دانش آموز پرسشگر، جامعه پرسشگر؛ مسئولان پاسخگو

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

«مدارس ما باید دانش آموزان خلاق و پرسشگر تربیت کند» این گفته‌های رئیس جمهور در سفر به کرمانشاه و در میان مسئولان این استان، یک نکته و پیام مهم در لابه لای کلمات دارد. برکسی پوشیده نیست که پزشکیان، یکی از اهداف بلندمدت خود را برای ساختن «ایران نوین» بر اساس استناد بالادستی در شرایطی معطوف کرده که همواره تمرکز خود و دولت چهاردهم را بر توسعه عدالت آموزشی گذاشته است. گواه این ادعا ده‌ها سخرانی، بازدید از مدارس دولتی و دستور در کمتر از یکسال که از دوران ریاست جموریش می گذرد، در راستای عدالت آموزشی و تربیت نسل نوین با قابلیت های علمی و اجتماعی است. این امر نشانگر واقعیت تمرکز او و دولت چهاردهم بر حوزه «تربیت» درست و اصولی دارد. حالا نگاهی به سخنان او در کرمانشاه بیندازیم؛ پزشکیان معتقد است که « آینده مملکت را دانش‌آموزان و فرزندان ما خواهند ساخت، آینده همان خواهد شد که به فرزندانمان آموخته‌ایم، دانش‌آموزان فردای کشور هستند و اگر به آنها خوب آموزش دهیم، کار تیمی، حل مساله، کار سیستمی و ارتباط بیاموزیم، نقاد، پرسشگر و خلاق خواهند شد.در غیر این صورت، نسلی تحویل خواهیم داد که خود به بخشی از مشکل تبدیل می‌شود.» او همچنین باور دارد که «فرزندان ما باید باور کنند که می‌توانند آینده‌ای سرشار از علم، امید، عشق، خلاقیت، فداکاری، انسانیت و شرف بسازند. اگر اینگونه ببینند، می‌توانند بسازند آینده را. ما و این بچه‌ها خواهیم ساخت، اگر تسلیم شوند آنگونه خواهد شد که هست، اما اگر تسلیم نشویم، خواهیم ساخت.»

پرسشگری یک ارزش است

برکسی پوشیده نیست که پرسشگری و مطالبه گری در هر جامعه‌ای، سنگ بنای رشد آن کشور است و در کشور ما، پرسشگری یک ارزش به حساب می‌آید، همانطور که این ضرب المثل از قدیمی‌ها به ما رسیده:«پرسیدن عیب نیست،‌ ندانستن عیب است» و وقتی فرد یا افراد جامعه نمی دانند، عیب همان بی تفاوتی آنها نسبت به امور پیرامون خود و جامعه است. همان طور که پزشکیان هم به آن اشاره دارد که «مدارس ما باید دانش آموزان پرسشگر تربیت کنند» و او بهتر از هر فرد دیگری می داند که اگر خصلت پرسشگری در جامعه ما و در میان نسل فردا از مهد کودک ها، مدارس، دانشگاه و… در فردا وجود داشته باشد، او قبل از اینکه وارد جامعه و بازار کار شود، مطالبه گر و پرسشگر خواهد بود و نسبت کمبودهای جامعه بی تفاوت نیست و از مسئولان مطالبه خواهد کرد و هر پاسخی بی ربطی را نمی پزیرد، همین فرد و افرادی از این شکل یک جامعه پرسشگر را شکل می دهند که مقدمات پیشرفت و ساخت ایران نوین را فراهم خواهند کرد.

پرسشگری اولین قدم دموکراسی

یک کارشناس آموزشی در این رابطه و اهمیت تربیت و پرسشگری از دوران مدارس به کودکان و نوجوانان به «آرمان امروز» می گوید: « روحیه کنجکاوی و پرسشگری یکی از مهم‌ترین منش‌های انسان‌های متفکر است. به همین خاطر، پرورش این روحیه، بخشی اساسی در آموزش کودک است. کودکانی که می‌پرسند، خودانگیخته‌اند و می‌توانند یادگیری خود را جهت ببخشند. کودکان در آغاز نام اشیا را سؤال می‌کنند. سپس سؤال‌هایی درباره چرایی چیزها می‌پرسند. در سال‌های بعد، تجربه بازدارنده محیط‌های کلاسی می‌تواند آنان را نسبت به اظهار «نادانی»‌شان بی‌میل کند. زمانی که فراد با پرسشگری از خانه، مدرسه و دانشگاه وارد فضای جامعه شوند، افراد مطالبه‌گر با طرح پرسش‌ها و خواسته‌های خود از مسئولان، آن‌ها را وادار به پاسخگویی می‌کنند. این امر به افزایش شفافیت، کاهش فساد و تقویت پاسخ‌گویی نهادها منجر می‌شود، که از ارکان مهم دموکراسی و پیشرفت اجتماعی است.» محمدرضا نیک نژاد در ادامه می افزاید: «جامعه‌ای که مطالبه‌گر است، انتظارات بالاتری از مدیران و نخبگان دارد. این فشار اجتماعی مثبت، موجب تلاش بیشتر مسئولان برای بهینه‌سازی سیاست‌ها و خدمات عمومی می‌شود. افراد پرسشگر با طرح مسائل مختلف، گفت‌وگو و تفکر جمعی را تحریک می‌کنند. این فرایند باعث رشد آگاهی اجتماعی و توسعه فرهنگی می‌شود، که از پایه‌های تحول و توسعه پایدار است.»

وی ایجاد بستر اصلاح و نوآوری را از دیگر ارکان پرسشگری در جامعه می داند و خاطر نشان می کند: «جامعه‌ای که به وضع موجود قانع نیست و مدام آن را زیر سؤال می‌برد، زمینه‌ساز نوآوری، اصلاحات و تحول می‌شود. این نوع نگرش باعث پیشرفت در عرصه‌های علمی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی خواهد شد. وقتی افراد جامعه در امور مشارکت فعال دارند و مطالبه‌گر هستند، نوعی همبستگی و احساس تعلق به جامعه شکل می‌گیرد. این حس مشترک باعث می‌شود افراد نسبت به سرنوشت جامعه خود بی‌تفاوت نباشند و در جهت پیشرفت آن تلاش کنند.»

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که افراد پرسشگر و مطالبه‌گر موتور محرکه‌ی تغییرات مثبت در جامعه‌اند. آن‌ها با زیر سؤال بردن کاستی‌ها، مطالبه کردن حقوق و پیشنهاد راه‌حل، جامعه را از رکود بیرون آورده و به سوی توسعه سوق می‌دهند. بنابراین، تربیت شهروندانی پرسشگر، یکی از اهداف اصلی نظام‌های آموزشی و فرهنگی پویاست.