جنگ احتمالی هند و پاکستان برای اقتصاد ایران «فرصت» است؟
درگیری نظامی احتمالی میان هند و پاکستان می‌تواند تأثیرات مهمی بر اقتصاد ایران بگذارد. اختلال در ترانزیت منطقه‌ای و نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی از جمله تبعات احتمالی متعدد آن خواهد بود.
تنش‌های مرزی میان هند و پاکستان دوباره بالا گرفته است. دو قدرت هسته‌ای آسیا که دهه‌هاست روابط پرتنشی دارند، این‌بار نیز در آستانه یک درگیری نظامی گسترده قرار گرفته‌اند. اگرچه ایران مستقیماً در این درگیری حاضر نیست، اما بی‌تردید پیامدهای اقتصادی یک جنگ تمام‌عیار در شرق، بر اقتصاد ایران نیز اثرگذار خواهد بود. این گزارش در چهار بخش به مهم‌ترین اثرات احتمالی این جنگ بر ایران می‌پردازد.
نقش چابهار و اختلال در مسیرهای ترانزیتی
ایران در سال‌های اخیر تلاش زیادی کرده تا بندر چابهار را به یک نقطه اتصال استراتژیک بین هند، افغانستان و آسیای مرکزی تبدیل کند.
مشارکت هند در توسعه چابهار برای ایران فرصت طلایی در رقابت با بندر گوادر پاکستان بود. اما در صورت آغاز جنگ، تمرکز و سرمایه‌گذاری هند روی چابهار به شدت کاهش می‌یابد و مسیرهای تجاری ناامن خواهند شد.
همچنین احتمال دارد ایران برای مدتی نقش جایگزین در مسیرهای ترانزیت کالا به غرب آسیا را ایفا کند، اما ریسک سرمایه‌گذاری در منطقه افزایش خواهد یافت و مسیرهای حمل‌ونقل دچار اختلال خواهند شد.
نوسانات نفتی و تأثیر بر درآمدهای ایران
جنگ میان دو کشور بزرگ آسیایی بدون شک بازار انرژی جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ایران که هنوز بخشی از درآمد خود را از نفت به‌دست می‌آورد، ممکن است در کوتاه‌مدت از افزایش قیمت جهانی نفت بهره‌مند شود. با این حال، افزایش بهای انرژی می‌تواند بر قیمت تمام‌شده کالاها در داخل کشور نیز اثر بگذارد و تورم وارداتی را بالا ببرد.
اگر تنش‌ها به تنگه‌های استراتژیک دریایی مانند هرمز و دریای عرب گسترش یابد، هزینه‌های حمل‌ونقل نفت ایران نیز افزایش خواهد یافت. در مجموع، بی‌ثباتی در بازار انرژی لزوما به نفع ایران نخواهد بود، مگر آنکه با سیاست‌گذاری هوشمندانه مدیریت شود.
بی‌ثباتی ارزی و روانی در بازار داخلی
بازار ارز و طلا در ایران همواره به اخبار بین‌المللی حساس بوده است. وقوع جنگ در منطقه‌ای نزدیک به مرزهای شرقی کشور، احتمالا به موج جدیدی از تقاضای ارز و خروج سرمایه منجر می‌شود.
همچنین ممکن است انتظارات تورمی در جامعه افزایش یابد و بازارها دچار نوسانات شوند. این بی‌ثباتی روانی، می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش قیمت کالاهای وارداتی منجر شود. در چنین شرایطی، دولت ایران باید با ابزارهای مناسب، آرامش روانی بازار را حفظ کند تا از تشدید بحران جلوگیری شود.
فرصت یا تهدید؟
در نهایت به نظر می‌رسد که جنگ احتمالی هند و پاکستان، می‌تواند چالش‌هایی جدی برای اقتصاد ایران ایجاد کند. اگرچه برخی فرصت‌های مقطعی به وجود می‌آید، اما در مجموع ریسک‌های ناشی از بی‌ثباتی منطقه‌ای بر اقتصاد ایران سنگین‌تر خواهد بود.
احتمالا عده‌ای از افزایش احتمالی قیمت نفت در بازارهای جهانی در پی درگیری بین هند و پاکستان استقبال خواهند کرد. اما باید توجه داشت چنین رویکردی می‌تواند خطرات بسیاری را برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد. چراکه افزایش احتمالی بهای نفت در بازارهای جهانی تنها نتیجه وقوع جنگ در منطقه نخواهد بود.
به عبارتی می‌توان گفت هرگونه ناامنی در منطقه و خصوصا آب‌های آزاد دریای عمان و اقیانوس هند مشکلات جدیدی برای اقتصاد ایران ایجاد می‌کند. بنابراین به نظر نمی‌رسد فعالان اقتصادی ایران در صف جماعتی ایستاده باشند که در حال دمیدن بر آتش این درگیری هستند.
