سیاست ورزی در شرایط پس از جنگ/بررسی راهکار هایی که احزاب ارائه کردند
از بامداد ۲۳ خرداد تا صبح چهارم تیرماه که با اعلام دونالد ترامپ، ایران و اسرائیل آتش‌بس را قبول کردند، ایران ۱۲ روز همراه با جنگ را سپری کرد؛ روزهایی که به صورت طبیعی سیاست کشور هم در آن درگیر شد و جنگ در صدر اولویت گروه‌ها و احزاب سیاسی قرار گرفت.
روزنامه هم میهن در گزارشی نوشت:
از بامداد 23 خرداد تا صبح چهارم تیرماه که با اعلام دونالد ترامپ، ایران و اسرائیل آتش‌بس را قبول کردند، ایران 12 روز همراه با جنگ را سپری کرد؛ روزهایی که به صورت طبیعی سیاست کشور هم در آن درگیر شد و جنگ در صدر اولویت گروه‌ها و احزاب سیاسی قرار گرفت. بازخوانی آنچه مهم‌ترین احزاب و گروه‌های سیاسی در مدت جنگ 12 روزه تا آتش‌بس به صورت رسمی بیان کرده‌اند، می‌تواند نگاه و راهکارهای آنها را به موضوع جنگ نشان دهد.
این گزارش نگاهی به راهکارهایی خواهد داشت که مهم‌ترین احزاب و گروه‌های سیاسی در ایران طی این مدت در بیانیه‌های خود به آنها اشاره داشته‌اند. ذکر این نکته ضروری است که در بررسی صورت‌گرفته، به محکوم کردن حمله‌ها اشاره نشده و توجه تنها به نکته‌هایی است که حاوی راهکار و پیشنهاد به سیستم سیاسی است.
احزاب اصلاحطلب و میانه‌رو
جبهه اصلاحات ایران
به‌عنوان نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان، مهم‌ترین حجم فعالیت آنها طی این مدت پیرامون ارسال نامه به مقامات بین‌المللی (2 نامه) و مقامات داخلی (یک نامه) بوده است. البته پیش از انتشار نامه‌ها، جبهه اصلاحات یک بیانیه هم در تاریخ 26 خرداد صادر کرد. در مجموع، در بررسی عملکرد آنها، می‌توان به 5 محور اشاره کرد: 1- تاکید به استفاده از دیپلماسی: در یکی از دو قسمت مهم بیانیه آنها، بر استفاده از دیپلماسی تاکید شد و آمد: «خویشتنداری و حفظ کانال‌های دیپلماتیک، نشانه اقتدار مبتنی بر عقلانیت است و نه ضعف.»
2- دعوت به انسجام و اتحاد: دومین بخش مهمی که در بیانیه جبهه به آن اشاره شده، موضوع الزام به حرکت در مسیر انسجام و دور شدن از اقدامات برهم‌زننده این موضوع است. جایی که نوشته شده: «هر اقدام یا سخنی که موجب تعمیق شکاف داخلی و تضعیف وحدت ملی شود، در راستای منافع دشمنان ملت ایران است.» 3- راهکار بهبود وضعیت: در بخش پایانی بیانیه‌ای که توسط جبهه اصلاحات صادر شد، آنها علاوه بر دو محوری که ذکر شد، راهکاری برای بهبود وضعیت ارائه کردند و نوشتند: «امروز بیش از همیشه، نجات ایران نیازمند گفت‌وگوی ملی، بازسازی اعتماد عمومی و بازگشت به حکمرانی شفاف و مردم‌پایه است.»
4- نامه‌نگاری‌های بین‌المللی: دو نامه به دو مقام بین‌المللی، بخش دیگری از اقدامات جبهه اصلاحات بود. نامه اول 28 خرداد خطاب به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشته شد و مخاطب دومین نامه، 4 تیر برای دبیرکل سازمان ملل است. آنها در این نامه‌ها، علاوه بر تشریح وضعیت، درخواست‌هایی را از این مقامات داشته‌اند که 2 مورد مشترک در بین آنها وجود دارد. «محکوم کردن اسرائیل توسط آن نهاد بین‌المللی» و «حمایت از حقوق مشروع ایران». به غیر از این موارد، آنها از گروسی درخواست کردند که برنامه هسته‌ای اسرائیل را بررسی کرده و در تهیه گزارش‌ها بی‌طرف باشند. همچنین در نامه به گوترش، خواسته‌اند که اسرائیل به رعایت قوانین بین‌المللی، وادار شود. 5- درخواست از رئیس دستگاه قضا: ششم تیر، نامه‌ای را برای محسنی‌اژه‌ای می‌فرستند و از او می‌خواهند در مقام رئیس قوه قضائیه در مسیر تقویت همبستگی و آشتی ملی گام بردارد. در همین راستا، به او پیشنهاد می‌دهند که قوه قضائیه با آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی، «موجب تحکیم پایه‌های جمهوریت، اسلامیت و آزادی‌های مشروع» شوند.
مجمع روحانیون مبارز
انتشار یک بیانیه در 23 خرداد تنها واکنش آنها بود. پس از محکومیت حرکت اسرائیل، آنها به دو محور اشاره کردند: 1- سکوت‌تان را بشکنید: از مجامع بین‌الملل و روحانیون ادیان و مذاهب مختلف می‌خواهند در برابر جنایتی که در حال انجام است، سکوت نکنند و با شکستن سکوت خود «مانع جنایت بیشتر این رژیم خونخوار شوند.» 2- دعوت به انسجام و اتحاد: در بخش دیگری از بیانیه، تاکید می‌کنند که همراه با ملت ایران همبستگی و وحدت ملی را حفظ کرده تا «دسیسه‌های بدخواهان ایران و اسلام را در نطفه خفه» کنند.
حزب اتحاد ملت
آنچه حزب اتحاد ملت در این مدت انجام داده، مهمترینش در قالب بیانیه‌ای بوده که در تاریخ 23 خرداد منتشر شده است و آن را در دو مورد می‌توان خلاصه کرد: 1- تاکید بر استفاده از دیپلماسی: آنها گفته‌اند که باید از ابزارهای موثر و قانونی برای «احقاق حقوق ملت ایران و کنترل شرایط و جلوگیری از تکرار چنین تجاوزهایی» استفاده کرد. 2- دعوت به انسجام و اتحاد: آنها در بخش مهم از بیانیه خود، تاکید کرده‌اند که «منطقه بیش از هر زمان دیگر نیازمند آرامش، گفت‌وگو و کاهش تنش است» و خواهان تلاش همه ارکان برای تقویت وحدت ملی شده‌اند. موضوعی که در جلسه 10 تیر دفتر سیاسی حزب هم به آن اشاره می‌کنند و در راستای حفظ انسجام ملی پس از آتش‌بس، پیشنهاد می‌کنند که زندانیان سیاسی آزاد شوند.
حزب توسعه ملی ایران
این حزب، اقدام به انتشار دو بیانیه در تاریخ‌های 23 و 28 خرداد کرد و یک نامه هم به رئیس صداوسیما در تاریخ 5 تیر نوشت. در مجموع، از آنچه آنها نوشته‌اند می‌توان به 5 محور اشاره کرد: 1- دفاع از پاسخ نظامی از سوی ایران: آنها در بیانیه روز 23 خرداد خود اشاره داشتند که اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران، اقدامی برآمده و مشروع براساس قوانین بین‌المللی است. 2- دعوت به انسجام و اتحاد: یکی از دو محوری که در هر دو بیانیه این حزب مورد تاکید بوده، این موضوع است. آنها «باطل‌السحر همه توطئه‌ها و طراحی‌های شوم علیه ایران» را انسجام ملی دانسته و همه را به این مسیر دعوت کرده‌اند.
3- تاکید به استفاده از دیپلماسی: آنها بعد از اینکه به حق پاسخ متقابل ایران اشاره داشتند، در هر دو بیانیه تاکید کرده‌اند که باید در مسیر تحرکات دیپلماتیک حرکت کرد. آنها اشاره داشته‌اند که: «همه تحرکات دیپلماتیک کشور باید در ذیل راهبرد پایان بخشیدن به تجاوز و حل اختلافات از طریق مذاکرات شرافتمندانه سامان یابد.» 4- نفوذ را فراموش نکنید: در بخشی از بیانیه روز 28 خرداد آنها، از دستگاه‌های امنیتی درخواست شده است که برای شناسایی و خنثی‌سازی عملیات شبکه نفوذ اقدام کنند. 5- لزوم اصلاحات در صداوسیما: در نامه‌ای که 5 تیر به رئیس صداوسیما نوشتند، از رئیس این سازمان درخواست کردند که به سیاست‌های گذشته خود پایان دهند و با تجربه گرفتن از جنگ اخیر، در مسیر انسجام و وحدت ملی حرکت کنند.
حزب کارگزاران سازندگی
آنها هم در تاریخ 23 خرداد اقدام به انتشار بیانیه‌ای کردند که نگاهی به آن، حاوی سه نکته مهم است: 1- حمایت از نیروهای نظامی: آنها که پاسخ نظامی ایران را حقی قانونی می‌دانند، در بخش‌های ابتدایی بیانیه پس از اینکه عمل صورت‌گرفته توسط اسرائیل را محکوم کردند، در دفاع از سیستم سیاسی و نیروهای نظامی آوردند: «جمهوری اسلامی ایران به عنوان نظام سیاسی کشور و سرداران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان بازوان مقتدر نیروی نظامی و دفاعی قانونی ایران از متن ملت جدا نیستند. آنان شعار «جانم فدای ایران» را در عمل تحقق بخشیدند.»
2- دعوت به انسجام و اتحاد: نکته بعدی که مورد اشاره این حزب واقع شده، دعوت آنها به انسجام ملی در زمان جنگ است، به گونه‌ای که نوشته‌اند: «تجاوز به جمهوری اسلامی تجاوز به ایران است. ما یک ملت-دولت هستیم و امروز همه ما در مقابل هر تجاوزی از جمله تجاوز و ترور اسرائیل یکپارچه و یک‌صدا هستیم.» 3- ریشه‌یابی امنیتی کنید: یکی دیگر از مواردی که در بیانیه این حزب به آن اشاره شده بود، درخواستی از دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی بود که ریشه ماجرا را پیدا کنند. آنها در این ارتباط نوشته‌اند: «مصراً خواهان ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی اطلاعاتی و امنیتی این تجاوز و ترور هستیم.»
حزب اعتماد ملی
واکنش آنها به جنگ ایران و اسرائیل، به بیانیه‌ای خلاصه می‌شود که در تاریخ 23 خرداد منتشر کردند. آنها در تنها واکنش رسمی خود به این جنگ، پس از محکومیت اسرائیل، از انسجام و اتحاد مردم ایران سخن گفتند و آوردند: «تاریخ ایران با تمدن دیرینه نشان داده که مردم این خاک، همواره در مقابل حمله و هجوم بیگانگان با حفظ انسجام و همبستگی، صفی مستحکم و گسست‌ناپذیر تشکیل داده و از کیان، عزت و سرزمین خود دفاع کرده‌اند.»
حزب ندای ایرانیان
در این مدت اقدام به صدور دو بیانیه (23 خرداد و اول تیر) کردند و یک نامه هم به احزاب سیاسی جهان ارسال کردند. موارد اشاره‌شده این حزب را در 4 بند می‌توان بیان کرد. 1- دفاع از پاسخ نظامی از سوی ایران: روی این موضوع تاکید ویژه داشته‌اند. پس از اولین حمله اسرائیل آوردند «حزب ندای ایرانیان، همراه با همه ایرانیان وطن‌دوست، بر ضرورت پاسخ قاطع نظامی، هوشمندانه و چندجانبه به این جنایت جنگی تأکید دارد.» و پس از حمله آمریکا نوشتند: «دفاع از کشور، نه‌تنها حقی مسلم، بلکه وظیفه‌ای اخلاقی، تاریخی و راهبردی است.»
2- تاکید به استفاده از دیپلماسی: یکی از تاکیدهای صورت‌گرفته توسط این حزب، موضوع دیپلماسی است. آنها پس از حمله اسرائیل، در بیانیه‌شان، بعد از اینکه تاکید به الزام پاسخ نظامی داشتند، درخواست استفاده از قدرت دیپلماسی را داشتند و آوردند: «این پاسخ نباید محدود به حوزه نظامی باشد، بلکه در عرصه دیپلماسی، افکار عمومی جهانی، دادگاه‌های بین‌المللی و فشار حقوقی و رسانه‌ای علیه رژیم صهیونیستی نیز باید دنبال شود» 3- دعوت به انسجام و اتحاد: یکی از مسائل مورد اشاره توسط این حزب، روی این محور است که آنها دو بار روی این موضوع اشاره داشتند. در بیانیه پس از حمله اسرائیل نوشتند: «امنیت، عزت و تمامیت کشور، پیوندی است که همه ما را متحد کرده است. ایران تنها نیست؛ همدل و قدرتمند است.» در جریان جلسه شورای سیاست‌گذاری هم یکی از محورهای مورد تاکید همین این موضوع بوده که: «دفاع از ایران، محل اجماع همه جریان‌های سیاسی کشور است.»
4- تشکیل جبهه اخلاقی علیه اسرائیل: مهم‌ترین کاری که انجام دادند، نامه‌ای است که خطاب به احزاب سیاسی جهان نوشتند و در آن پیشنهاداتی در 6 بند را ارائه کرده و درخواست کردند که احزاب سیاسی جهان که متعهد به «عدالت، صلح و حقوق بشر» هستند، جبهه‌ای اخلاقی، سیاسی و حزبی علیه اسرائیل تشکیل دهند.
نهضت آزادی ایران
انتشار سه بیانیه در این مدت، آنها را یکی از پرتلاش‌ترین و پرکارترین‌ها نشان داد. بررسی آنچه نهضت آزادی در بیانیه روزهای 23 و 28 خرداد و همچنین 10 تیر بیان کرده، نشان می‌دهد که آنها بر 2 محور نکاتی را بیان کرده‌اند. 1- تاکید به دیپلماسی و میز مذاکره: یکی از تاکیدهای ویژه نهضت آزادی، موضوع دیپلماسی است که در دو بیانیه به آن اشاره شده است. در بیانیه روز 23 خرداد، از حاکمیت خواسته‌اند که با حضور در میز مذاکره، نقشه اسرائیل را خنثی کنند.
در بیانیه روز 28 خرداد هم که به صورت ویژه درباره دیپلماسی صادر شده بود، آنها اشاره کردند که حالا که حقانیت ایران به جهان ثابت شده، وقت استفاده از میز دیپلماسی است. آنها نوشته‌اند: «حاکمیت ایران در پرتو استقرار وفاق و آشتی ملی راستین، پایدار و همه‌جانبه‌ای که زمینه‌ساز مشارکت فراگیر مردم و همبستگی ملی در میان تمام شهروندان و اقوام ایرانی و عموم گرایش‌های سیاسی متعهد به ایران شود، از توان به دست گرفتن ابتکار عمل و طرح مواضع سودمند و موثری برخوردار است.» 2- دعوت به انسجام و اتحاد: یکی دیگر از محورهای مورد تاکید نهضت آزادی است.
آنها در ابتدای جنگ مردم را به اتحاد دعوت کردند و آوردند: «در شرایط خطیر کنونی، در برابر جنگ و در کنار هم، مدافع استقلال، تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران خواهیم بود و از ملت ایران درخواست دارد که از هر اقدام یا موضعی که منجر به تضعیف همبستگی ملی، توان دفاعی و امنیت ملی ایران شود، پرهیز کنند.» پس از اعلام آتش‌بس هم بیانیه‌ای صادر کردند که در بخشی از آن به راهکارهای تقویت و بیشتر شدن این انسجام اشاره شد و نوشتند: «نهضت آزادی، در راستای راهبرد تقویت همبستگی ملی که آثار برجسته آن را در جریان جنگ تحمیلی اخیر شاهد بودیم، بازگشت حاکمیت به مردم و تحقق مطالبات ملی از جمله رفع حصر و آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی را ضروری می‌داند تا امید به آینده در جامعه تقویت شود و زمینه‌های عبور از بحران‌های جاری کشور فراهم شود.»
حزب اعتدال و توسعه
این حزب میانه‌رو که حزبی نزدیک به حسن روحانی محسوب می‌شود، در مدت جنگ ایران و اسرائیل اقدام به انتشار 2 بیانیه کرد (23 خرداد و اول تیر) و پس از اعلام آتش‌بس هم (4 تیر) یک بیانیه از سوی آنها منتشر شد. بازخوانی این بیانیه‌ها، نشان می‌دهد که راهکارها و واکنش‌های آنها در 5 مورد خلاصه می‌شود: 1- پاسخ نظامی حق ایران است: آنها در بیانیه اول خود، پاسخ به حمله اسرائیل را حق قانونی و مشروع ایران خطاب کردند و پس از حمله آمریکا هم نوشتند: «نیروهای مسلح جان برکف نیز که با دفاع جانانه از کشور، ضربات شکننده‌ای را بر دشمن وارد ساخته‌اند، وظیفه خود می‌دانند طی اقدامات بازدارنده علیه آن رژیم تبهکار که آغازگر این جنگ بوده است، پاسخ لازم را به شرارت‌های رژیم صهیونیستی و حامیان آن بدهند.
2- درخواست از جهان: محور دیگری که توسط این حزب مورد اشاره قرار گرفته، این نکته است که آنها از جامعه جهانی درخواست کردند که به این حملات واکنش نشان دهند. در بخشی از بیانیه روز 23 خرداد این حزب آمده است: «سکوت در برابر کشتار و جنایت‌های ضدبشری تبعات جبران‌ناپذیری برای صلح و امنیت بین‌المللی در پی خواهد داشت.» 3- تاکید بر انسجام و اتحاد: موضوعی است که هم در بیانیه ابتدایی و هم در بیانیه پس از آتش‌بس، توسط آنها مورد اشاره واقع شده است. ابتدا مردم ایران را دعوت به یکپارچگی کردند و سپس پس از آتش‌بس، این جنگ را فرصتی دانسته و در بخشی از بیانیه خود آوردند: «ایران سرافراز امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند گفت‌وگو، همگرایی، و پرهیز از افراط‌گرایی و گزافه‌گویی است.»
4- دیپلماسی راه مناسبی است: تاکید این حزب بر دیپلماسی، موضوعی است که در بیانیه روز اول تیرماه و پس از حمله آمریکا مورد اشاره قرار گرفته است. این حزب در بخشی از بیانیه روز اول تیرماه خود آورد: «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است با تکیه بر پشتوانه اجتماعی غنی و بهره‌گیری از اصل «دفاع مشروع در برابر هرگونه تهدید یا تجاوز به خاک کشور» با استفاده از ظرفیت‌های حقوقی، دیپلماتیک و اجماع منطقه‌ای و جلب حمایت جامعه جهانی، بستر حقوقی مناسبی علیه متجاوزان فراهم سازد.» 5- باید آماده باشیم: در بیانیه‌ای که پس از آتش‌بس صادر کردند، به این موضوع اشاره کردند که باید از تاریخ درس گرفت و رفتارهای گذشته اسرائیل پس از آتش‌بس در لبنان و غزه را مورد توجه قرار داد. آنها نوشته‌اند: «منطق ایجاب می‌کند که آمادگی کامل نیروهای اطلاعاتی، امنیتی و دفاعی در بالاترین سطح حفظ شود و در عین حال این آتش‌بس می‌تواند آغازی برای تغییر بنیادین در الگوی مواجهه با بحران‌های امنیتی و سیاسی منطقه باشد.»
احزاب و تشکلهای اصولگرا و راست سنتی
جامعه روحانیت مبارز
در تاریخ 23 خرداد، پس از حمله اسرائیل به ایران بیانیه‌ای صادر کردند که به غیر از محکوم کردن حرکت اسرائیل، تنها یک نکته مهم در آن وجود داشت که تاکید این تشکل قدیمی بر انسجام و اتحاد بود. در بخشی از بیانیه آنها آمده بود: «ملت سرافراز ایران با آگاهی کامل، رسالت‌های بزرگ و تاریخی‌اش را چون گذشته پاس می‌دارد و با وحدت و اقتدار ازسرزمین، ارزش‌ها وآرمان‌هایش دفاع می‌کند.»
شورای ائتلاف نیروهای انقلاب
در تاریخ 25 خرداد، بیانیه‌ای درباره حمله اسرائیل به ایران صادر کردند که مهم‌ترین نکته آن را می‌توان در بندی دانست که اشاره‌ای به موضوع انسجام و اتحاد مردم شده بود: «همدلی و همراهی مردم غیور و هوشمند ایران عزیزمان با تدابیر و تصمیمات مسئولان عالی‌رتبه و نیروهای مسلح و بی‌اعتنایی به وسوسه‌های منافقان و خناسان، رمز عبور از این دوران حساس و سرنوشت‌ساز است.»
حزب موتلفه اسلامی
صدور دو بیانیه، مهم‌ترین حرکت موتلفه در این مدت بود که هر دو بیانیه هم در زمان جنگ و در تاریخ‌های 23 و 28 خرداد صادر شد. بررسی بیانیه‌هایی که آنها منتشر کردند، حاوی دو نکته است: 1- اشاره به اتحاد: در بیانیه اول‌شان به صورت گذرا اشاره‌ای به انسجام و اتحاد داشتند. البته اشاره آنها به گونه‌ای بود که اسرائیل را مخاطب قرار می‌داد. در این بیانیه نوشته شد: «رژیم خبیث صهیونیستی و حامیانش به ویژه آمریکای جنایتکار بدانند که این اقدامات ددمنشانه، نه‌تنها خللی در عزم و اراده ملت ایران ایجاد نخواهد کرد، بلکه اتحاد و همبستگی ما را در برابر دشمنان، بیش از پیش تقویت خواهد کرد.» 2- دعوت به ایستادگی: در دومین بیانیه، اشاره به این داشتند که با درس‌هایی که از تاریخ و شهدای موتلفه گرفته‌اند، باید در برابر دشمن ایستادگی کرد و همه‌جانبه به حمایت از حق پرداخت.
جبهه پایداری
طی این مدت، آنها 4 بیانیه در تاریخ‌های 23، 26 و 28 خرداد و اول تیر صادر کردند که بیشترین حجم جمله‌هایی که در این بیانیه‌ها به کار برده شده بود، یا در محکومیت حرکات آمریکا و اسرائیل بود و یا جمله‌هایی بود که به صورت مستقیم دشمن را تهدید می‌کرد. به غیر از این موارد، از بیانیه آنها به دو مورد می‌توان اشاره کرد. 1- پاسخ کوبنده ایران: روی قاطعانه بودن پاسخ ایران تاکید ویژه‌ای داشتند و در دو بیانیه درباره آن جمله‌هایی را نوشتند.
برای مثال، در بیانیه روز اول تیر، پس از حمله آمریکا به ایران نوشتند که با استناد به آیه 123 سوره توبه «در پاسخی هوشمندانه و پشیمان‌کننده به آمریکا، این اصل مهم را در دفاع مقدس جدید تثبیت نماید که هر گونه تجاوزی، هزینه‌ای بسیار گزاف برای دشمنان کشور قهرمان ایران خواهد داشت.» 2- تاکید به انسجام: اشاره کوتاهی به انسجام هم در بخشی از اولین بیانیه‌ای که از سوی جبهه پایداری صادر شد، وجود داشت. جایی که آنها نوشتند: «مطمئناً مردم قهرمان ایران اسلامی همچون گذشته با همدلی و وحدت دشمن‌شکن حامی نیروهای مسلح کشور هستند.»
شریان
از روز حمله تا آتش‌بس، سه بیانیه (23 خرداد و اول و سوم تیر) صادر کردند و یک نامه در تاریخ 25 خرداد نوشتند که با بررسی آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1- ایران محکم‌تر پاسخ دهد: پس از حمله اسرائیل، پیشنهاد کردند که باید نوع پاسخ ایران گسترده‌تر از حمله اسرائیل باشد. آنها نوشتند: «باید جنگ وجودی را باور کرد و کار رژیم موقت اسرائیل را یکسره نمود.»
پس از آتش‌بس هم در بیانیه‌ای که صادر کردند، تاکیدشان روی این نکته بود که باید آمادگی خود را حفظ کرد و دست روی ماشه بود. 2- اصلاح‌طلب‌ها مقصرند: یک‌بار دیگر در مقصریابی، انگشت اتهام را به سمت اصلاح‌طلبان و تفکرات آنها گرفتند و دولت پزشکیان را مقصر جنگ دانستند: «اینان همیشه جاده‌صاف‌کن دشمن خارجی برای اعمال تصمیمات مخربش بوده و هستند و ما امروز با روش‌های پیشرفته‌تری از اشعث‌ها و ابوموسی‌اشعری‌ها مواجه هستیم.» 3- می‌خواهیم کف خیابان برویم: 25 خرداد نامه‌ای را به دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌نویسند و در آن درخواست می‌کنند که اجازه حضور آنها در خیابان برای پیدا کردن جاسوس‌ها و عوامل دشمن را بدهند.
4- الزام به تغییر سیاست‌ها: اعتقاد دارند که برخی سیاست‌های جمهوری اسلامی نیاز به تغییرات اساسی دارد. موضوعی که در بیانیه اول تیرماه آنها آمد. در این بیانیه آنها مواردی را عنوان کردند که یکی از آنها الزام تغییر دکترین هسته‌ای ایران بود. آنها همچنین در بخشی از بیانیه روز 3 تیر خود که پس از آتش‌بس صادر شد، تاکید کردند که دولت باید قید مذاکره را بزند. 5- رمز انسجام: سوم تیر اشاره کوتاهی به اتحاد ایجادشده در بین مردم داشتند و رمز آن را «توجه مضاعف به منویات ولی امر مسلمین و نصب‌العین قراردادن بیانات ایشان» دانستند.
احزاب چه گفتند؟
در بررسی آنچه که احزاب و گروه‌های اصلی سیاسی در ایران از زمان حمله اسرائیل به ایران تا آتش‌بس بیان کرده‌اند، به غیر از محکوم کردن حملات صورت‌گرفته توسط آمریکا و اسرائیل، دو نقطه وصل دیده می‌شود که در تمام گروه‌ها وجود داشت. اولین موضوع این است که هیچ بیانیه و واکنشی از سوی گروه‌ها وجود نداشت که حکایت از این داشته باشد که ایران نباید پاسخی به حمله دشمن بدهد.
به عبارتی همه روی اینکه حمله نظامی حق مشروع ایران است، تاکید داشتند. دومین محوری که تقریباً در تمام بیانیه‌ها دیده شد، بحث تاکیدی بود که احزاب و گروه‌ها بر انسجام و اتحاد داشته‌اند. البته در این ارتباط، یک تفاوت مهم بین اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان وجود دارد. اصلاح‌طلبان در موضع‌گیری خود پس از آتش‌بس هم اشاره به لزوم حفظ و گسترش این همبستگی داشتند اما اصول‌گرایان تمرکزشان روی دوره جنگ بود.
به غیر از نقطه‌های وصل، تفاوت مهمی در دیدگاه‌های آنها وجود دارد. اصلاح‌طلبان در موضع‌گیری‌های خود روی این موضوع تاکید کرده‌اند که نباید میز گفت‌وگو و دیپلماسی را ترک کرد و تلاش داشت از این مسیر به خواسته‌های خود در عرصه بین‌الملل رسید اما در موضع‌گیری‌های اصول‌گرایان، چنین موضوعی مورد توجه نبوده است. علاوه بر اینکه آنها توجهی به دیپلماسی در موضع‌گیری‌هایشان نداشته‌اند، حتی گاهی علیه مذاکره هم موضع گرفتند؛ چنانچه برخی از این تشکلها مذاکره را عامل جنگ دانسته‌اند.
