ایران بهشت اینفلوئنسرها؛ چرا فیلترینگ بی‌اثر است؟
با وجود نفوذ بالای اینترنت و رشد چشمگیر فعالیت اینفلوئنسرها در ایران، گزارش سالانه دیتاک از چالش‌های عمیق زیرساخت، فیلترینگ بی‌اثر و بی‌توجهی برندها به مخاطبان پرده برمی‌دارد.
گزارش سالانه «دیتاک» از وضعیت اینترنت و اکوسیستم دیجیتال ایران تصویری دوگانه ارائه می‌دهد. از یک‌سو نفوذ اینترنت در کشور به ۸۵.۴ درصد رسیده؛ یعنی بخش بزرگی از جامعه آنلاین هستند.
نفوذ بالا، کیفیت پایین
کیفیت اینترنت ایران با سقوط ۱۴ پله‌ای، در جایگاه ۷۲ جهان ایستاده است. کاربران ایرانی تجربه چندان رضایت‌بخشی از سرعت و پایداری شبکه ندارند، آن‌هم در شرایطی که ۷۱.۳ درصد مردم برای دسترسی به پلتفرم‌های فیلترشده، از ابزارهای عبور از فیلترینگ استفاده می‌کنند.
محبوب‌ها در میان فیلترشده‌ها
اینستاگرام با ۳۳ میلیون کاربر و تلگرام با ۲۶ میلیون، همچنان محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در ایران هستند.به‌رغم فیلتر بودن این پلتفرم‌ها، کاربران ایرانی به آن‌ها وفادار مانده‌اند.
نکته جالب توجه اینجاست که پس از رفع فیلتر واتس‌اپ، بازدید پلتفرم‌های داخلی به شکل محسوسی کاهش یافته؛ در برخی موارد بیش از ۵۰ درصد. این موضوع نشان می‌دهد کاربران ایرانی در صورت وجود دسترسی آزاد، ترجیح می‌دهند از پلتفرم‌های بین‌المللی استفاده کنند، نه نسخه‌های بومی.
ایران، بهشت اینفلوئنسرها
در بخش دیگری از این گزارش، ایران به‌عنوان دومین کشور جهان از نظر سهم اینفلوئنسرها نسبت به جمعیت شاغل معرفی شده است. بر اساس داده‌های دیتاک، ۱.۹۳ درصد از جمعیت شاغل کشور به عنوان اینفلوئنسر فعالیت می‌کنند. جایگاهی که ایران را پس از برزیل در رتبه دوم جهانی قرار داده است.
از نظر تعداد کل اینفلوئنسرها نیز ایران در رتبه چهارم جهان ایستاده است. اینفلوئنسرها در ایران طیف گسترده‌ای از درآمد را تجربه می‌کنند: از نانو اینفلوئنسرهایی که با ۱۵۰ هزار تومان فعالیت تبلیغاتی انجام می‌دهند، تا مگا اینفلوئنسرهایی که نرخ همکاری‌هایشان تا ۷۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
برندی که نمی‌شنود
یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف اکوسیستم دیجیتال ایران در گزارش دیتاک، بی‌توجهی گسترده برندها به بازخورد مخاطبان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۵ درصد کامنت‌ها و منشن‌های کاربران به برندها در فضای مجازی، بی‌پاسخ باقی می‌ماند. این یعنی برندها نه‌تنها به شنیدن صدای مخاطب خود بی‌اهمیت هستند، بلکه فرصتی بزرگ برای مدیریت تجربه مشتری و ارتقای وفاداری کاربران را نیز از دست می‌دهند. در جهانی که تعامل مستقیم با مخاطب به یک اصل تبدیل شده، چنین بی‌توجهی می‌تواند به ضعف مزمن در برندینگ منجر شود.
تلگرام بی‌رقیب
دیتاک با بررسی گسترده محتوای رسانه‌ای کشور به نکته قابل‌تأملی رسیده است: با وجود ۱۴ هزار رسانه رسمی فعال در ایران، تعداد کانال‌های خبری تلگرام به ۲۰۵ هزار رسیده است؛ عددی که حدود ۲۰۰ برابر بیشتر از تعداد سایت‌های خبری است. این آمار به روشنی نشان می‌دهد تلگرام- به‌رغم فیلتر بودن- همچنان پرنفوذترین پلتفرم رسانه‌ای کشور است. برای بسیاری از کاربران، دریافت اخبار، تحلیل‌ها و محتواهای تخصصی از طریق تلگرام به یک عادت تبدیل شده است؛ عادتی که حتی مسدودسازی‌های پی‌در‌پی نتوانسته آن را متوقف کند.
یک اکوسیستم متناقض
در مجموع، گزارش دیتاک یک تصویر پارادوکسیکال از فضای دیجیتال ایران ترسیم می‌کند؛ جایی که کاربران آنلاین، زیرساخت‌ها ضعیف، سانسور گسترده و استقبال از پلتفرم‌های خارجی بالا است.
این پارادوکس نه‌تنها نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های محدودکننده است، بلکه زنگ خطری برای آینده ارتباطات دیجیتال، بازاریابی آنلاین و حتی توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران محسوب می‌شود.
برای عبور از این تناقض، سیاست‌گذاران باید به‌جای فیلتر و محدودیت، به کیفیت زیرساخت و تعامل آزادانه با جهان دیجیتال بیاندیشند.
