وزارت نیرو درباره جبران ناترازی برق چه گفت؟

روزنامه اطلاعات در گزارشی نوشت:

 یکی از بحران‌های پیش روی اقتصاد و صنعت کشور، چالش ناترازی انرژی است که هر ساله عمیق‌تر و با ابعاد گسترده‌تری مواجه می‌شود، به‌طوری‌که قطعی گاز در زمستان و قطعی برق در تابستان تبدیل به یک مناسبت دائمی در تقویم فعالیت‌های صنعتی کشور شده است. روند ناترازی برق از سال ۱۳۹۲ شروع شده و از سال ۱۴۰۰ شدت گرفته است. همچنین پیش‌بینی می‌شود میزان ناترازی برق در سال جاری نسبت به سال ۱۴۰۳ افزایش یابد.

در همین حال،افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور، از نوع حرارتی بوده که این امر خود عامل دیگری در جهت افزایش مصارف گاز و سایر سوخت‌های فسیلی بوده است.براساس آمار موجود، بیش از ۹۰ درصد تولید برق کشور از طریق نیروگاه های حرارتی تامین شده است و سهم انرژی های تجدیدپذیر از تولید برق تنها ۵/۰ درصد بوده است.

البته سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ از ظرفیت سازی نیروگاهی کشور افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته اما هنوز به شدت ناکافی است.

با این وجود، رشد مصرف برق در کشور بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت تولید در نیروگاه‌های کشور است که این امر خود یکی از دلایل تشدید ناترازی برق در کشور است.

درحالی‌که در سال ۱۴۰۲ تنها ۷/۱ درصد به ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور اضافه شده است، رشد مصرف ۲/۵ درصد بوده است.

همچنین بیشترین برق کشور در بخش صنعت با سهم ۳۶ درصد مصرف شده است. پس از بخش صنعت بخش خانگی با سهم ۳۱ درصد و کشاورزی با سهم ۱۴ درصد قرار گرفته اند.

در همین حال کارشناسان پیشنهادات اجرایی مختلفی رال برای رفع چالش ناترازی برق در کشورارایه می دهند که الگوبرداری از برنامه های توسعه زیرسخت های تولید برق از کشورهای منطقه، یکی از آنهاست.

بر این اساس ،ارزیابی سیاست‌های کشورهای عربستان و ترکیه نشان می‌دهد که محور توسعه ظرفیت‌های تولید برق در این کشورها مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر است و این کشورها برنامه‌های بلندمدتی در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی برنامه‌ریزی کرده‌اند.

عربستان یک برنامه بلندپروازانه برای تولید ۵۰ درصد برق این کشور از طریق انرژی های تجدیدپذیر در سال ۲۰۳۰ را برنامه ریزی کرده است که البته شرایط اقلیمی و جغرافیایی این کشور، فرصت چنین گام بلندی برای تولید انرژی خورشیدی را در اختیار آن قرار داده است.

همچنین رشد تولید برق ترکیه از سال ۲۰۰۰ و با اعمال اصلاحات ساختاری در صنعت برق این کشور آغاز گردید و موجب شد تولید برق این کشور از حدود ۲۷ هزار مگاوات در این سال به حدود ۱۰۰ هزار مگاوات در سال ۲۰۲۳ برسد.

در این دوره تصویب قانون بازار برق ترکیه، اصلاح قانون انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایجاد بستر لازم برای معرفی مشوق‌های انرژی تجدیدپذیر، تأسیس سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی و ایجاد بازار سازمان‌یافته برق (از طریق تصویب قانون بازار برق، ایجاد فضای رشد و آزادسازی برای توسعه بیشتر) از جمله اقداماتی بود که ترکیه با هدف رشد تولید برق خصوصا از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر صورت داد.

همچنین این کشور در سال ۲۰۱۸ با تصویب قانون سقف‌های خورشیدی (Rooftop Legislation) شرایط تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی را تسهیل نمود و برای برخی از آنها نیاز به مجوزهای قانونی را حذف کرد.

بهینه سازی و بهبود بهره وری مصرفبرق هم پیشنهاد اجرایی دیگری برای کاهش ناترازی دراین بخش است.

به گفته کارشناسان ، یکی از نکات حائز اهمیت، تفاوت فاحش و معنادار در مصرف برق به‌ازای تولید ناخالص داخلی ( GDP) در ایران است. باوجود میزان مصرف تقریباً یکسان برق در ایران، عربستان و ترکیه، میزان تولید ناخالص داخلی ایران در مقایسه با این دو کشور حدود یک‌سوم است.

 این امر نشان می‌دهد که شدت مصرف انرژی و برق در ایران برای تولید کالا و خدمات بسیار بالاتر است و تقریباً سه برابر بیشتر از عربستان و ترکیه است. این امر مبین این مهم است که لازم است موضوع بهینه سازی و بهبود بهره وری مصرف برق در کشور مورد توجه قرار گیرد.

همچنین باید توجه داشت که برای افزایش ۲۰ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور (معادل میزان ناترازی موجود) با روند کنونی توسعه نیروگاهی، حدود ۱۰ سال زمان لازم است (در ۱۰ سال گذشته، ظرفیت تولید برق کشور حدود ۲۰ هزار مگاوات افزایش‌یافته است).

 بنابراین، چالش ناترازی برق در کشور، نیازمند اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی و کاهش مصرف در بخش‌های صنعت، کشاورزی و خانگی است.

در حوزه تولید برق نیز، باتوجه‌به کمبود گاز و سایر سوخت‌های مورد نیاز نیروگاه‌های حرارتی (گازی، بخاری و سیکل ترکیبی)، توسعه ظرفیت تولید برق باید بر انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی، متمرکز شود.

یزدان رضایی ،معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر نیرو دراین باره به ایرنا می گوید: امروز جذاب‌ترین، مطمئن‌ترین و سودآورترین فعالیت اقتصادی ، سرمایه گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است و در کوتاه‌ترین زمان ممکن بستر سرمایه  گذاری خرد عموم مردم در این فضا را فراهم خواهیم کرد.

وی ادامه می دهد:برنامه جامع عبور از ناترازی انرژی با حضور رئیس جمهور در چارچوب تکالیف قوانین بالادستی از جمله قانون برنامه هفتم پیشرفت و مانع زدایی از صنعت برق تنظیم و تدوین و ابلاغ شده است.

وی می افزاید: هیات وزیران و سران قوا نشست  های متعددی در این خصوص داشته‌اند و در بخش برق برنامه تا پایان سال نهایی شده است که در صدر آن ارتقای بهره‌وری در سمت عرضه است.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر نیرو می گوید: در چارچوب ماده ۱۰ قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق در سمت عرضه یعنی در تولید و انتقال و عرضه باید به سمت کارایی پیش رفت که یکی از اجزای آن کاهش اتلاف انرژی در شبکه است که پیگیری می‌شود.

رضایی تصریح می کند: آیین نامه اجرایی این قانون تدوین شده است و با همکاری وزارتخانه  های نفت، اقتصاد، نیرو و سازمان برنامه و بودجه اجرا خواهد شد.

این مقام مسئول خاطرنشان می کند: توسعه تولید برق بدون مصرف سوخت از مهم ترین برنامه‌ها در این حوزه است که هم تولید برق تجدید  پذیر و بخش بخار نیروگاه های گازی موجود و هم جایگزینی نیروگاه های فرسوده مدنظر قرار گرفته است.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر نیرو می گوید: قوانین خوبی وجود داشت که در برنامه هفتم ارتقا یافت و توجه به آنها در چارچوب سازمان مدیریت و بهره وری انرژی و حساب بهینه‌سازی انرژی پیش‌بینی و اساسنامه سازمان هم تدوین شده است و مراحل تصویب و ابلاغ آن در دولت درحال انجام است.

رضایی ادامه می دهد: در قانون برنامه هفتم پیشرفت ارتقای ظرفیت منصوبه به ۱۳۲ هزار مگاوات که حداقل سه هزار مگاوات آن از انرژی  های هسته ای است مصوب و ابلاغ شده که به این سنجه‌ها وفادار هستیم.

وی اظهارمی کند: البته در این قانون سهم انرژی  های تجدید پذیر هفت هزار مگاوات در لایحه بود که در قانون به ۱۲ هزار مگاوات افزایش یافت که وزارت نیرو با تشخیص شرایط انرژی اولیه پیشنهاد ۳۰ هزار مگاوات برای دوره چهار ساله یعنی ۲ و نیم برابر ابلاغیه قانون را به دولت پیشنهاد داد که پس از بررسی‌های فراوان در ابلاغیه مصوبه ۹ آذر سال گذشته به تایید دولت رسید.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر نیرو می افزاید: در پایان دولت چهاردهم نه تنها تلفات شبکه توزیع تک رقمی خواهد شد بلکه یک رکورد جدیدی هم در این حوزه تجربه خواهیم کرد.