بازندگان بزرگ بورس ۱۴۰۴
شاخص کل بورس تهران پس از ثبت یک رکورد تاریخی با عبور از مرز ۳میلیون واحدی در اردیبهشت‌ماه، بر اثر تشدید ریسکهای سیاسی و اقتصادی به‌ویژه توقف مذاکرات و وقوع جنگ تحمیلی ۱۲روزه، روند نزولی شدیدی را تجربه کرده است.
روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت:
شاخص کل بورس تهران پس از ثبت یک رکورد تاریخی با عبور از مرز ۳میلیون واحدی در اردیبهشت‌ماه، بر اثر تشدید ریسکهای سیاسی و اقتصادی به‌ویژه توقف مذاکرات و وقوع جنگ تحمیلی ۱۲روزه، روند نزولی شدیدی را تجربه کرده است. این شاخص در سه‌ماه اخیر ۲۴درصد از اوج خود فاصله گرفته و به محدوده ۲میلیون و ۴۷۵هزار واحدی رسیده است. اما در این ریزش سنگین، صندوق‌های اهرمی بیشترین ضربه را از نوسانات اخیر متحمل شدند؛ آن‌گونه که برخی از نمادهای آن با کاهش بیش از ۵۰درصدی از نقطه پیک خود مواجه شدند که در مقایسه با تغییر ارزش سایر دارایی‌ها رقم قابل‌توجهی است. عملکرد صندوق‌های اهرمی در مقابل بازدهی قابل پیش‌بینی صندوق‌های درآمد ثابت که در همین دوره حدود ۱۳درصد سودآوری داشته‌اند، به وضوح نشان‌دهنده اهمیت انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری مناسب در شرایط پرنوسان بازار است. ادامه روند نزولی و وجود حباب منفی در قیمت صندوق‌های اهرمی، هشدار جدی برای سرمایه‌گذاران هیجانی محسوب می‌شود.
شاخص کل بورس تهران پس از شروعی پرقدرت در ابتدای سال و عبور تاریخی از مرز ۳میلیون واحدی، با تغییر مسیر در پی تشدید ریسکهای سیاسی و اقتصادی، افت ۲۴ درصدی را از قله خود تجربه کرده است. این نزول، صندوق‌های اهرمی را نیز با کاهش‌های سنگین مواجه کرده؛ به طوری که برخی از آنها بیش از ۵۰درصد از قله خود عقب‌نشینی کرده‌اند. عملکرد منفی این ابزارهای پرریسک در حالی رقم خورده که صندوق‌های درآمد ثابت، بازدهی مثبت دورقمی داشته‌اند؛ موضوعی که بار دیگر اهمیت انتخاب استراتژی متناسب با شرایط پرابهام بازار را یادآور می‌شود.
شاخص کل بورس تهران، معاملات سال گذشته را در کانال 2میلیون و 700هزار واحدی به پایان رساند. در ابتدای سال، اخبار مربوط به آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، موج جدیدی از تقاضا را راهی بازار سهام کرد و موجب رشد قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای شد. در اواخر فروردین، شاخص کل بورس برای نخستین بار در طول تاریخ، موفق به فتح ابرکانال و مرز روانی و مهم 3میلیون واحدی شد. پیشروی شاخص کل تا سطح 3میلیون و 252هزار واحدی نیز ادامه داشت و شاخص کل در آن محدوده، موفق به ثبت بازدهی 20درصدی از ابتدای سال شده بود. در ادامه، اخبار مثبتی از مذاکرات غیرمستقیم مخابره نشد و پس از آن نیز وقوع جنگ تحمیلی 12روزه، مواجهه بازار سهام با ریسک سیستماتیک را به بیشترین میزان خود رساند. پس از جنگ هم جریان نزول قیمت‌ها ادامه‌دار بود و شاخص کل، به صورت پیاپی، کانال‌های مختلف را از دست داد و در معاملات روز گذشته، در سطح 2میلیون و 475هزار واحدی کار خود را به اتمام رساند. بدین ترتیب، شاخص مذکور در 3 ماه اخیر، 24درصد نسبت به قله تاریخی خود افت کرده است.
افت‌های سهمگین اهرمی‌ها
صندوق‌های اهرمی هم پس از ثبت قله‌های تاریخی خود در اردیبهشت ماه امسال، با افت‌های سهمگینی همراه شده‌اند. صندوق‌های اهرمی یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند که از تکنیک اهرم مالی برای به دست آوردن بازدهی مضاعف از یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند. این صندوق‌ها همزمان از دو سازوکار «صدور و ابطال» و «قابل معامله در بورس (ETF)» برای سرمایه‌گذاری و انتقال مالکیت واحد‌ها استفاده می‌کنند. این صندوق‌ها به دلیل استفاده از اهرم در ساختار خود، قابلیت نوسان بیشتری نسبت به سهام و صندوق‌های سهامی عادی دارند. بنابراین در روندهای صعودی، این صندوق‌ها بازدهی بیشتری نسبت به شاخص بازار به ثبت می‌رسانند و طبیعتا در روندهای نزولی نیز افت بیشتری نسبت به شاخص بازار به ثبت می‌رسانند.
دلیل ثبت بازدهی منفی بیشتر صندوق‌های اهرمی در روندهای نزولی، به دلیل وجود واحدهای ممتاز و عادی در این صندوق‌ها است. در واقع، دارندگان واحدهای ممتاز صندوق، این ریسک را می‌پذیرند که تفاوت میزان بازدهی تعیین‌شده برای دارندگان واحدهای عادی و بازدهی محقق‌شده سالانه صندوق را متقبل شوند. به عبارت دیگر، اگر بازدهی صندوق، کمتر از کفِ میزان بازدهی معین برای دارندگان واحدهای عادی باشد، این کمبود، از سود دارندگان واحدهای ممتاز تامین خواهد شد. بنابراین، بازدهی واحدهای عادی و ممتاز در صندوق‌ها اهرمی به یکدیگر وابسته بوده بر همدیگر تاثیرگذار است. صندوق‌های جهش و دوایکس با 56درصد افت از قله اردیبهشت، بیشترین افت را در میان صندوق‌های اهرمی به ثبت رسانده‌اند. صندوق موج، با افت 54درصدی همراه شده است و صندوق نارنج هم عقب‌نشینی 53درصدی را از قله اردیبهشت خود تجربه کرده است. صندوق‌های شتاب و توان، کاهش 52درصدی را از قله به ثبت رسانده‌اند؛ صندوق‌های بیدار و اهرم نیز به ترتیب با افت 47 و 50درصدی، کمترین میزان افت از قله را در میان صندوق‌های اهرمی به ثبت رسانده‌اند.
بازدهی‌های منفی از ابتدای سال
در حال حاضر و در بازار سرمایه، ۹صندوق اهرمی وجود دارد؛ دو صندوق دوایکس و پیشران به عنوان جدیدترین صندوق‌های اهرمی، به ترتیب از اردیبهشت و خرداد سال جاری به گردونه معاملات اضافه شده‌اند. اما صندوق‌های دیگر در سنوات گذشته مورد پذیره‌نویسی قرار گرفته‌اند. بررسی آمار صندوق‌های اهرمی از ابتدای سال نشان می‌دهد که کلیه صندوق‌های اهرمی با ثبت بازدهی منفی از ابتدای سال همراه شده‌اند. بدترین عملکرد در میان صندوق‌های اهرمی از ابتدای سال به صندوق‌های توان، جهش و اهرم تعلق داشته که به ترتیب افت‌های 35، 32 و 31درصدی را از ابتدای سال به ثبت رسانده‌اند. صندوق‌های موج، شتاب و بیدار نیز با ثبت کاهش 30، 28 و 24درصدی در سال جاری، رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
صندوق نارنج نیز با ثبت افت 22 درصدی از ابتدای سال، کمترین افت را در میان صندوق‌های اهرمی به ثبت رسانده است. این آمار در حالی به ثبت رسیده که شاخص کل از ابتدای سال، افت 9درصدی را به ثبت رسانده است. دلیل رقم خوردن چنین آمارهای ناامیدکننده‌ای در صندوق‌های اهرمی، ریسکهای موجود در اقتصاد ایران در سال جاری و سال گذشته بوده است. در گزارش ۳۱ تیر امسال «دنیای اقتصاد»، تحت عنوان بازی پرریسک با ابزارهای پرریسک اشاره شد که از ابتدای سال گذشته، تغییرات مکرر در دامنه نوسان، واکنشی به ریسکهای متعددی بوده که بر کشور، سیاست و اقتصاد تحمیل شده است.
صندوق‌های اهرمی نیز به عنوان یکی از پرریسک‌‌‌ترین ابزارهای بازار، از این وضعیت مستثنی نمانده‌‌‌اند. در حالی بازدهی‌های منفی در اکثر صندوق‌های اهرمی به ثبت رسیده که بررسی بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت قابل معامله در بازار سرمایه نشان می‌دهد که اگر یک سرمایه‌گذار در انتهای سال گذشته، اقدام به سرمایه‌گذاری در این ابزارها می‌کرد؛ تا این مقطع از سال حدود 13درصد بازدهی بدون ریسک نصیب این سرمایه‌گذار شده بود. بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌شود، این ابزارهای پرریسک به دلیل ریسکهای موجود در سال جاری، نه تنها از شاخص عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند؛ بلکه با افت‌های سنگین نیز همراه شده‌اند. در هفته‌های اخیر نیز حباب منفی موجود در قیمت صندوق‌های اهرمی خبرساز شده است و به صورت میانگین این صندوق‌ها حدود ۱۰ الی ۱۵درصد کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند که نکته‌ای منفی تلقی می‌شود.
