جنگ و تغییر در صف بندی نیروهای اجتماعی

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

جنگ ۱۲ روزه تموم شد، جنگی که ایران حداقل از لحاظ اجتماعی و روانی آماده آن نبود، اما با تحمیل این جنگ از سوی دشمن، حالا صدای انفجار و نگرانی از وضعیت کشور قطع شده و به باور کارشناسان امروز نوبت ساختن «ایران عزیز» است. ایرانی که مردمش ثابت کردند که با هر تفکر، دلخوری از نگاه «خودی» و «غیرخودی»، مشکلات اقتصادی و اجتماعی پای وطن ایستاده اند. موضوعی که حالا پس از فروکش کردن جنگ می توان از آن به عنوان یک سرمایه اجتماعی و همبستگی برای ساخت دوباره ایران بهره گرفت. اما هنوز هستند مسئولانی که مواضع دو هفته پیش شان را به موضوعات اجتماعی و سیاسی دارند و نمک بر زخم مردم و دولت مردمی می‌پاشند، تکلیف این افراد مشخص است، ولی موضوعی که جامعه شناسان به آن باور دارند، به صف شدن دوباره گروه های اجتماعی است. همان طور که تقی آزاد ارمکی باور دارد: « بعد از جنگ باید کار را به افرادی سپرد که در جامعه ایرانی قصد ساختن دارند، نه افرادی که دوباره به دنبال برساخت یک فضای ایدئولوژیک و استمرار جنگ هستند. از دل همین تغییرات صلح ایرانی خلق می شود که به زیست ایرانی و زندگی ایرانی منتهی می شود.» آنچه که در میان این کلمات موج می زند، «امید» به ظرفیت ۸۵ میلیون ایرانی دلواپس وطن است، نه دلواپسانی که یک قشر حداقلی را تشکیل داده اند و در تریبونی همچون صدا و سیما، نگاهشان مخالفت با دیدگاه اکثریت مردم است.

جنگ باعث فعال شدن طبقه متوسط شد

در این میان دکتر آزاد ارمکی به فرارو گفته است: « یکی از اتفاقات جالبی که پس از جنگ در جامعه ایرانی رخ داد، فعال شدن طبقه متوسط و منتقدان، معترضان و روشنفکران جامعه است در نقد تجاوزگر و نقد آنانی که به جامعه حمله کرده و جامعه را مورد ستم قرار داده‌اند. اگر در گذشته می‌دیدیم که این گروه (طبقه متوسط جامعه) به سمت نقد نظام سیاسی می رفتند و منتظر تحولاتی در ساخت سیاسی بودند، امروز اکثریت آن ها این پروژه را کنار گذاشته‌اند و به سمت نوعی نگاه آمده‌اند که بر اساس آن باید سرمایه های خود را برای مقابله با دشمنی که متجاوز است متمرکز کنیم. به اعتقاد من، این اتفاق بسیار مهمی است که بین روشنفکران، صنعتگران، دانشگاهیان، رجل سیاسی، تجار، ورزشکاران، گروههای صاحب نام و صاحب سرمایه رو به فزونی گذاشته و این اتفاق بسیار مثبتی است و باید قدر آن را دانست چرا که اولا این سرمایه انسانی از شکنندگی جامعه پیشگیری می کند. دوم این که خود، ایجاد نیروی مثبت می کند. سوم این که جامعه را از خروج از صحنه باز می دارد. چهارم این که راههای برخورد نظام سلطه، نظام صهیونیست و نظام سرمایه داری غرب را ممکن می کند و از همه مهمتر برای فردای جامعه نیز، نیروهایی آماده، موثر و قوی ایجاد خواهد کرد.

اگر همبستگی مردم نبود…

در جریان حمله اسرائیل و آمریکا به کشورمان، جامعه ایرانی‌ در سطح ملی، واکنشی یکدست، متعادل و غیرهیجانی از خود نشان داد. نه ریزش اعتماد در سطوح اجتماعی رخ داد و نه کسی به دولت و نظام پشت کرد و قطعا باید مسئولان ارشد کشور قدر این ظرفیت مردمی نجیب را با همه مشکلات کشور بدانند، که چگونه پای وطنشان ایستادند. امری که دشمنان بسیار روی آن حساب ویژه باز کرده بودند و هدفشان فروپاشی نظام اجتماعی و گسترش اعتراضات بود، اما ایستادن ایرانی ها پای ایران، نشان داد که هنوز ظرفیت همبستگی در شرایط بحرانی وجود دارد، آن هم در سطح عالی. در این شرایط سعید معیدفر، جامعه‌شناس، به جماران گفت: مدیریت کشور باید با عملکرد خود حس انسجام را در مردم به وجود بیاورد و در جهت همبستگی مردم تلاش کند. در تاریخ این کشور بارها شاهد بوده‌ایم که وقتی دشمن خارجی به کشور ما حمله کرده، مردم ما برای مقابله با او متحد شده‌اند. ولی اگر بعد از این روزها آن انسجام را نبینیم و یا کمرنگ‌تر از قبل ببینیم، ناشی از عملکرد مسئولین خواهد بود. وی با تأکید بر ضرورت حفظ همبستگی ملی شکل گرفته در جنگ ۱۲ روزه علیه اسرائیل، گفت: مدیریت کشور باید با عملکرد خود حس انسجام را در مردم به وجود بیاورد و در جهت همبستگی مردم تلاش کند. در تاریخ این کشور بارها شاهد بوده‌ایم که وقتی دشمن خارجی به کشور ما حمله کرده، مردم ما برای مقابله با او متحد شده‌اند. ولی اگر بعد از این روزها آن انسجام را نبینیم و یا کمرنگ‌تر از قبل ببینیم، ناشی از عملکرد مسئولین خواهد بود. سعید معیدفر در خصوص راهکار حفظ و ارتقاء همبستگی پیش آمده در جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی، به خبرنگار جماران گفت: در شرایطی که کشور ما زیر بمباران شدید صهیونیست‌ها بود، ملت احساس کرد که سرمایه‌های مادی و معنوی کشور دارد تهدید می‌شود و یکپارچه مقابل حمله دشمن خارجی ایستاد و مقاومت کرد تا همه با هم توانستیم از آن بحران با موفقیت عبور کنیم. یعنی پیوستگی همه جانبه بین مسئولین، نخبگان و مردم باعث این موفقیت و پیروزی شد.

این جامعه‌شناس با تأکید بر ضرورت حفظ این همبستگی ملی، تصریح کرد: ما شاهد بودیم که در بمباران دشمن صهیونیستی بسیاری از موقعیت‌های نظامی، اقتصادی و زیرساختی ما مورد اصابت قرار گرفت؛ و خیلی از منازل مسکونی هم خراب شد. اگر این همبستگی نبود، زندگی عمومی مردم دچار اختلالات شدید می‌شد. شاید یکی از دلایلی که مردم این طور توانستند مقاومت کنند، این است که هنوز شرایط جنگ تحمیلی عراق علیه کشور ما را از یاد نبرده‌اند. یادمان هست که در سال‌های جنگ ایران و عراق فوج فوج افرادی بسیج و به سوی جبهه‌ها اعزام می‌شدند و در پشت جبهه‌‎ها هم کلی امکانات و خدمات از سوی کسانی که نمی‌توانستند مستقیما به جنگ بروند، فراهم می‌شد. به هر حال همه تلاش می‌کردند که در این وضعیت شرکت کنند.