زمین سوخته شام

روزنامه ایران در گزارشی نوشت:

روز سه‌شنبه، ارتش اسرائیل نیروهای جولانی را در منطقه سویدا که بیشتر ساکنان آن دروزی هستند، هدف قرار داد. رژیم صهیونیستی مدعی شد که هدف از تجاوز به خاک سوریه دفاع از اقلیت دروزی بود. پس از بروز درگیری شبه‌نظامیان دروزی و قبایل سوری که به کشته‌شدن ۱۰۰ نفر انجامید، نیروهای دمشق راهی این منطقه شدند. تجاوز اسرائیل اندکی پس از اعلام وزیر دفاع حکومت جولانی در شهر سویدا انجام گرفت. نیروهای مرکزی سوریه نیز صبح سه‌شنبه وارد شهر شدند. در حالی که اکثر رهبران مذهبی دروزی از اعزام نیروهای تحریرالشام استقبال کردند، اما حداقل یک چهره ارشد دروزی فراخوان مقاومت مسلحانه در برابر دمشق داد.

بازی با دروزی‌ها

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و ئیسرائیل کاتز، وزیر جنگ این رژیم در بیانه‌ای مدعی شدند که با هدف حمایت از دروزی‌ها در برابر دمشق، به ارتش اسرائیل فرمان داده‌اند نیروها و تسلیحاتی را که به منطقه سویدا ارسال شده‌اند هدف بگیرند. آنها ادعا کردند که هدفشان جلوگیری از حرکت رژیم موقت سوریه برای آسیب‌رساندن به دروزی‌ها و نظامی‌زدایی مناطق مرزی است.

اندکی پس از این بیانیه، ارتش اسرائیل اعلام کرد که حمله به خودروهای نظامی در این منطقه را آغاز کرده است. رسانه‌های دولتی سوریه نیز از وقوع این حملات خبر دادند. بخشی از جمعیت دروزی‌ها در سرزمین‌های سوری تحت اشغال اسرائیل مانند بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند. از زمان سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهوری سابق سوریه در دسامبر سال گذشته، رژیم صهیونیستی سعی کرده خود را مدافع این اقلیت معرفی کند. اسرائیل همچنین ادعا کرده که اجازه حضور نظامی سوریه در جنوب دمشق را نخواهد داد. با این حال، تحلیلگران معتقدند که اسرائیل دروزی‌ها را دستمایه و بهانه‌ای برای مداخله قرار داده است. حکومت جولانی که اخیراً مذاکرات با رژیم صهیونیستی را آغاز کرده و حالا مورد حمله اسرائیل قرار گرفته، هنوز واکنشی فوری به این حملات نشان نداده است.

آتش‌بس سوری-دروزی

مرهف ابوقصره، وزیر جنگ جولانی دیروز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به تمامی واحدها در شهر سویدا اعلام می‌کنیم که پس از توافق با بزرگان و مقامات شهر، آتش‌بس کامل برقرار است». او افزود: «ما تنها به مبادی تیراندازی پاسخ خواهیم داد و با هرگونه هدف‌گیری توسط گروه‌های غیرقانونی برخورد خواهیم کرد.»

یک منبع نزدیک به شرکت‌کنندگان در مذاکرات گفت که نمایندگان دروزی در منزل شیخ یوسف جربوع، رهبر برجسته این اقلیت گرد هم آمده تا درباره اجرای آتش‌بس گفت‌وگو کنند. خبرنگار خبرگزاری فرانسه در ورودی شهر گزارش داد که پس از اعلام آتش‌بس، صدای تیراندازی فروکش کرد. یک عکاس نیز سربازان دولتی را مشاهده کرد که پرچم سوریه را بر فراز یک میدان در شهر برافراشته بودند.

پیش‌تر گزارش‌هایی از درگیری‌ها هنگام ورود نیروهای دولتی به شهر منتشر شده بود و رهبران مذهبی دروزی  پیام‌های متناقضی ارسال کرده بودند. اکثر آنها از استقرار نیروها استقبال کرده بودند، اما شیخ حکمت الحجری، چهره بانفوذ دروزی موضع خود را تغییر داد و در بیانیه‌ای خواستار «مقاومت در برابر این کارزار وحشیانه با تمام ابزارهای ممکن» شد.

قرار بود برای توقف خشونت‌ها که از آخر هفته آغاز شده و به سراسر استان سویدا گسترش یافته بود، منع آمد و شد در این شهر جنوبی اعمال شود. وزارت دفاع سوریه از مردم خواست در خانه‌های خود بمانند و هرگونه تحرک گروه‌های غیرقانونی را گزارش دهند.

ابوقصره اعلام کرد که یگان‌های وزارتش در حال انجام عملیات «پاکسازی» در شهر سویدا هستند و پس از اتمام، مناطق را به نیروهای وزارت کشور تحویل خواهند داد.

خبرنگار خبرگزاری فرانسه گزارش داد که نیروهای دولتی برای جداسازی دو طرف درگیر، مداخله کردند و نهایتاً کنترل چند منطقه دروزی‌نشین در اطراف سویدا را به دست گرفتند.

از روز دوشنبه، نیروهای دولتی به سمت شهر حرکت کرده و دست‌کم یک روستای دروزی را تحت کنترل درآوردند. یک گروه دروزی اعلام کرد که مذاکراتی با دولت دمشق در جریان است.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه گزارش داد که از زمان آغاز درگیری‌ها در روز یکشنبه، ۱۱۶ نفر کشته شده‌اند؛ ۶۴ دروزی، از جمله چهار غیرنظامی و ۵۲ نفر از نیروهای حکومتی و قبایل بدوی. وزارت جنگ جولانی نیز از کشته شدن ۱۸ نفر از نیروهای مسلح خبر داد.

مناقشه دروزی-سوری-اسرائیلی

این درگیری‌ها چالش‌های پیش روی احمد الشرع، رهبر موقت سوریه را که نیروهای اسلام‌گرای او پس از حدود ۱۴ سال جنگ داخلی، اسد را سرنگون کردند، برجسته می‌سازد. پیش از جنگ، جمعیت دروزی‌های سوریه حدود ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود که عمدتاً در استان سویدا متمرکز هستند. دروزی‌ها، پیروان شاخه‌ای خاص از اسلام شیعی هستند که عمدتاً در سوریه، لبنان و سرزمین‌های اشغالی سکونت دارند.

در حالی که دروزی‌ها به دنبال کسب جایگاهی در نظم جدید پسا بشار اسد بوده‌اند، شبه‌نظامیان آنها هم با قبایل بادیه‌نشین همسایه و هم با نیروهای وفادار به حکومت اسلام‌گرای جولانی درگیر شده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد که اعضای قبایل بدوی که سنی‌مذهب هستند، در درگیری‌های قبلی با دروزی‌ها در کنار نیروهای امنیتی قرار گرفته بودند. قبایل بدوی و گروه‌های دروزی در سویدا سابقه طولانی مناقشه دارند و گهگاه درگیری‌هایی بین دو طرف رخ می‌دهد.

پس از درگیری‌های مرگبار با نیروهای دولتی در ماه‌های آوریل و می، رهبران محلی و مذهبی با دمشق توافقی امضا کردند که بر اساس آن شبه‌نظامیان دروزی امنیت این استان را تأمین می‌کردند.

بمباران نیروهای جولانی مستقر در سویدا توسط اسرائیل پس از ناآرامی‌های اخیر، روابط دروزی‌ها با حاکمان اسلام‌گرای دمشق را پیچیده‌تر کرده است. اسرائیل مدعی است که برای حفاظت از این اقلیت اقدام می‌کند؛ ادعایی که اکثر دروزی‌های خارج از اراضی اشغالی و همچنین مقامات دمشق آن را رد کرده‌اند.

به گفته یک تاریخ‌شناس دروزی‌ها، آنها نقش مهم و گاهی پیشرو در زندگی سیاسی و اجتماعی خاورمیانه ایفا کرده‌اند. در دهه ۲۰ و ۳۰ میلادی، سلطان پاشا الاطرش، رهبر دروزی‌های سوریه قیامی را علیه قدرت استعماری فرانسه رهبری کرد. کمال جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان نیز تا زمان ترورش در سال ۱۹۷۷ نقشی کلیدی در سیاست داشت و پسرش ولید سیاستمداری قدرتمند به شمار می‌رود.

 در ماه آوریل و پس از آنکه اسرائیل به نیروهای جولانی هشدار داد که به اقلیت دروزی آسیب نرسانند، ولید جنبلاط از این اقلیت سوری خواست مداخله اسرائیل را رد کنند.

رهبران دروزی وفاداری خود به سوریه متحد را اعلام کرده‌اند، هرچند برخی خواستار حفاظت بین‌المللی شده‌اند. اکثر آنها که طی جنگ داخلی سوریه عمدتاً در حاشیه مانده و بر دفاع از خود تمرکز کردند، هنوز با مقامات جدید به توافق نرسیده‌اند.

تجزیه سوریه، نیت پنهان اسرائیل

چرایی حمله اسرائیل، به بهانه دفاع از دروزی‌ها بر کسی پوشیده نیست. از زمان سقوط بشار اسد، اسرائیل صدها مرکز و زیرساخت نظامی سوریه را مورد حمله قرار داد. تل‌آویو همچنین نیروهایی را به منطقه حائل غیرنظامی اعزام کرد که قبلاً نیروهای اسرائیلی و سوری را در ارتفاعات جولان از هم جدا می‌کرد. چند ماه پیش از آن، روزنامه صهیونیستی اسرائیل هیوم از نشست محرمانه عضو عالی‌رتبه کابینه رژیم صهیونیستی پرده برداشت. این روزنامه به نقل از منابع سیاسی ارشد رژیم صهیونیستی نوشت در این نشست پیشنهاد شد که برای تضمین امنیت مرزهای شمالی سرزمین‌های اشغالی در برابر تهدید گروه‌های مخالف و به منظور تقسیم سوریه به چند کانتون (بخش‌های جدا از هم)، یک کنفرانس بین‌المللی برگزار شود.

این رسانه افزود: «در این نشست به ریاست ئیسرائیل کاتز، وزیر جنگ اسرائیل پیشنهاد شد که سوریه به چند کانتون‌ تقسیم شود. کاتز این پیشنهاد را به نتانیاهو عرضه کرد و قرار بود جلسه‌ای برای بررسی این موضوع تشکیل شود.»

کارشناسان هشدار می‌دهند که اسرائیل با هدف تجزیه و خنثی‌سازی تهدیدات احتمالی از خاک سوریه، به دنبال افزایش تنش با استفاده از تحریک طایفه‌ دروزی‌ها علیه ساختار حاکمان جدید سوریه است.