انگشت نظامیان هند و پاکستان روی دکمه سلاح هسته‌ای
جرقه تنش‌ها بین دو کشور هسته‌ای هند و پاکستان که 9 روز پیش با حمله تروریستی به یکی از مناطق گردشگری هند و کشتار 26 نفر روشن شد، در حال نزدیک شدن به آتش جنگی خانمان‌سوز است؛ جنگی که یک مقام پاکستانی خبر داده می‌تواند خیلی زود آغاز شود.
نگرانی‌های منطقه با اظهارات عطاالله طرار، وزیر اطلاعات پاکستان، بالا گرفت. او در اقدامی غیرمعمول نیمه‌شب در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس کوتاه و هشداردهنده نوشت: «پاکستان اطلاعات قابل استنادی به دست آورده که نشان می‌دهد، هند قصد دارد طی 24 تا 36 ساعت آینده به پاکستان حمله کند.»
این اولین بار نیست که هند و پاکستان وارد تنش‌های جدی می‌شوند. دو کشور هر چند سال یک‌بار سر مسئله‌ای به یکدیگر چنگ و دندان نشان می‌دهند اما از میان این همه چنگ و دندان نشان دادن‌ها، چهار بار به معنای واقعی کلمه وارد جنگ شده‌اند. از این چهار بار نیز دلیل سه جنگ آنها «کشمیر» بوده است.
منطقه سرسبز کشمیر سال 1947 بعد از تجزیه هندِ بریتانیا به دو کشور هند و پاکستان و استقلال آنها بین دو کشور تقسیم شد و همین شعله اختلافات جدی آنها در 77 سال گذشته را همیشه روشن نگه داشته است. بافت جمعیتی این منطقه به گونه‌ای است که در آن هم هندوها اسکان دارند و هم مسلمانان در آن اقامت گزیده‌اند. همین نیز باعث می‌شود هر دو کشور خواهان تسلط بر همه منطقه کشمیر باشند. این اختلافات و درگیری‌ها همچنین باعث شده منطقه زیبای کشمیر تبدیل به یکی از خطرناک‌ترین مناطق جهان شود.
دلایل هند برای جنگ احتمالی
نزاع این بار هند و پاکستان همان‌طور که اشاره شد به‌خاطر حمله تروریستی یک گروه شبه نظامی به منطقه گردشگری «پاهالگام» در بخش هندی کشمیر است که دهلی‌نو به طور رسمی اعلام کرده اسلام‌آباد مسئول آن است.
هر چند ناظران معتقدند، هند نباید بدون دلیل و مدرک پاکستان را متهم به چنین چیزی کند اما پس از آنکه گروه مسلح گمنام «جبهه مقاومت» (که در سال ۲۰۱۹ در منطقه اعلام حضور کرد و زیرشاخه‌ای از گروه شبه نظامی لشکر طیبه پاکستان است) مسئولیت حمله را بر عهده گرفت، دهلی‌نو بدون ارائه هیچ مدرکی، اسلام‌آباد را مسئول این حمله تروریستی دانست.
با این حال خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، ادعاهای هند را رد کرد و همزمان، وزارت امور خارجه و شورای امنیت ملی پاکستان نیز این ادعاها را کذب خواندند.
واکنش‌های غیر جنگی اما حساسیت برانگیز هند
اما نه رد این اتهامات و نه تهدیدهای اسلام‌آباد، هند را آرام نکرد و دهلی‌نو با چنین دلایلی وارد منازعه لفظی و بعد از آن عملی با اسلام‌آباد شد و بعد از اعتراض‌های تند کلامی، اقدامات عملی را آغاز کرد و در گام نخست یکی از گذرگاه‌های مرزی بین دو کشور را بست.
اخراج دیپلمات‌های پاکستانی دیگر اقدامی بود که دهلی‌نو اتخاذ کرد و خشم اسلام‌آباد را برانگیخت.
اما مهم‌ترین اقدام زمانی رخ داد که هند به سراغ پیمان‌های بین دو کشور رفت و معاهده «تقسیم آب رودخانه سند» را که سال 1960 بین دو کشور امضا شده بود، به حالت تعلیق درآورد تا نشان دهد سطح واکنش‌های خود را می‌تواند تا سرحد مسائل استراتژیک بین دو کشور ارتقا دهد.
واکنش‌های دیپلماتیک و عمومی اسلام‌آباد
پاکستان با وجود اینکه خود را کاملاً آماده جنگی جدی کرده، اتهاماتی را که هند متوجه آن ساخته رد می‌کند و همچنان علاقه‌مند به حل بحران از طریق کانال‌های دیپلماتیک است.
اسلام‌آباد پاسخ اقدامات عملی هند را با اقداماتی متقابل نظیر ممنوع کردن پرواز ایرلاین‌های هندی در آسمان خود، تعلیق همکاری‌های تجاری، بستن یکی از گذرگاه‌های مرزی و کاهش سطح روابط دیپلماتیک داده است. اما درباره اقدام هند در تعلیق معاهده «تقسیم آب رودخانه سند»، هشدار داده هرگونه اختلال در منابع آبی خود را یک «اقدام جنگی» برآورد می‌کند.
این کشور همچنین هشدار داد چنین موقعیت‌هایی می‌تواند منطقه را به خطر اندازد. این اقدامات متقابل نشان می‌دهد اتهامات دوجانبه دیرین و بی‌اعتمادی بین دو کشور تا چه حد عمیق شده‌اند.
وضعیت منطقه و منافع بازیگران بین‌المللی
هشداری که پاکستان درباره منطقه داده چندان دور از واقعیت نیست زیرا وضعیت کنونی نشان می‌دهد دو کشور مسلح به سلاح هسته‌ای در آستانه یک درگیری نظامی جدی قرار گرفته‌اند؛ سناریویی که هم برای ثبات منطقه‌ای و هم جهانی نامطلوب است و می‌تواند، علاوه بر رفتن دود جنگ به چشم کشورهای منطقه بر منافع استراتژیک بازیگران بین‌المللی به‌ویژه کشورهایی مانند آمریکا، چین و روسیه در منطقه تأثیرگذار باشد.
پاکستان ارتشی حرفه‌ای، آموزش‌دیده و باتجربه دارد که در صورت بالا گرفتن تنش‌ها می‌تواند چالشی جدی برای هند رقم زند. علاوه بر این هر دو کشور دارای توانمندی هسته‌ای هستند. پاکستان سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در اختیار دارد و دکترین هسته‌ای‌اش برمبنای این استراتژی استوار شده که در صورت تهدیدی علیه موجودیت کشور، می‌تواند از این سلاح‌ها علیه نیروهای دشمن استفاده کند.
بنابراین استراتژی جدی شدن جنگ میان هند و پاکستان همواره این نگرانی را برای کشورهای منطقه به دنبال داشته که ابعاد و پیامدهای احتمالی چنین جنگی می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از آنچه تصور می‌شود، باشد.
در طول تاریخ نیز قدرت‌های جهانی همواره از وقوع جنگ هسته‌ای میان این دو کشور هراس داشته‌اند. هرچند دو کشور با وجود رقابت‌های شدید و تنش‌های پی‌درپی، هیچ‌گاه از آستانه هسته‌ای عبور نکرده‌اند اما نمی‌توان احتمال چنین چیزی را در آینده کاملاً رد کرد.
البته تجربه نشان داده سلاح هسته‌ای، سلاحی است که ساخته می‌شود اما استفاده نمی‌شود. براین اساس سلاح هسته‌ای فقط یک‌بار در سال 1945 و در جریان جنگ جهانی دوم در دو شهر هیروشیما و ناکازاکی منفجر شد تا ژاپن و دنیا بفهمند آمریکا به چه سلاح مرگباری مجهز شده است.
از آن سال تاکنون چالش‌های متعددی میان دارندگان سلاح هسته‌ای با یکدیگر و درگیری آنان با کشورهای فاقد این سلاح رخ داده اما هنوز دومین انفجار سلاح‌هسته‌ای در تاریخ ثبت نشده است. بنابراین پیش‌بینی منطقی آن است که هند و پاکستان باوجود خشم فراوان از یکدیگر و رجزخوانی علیه هم از سلاح هسته‌ای استفاده نخواهند کرد زیرا می‌دانند کاربرد این سلاح برنده‌ای نخواهد داشت.
