامه چهار راهکار مهم در این رابطه اشاره دارد و معتقد است که این راهکارها به طور مقطعی یا سیستماتیک در کلانتری ها و توسط معاونت اجتماعی فراجا انجام می شود، اما این موارد باید به طور کلی در سطح جامعه و توسط رسانه های جمعی مورد شناسانده شوند. و می افزاید: استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای هشداردهی و ارائه راهکارهای عملی به زنان در مواجهه با خطرات احتمالی. این اطلاع‌رسانی می‌تواند شامل انتشار خبرهای واقعی، آمار جرایم و توصیه‌های عملی باشد تا زنان بتوانند با آگاهی کامل اقدام کنند.راهکار بعدی ایجاد دوره‌های آموزشی که زنان را با شگردهای رایج مجرمان و روش‌های پیشگیری از قرار گرفتن در موقعیت‌های خطرناک آشنا کند. این آموزش‌ها می‌تواند شامل شناسایی محیط‌های پرخطر، رفتار مناسب در مواجهه با تهدید، استفاده از وسایل کمک‌کننده و تکنیک‌های روانشناختی برای حفظ آرامش باشد. سومین راهکاری که این جامعه شناس به آن اشاره دارد توانمندسازی فکری و اجتماعی، زنان و دختران است و می گوید: آموزش زنان برای تشخیص موقعیت‌های پرخطر، تصمیم‌گیری سریع و منطقی در شرایط تهدید، و ایجاد اعتماد به نفس برای مواجهه با مشکلات. توانمندسازی فکری به زنان کمک می‌کند تا نه تنها واکنش‌های ایمن داشته باشند، بلکه نقش فعالانه‌ای در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کنند. همچنین همکاری نهادهای اجتماعی و انتظامی: ایجاد برنامه‌های حمایتی و نظارتی برای افزایش امنیت زنان در محیط‌های عمومی و خصوصی، از جمله تقویت حضور نیروی انتظامی، ایجاد سامانه‌های گزارش‌دهی سریع، و برقراری کمپین‌های عمومی برای حساس‌سازی جامعه نسبت به تهدیدات زنان. پیاده‌سازی این راهکارها می‌تواند اثرات مثبت چندگانه‌ای داشته باشد. از یک سو، زنان با افزایش آگاهی و توانمندی خود، سطح امنیت شخصی خود را ارتقاء می‌دهند و از وقوع بسیاری از جرایم پیشگیری می‌کنند. از سوی دیگر، جامعه به تدریج درک بهتری از اهمیت امنیت زنان پیدا می‌کند و اقدامات قانونی و فرهنگی لازم برای کاهش آسیب‌ها تقویت می‌شود. همچنین، ایجاد محیط‌های امن برای زنان موجب افزایش مشارکت اجتماعی و اقتصادی آنان می‌شود که خود به توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی جمعی کمک می‌کند.

در نهایت می توان گفت: وضعیت امنیت زنان یک مسئله فردی نیست، بلکه چالشی اجتماعی و فرهنگی است که نیازمند تعامل میان نهادهای دولتی، جامعه مدنی، رسانه‌ها و خود زنان است. اطلاع‌رسانی، آموزش و توانمندسازی می‌تواند نقش کلیدی در کاهش آسیب‌های اجتماعی، افزایش حس امنیت و توانمندسازی زنان در جامعه ایفا کند. بدون اجرای چنین اقدامات پیشگیرانه، زنان همچنان در معرض تهدیدهای متنوع قرار خواهند داشت و پیامدهای اجتماعی، روانی و اقتصادی ناشی از این آسیب‌ها تشدید خواهد شد.