ناهماهنگی در کاخ سفید موج می‌زند
نماینده دونالد ترامپ در خاورمیانه در فاصله دوشنبه شب تا سه‌شنبه شب دوبار نظر خود را درباره مذاکرات ایران و آمریکا تغییر داد و یک بار خواهان محدودسازی غنی‌سازی ایران شد و بار دیگر بر توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران تأکید کرد.
استیو ویتکاف، نماینده دونالد ترامپ در خاورمیانه، دوشنبه شب یعنی فقط سه روز بعد از نشست غیرمستقیمی که با سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در عمان داشت در گفت‌و‌گویی با شبکه خبری فاکس‌نیوز به صراحت اعلام کرد: «ایران نیازی به غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد ندارد و محور توافق با تهران راستی‌آزمایی سطح غنی‌سازی اورانیوم و همچنین راستی‌آزمایی ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای از جمله موشکی خواهد بود.» اما کمتر از یک روز بعد در حساب ایکس خود نوشت: «هرگونه توافق با جمهوری اسلامی باید مطابق با سیاست‌های دونالد ترامپ تنظیم شده و چارچوبی برای صلح، ثبات و رفاه در خاورمیانه ایجاد کند؛ به این معنی که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی‌سازی هسته‌ای خود را متوقف و حذف کند.»
او به این ترتیب باعث نوعی سردرگمی در مورد مواضع آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران شد. چند ساعت بعد از پیام ویتکاف در شبکه اجتماعی ایکس، کارولاین لویت، سخنگوی کاخ سفید، در جمع خبرنگاران اعلام کرد، «ترامپ معتقد است ایران باید برنامه هسته‌ای خود را از طریق مذاکره پایان دهد.»
این اولین بار نیست که استیو ویتکاف در کمتر از یک روز از اظهارنظر خود پشیمان می‌شود و آن را تغییر می‌دهد. او چند روز پیش از نخستین مذاکره با سیدعباس عراقچی در پاسخ به پیام وزیر خارجه ایران، که در صفحه شخصی در ایکس نوشته بود: «تعامل دیپلماتیک در گذشته کارآیی خود را نشان داده؛ هنوز هم می تواند کارساز باشد»، با نوشتن کلمه «عالی» توافق خود را با نظر او نشان داد اما چند ساعت بعد پیامش را پاک کرد. ویتکاف اکنون با تغییر فاحش در نظر خود به لحاظ شخصیتی دو پیام به مخاطبش می‌دهد: «نخست اینکه او یک دیپلمات کارکشته و حرفه‌ای نیست و چیزی از پیچیدگی‌های مذاکرات هسته‌ای ایران نمی‌داند و دوم اینکه با مسئولیت کامل برای این مذاکرات انتخاب نشده است.»
آشفتگی در کاخ سفید
همچنین این تغییر دیدگاه‌‌ها نشان دهنده آشفتگی در کاخ سفید در قبال سیاست‌گذاری در مذاکرات هسته‌ای با ایران و نزاع داخلی بین جمهوری‌خواهان تندرو و لابی صهیونیستی از یک سو و جمهوری‌خواهان منعطف‌تر است.
نزدیک به یک ماه پیش مایک والتز، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ، که همواره مواضع تندی علیه ایران داشته، اعلام کرد: هدف کاخ سفید از گشوده باب مذاکره با ایران «برچیدن کامل» تأسیسات هسته‌ای است. به این معنی که ایران باید تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم بخش‌های مربوط به ساخت سلاح هسته‌ای و حتی موشک‌های دوربرد خود را کنار بگذارد. اما بعد از گفت‌و‌گوی ویتکاف با فاکس‌نیوز محافل تحلیلی جهان نوشتند بنا بر این سخنان، کاخ سفید خواهان محدودسازی توان هسته‌ای ایران است. یعنی چیزی که در دوره اوباما نیز انجام شده بود و دونالد ترامپ در دور نخست ریاست‌جمهوری آن را اشتباه خواند و به بهانه اینکه برجام به نفع آمریکا نیست از توافق با ایران خارج شده بود تا برجام تأثیر خود را از دست بدهد اما کمتر از یک روز بعد این موضع دیگر بار تغییر کرد.
تغییر مواضع پیاپی ویتکاف و کاخ سفید در قبال مسأله هسته‌ای ایران با انتقاد فراوان تحلیلگران رسانه‌ای جهان رو به رو شده است. در همین ارتباط امروز گریگوری برو، تحلیلگر حوزه ایران در موسسه اوراسیا گروپ، در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «دولت آمریکا برای هر اظهارنظری که موضعی منعطف‌تر را نشان می‌دهد بلافاصله اظهاراتی با تأکید بر موضعی سخت‌گیرانه‌تر منتشر می‌کند. پیش‌روی و عقب‌نشینی تنها نتیجه قطعی همین ابهام است که احتمالاً خود هدف ماجراست.»
سیاست بی فایده چماق و هویج
هرچند این اظهارنظرها و تغییر موضع‌ها از جانب تحلیلگران نوعی بازی روانی علیه ایران در جهت امتیازگیری عنوان شده است اما ایران نیز با مواضعی که بعد از این سخنان متناقض گرفت این پیام را برای هیأت مقابل فرستاد که هرچند علاقه‌مند به مذاکره است اما حاضر به عبور از خط قرمزهای خود نیست. در همین ارتباط سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران تأکید کرد: «ما مواضع مختلفی از طرف آمریکایی شنیدیم که بعضا متضاد هستند و این به هیچ عنوان کمک کننده به روند مناسب مذاکراتی نخواهد بود. با این حال باید در جلسه مذاکره از نظرات واقعی طرف آمریکا مطلع شویم. اگر با مواضع سازنده‌ای بیایند، امیدوار هستم بتوانیم مذاکره در خصوص چارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم. اگر نه که همچنان مواضع متناقض و متضاد باشد، کار مشکل می شود.»
او همچنین تأکید کرد: «اصل موضوع غنی‌سازی ایران قابل مذاکره نیست.»
این چیزی است که تحلیلگران و سیاستمداران آمریکایی نیز خود به آن واقف هستند. پیش‌تر گری سامور، که در دولت‌های کلینتون و اوباما مسئول پیگیری پرونده هسته‌ای ایران در کاخ سفید بود، گفته بود: «فکر نمی‌کنم از بین بردن کامل توانایی‌های ایران ممکن باشد. ایران حتی با تهدید به زور نظامی هم حاضر به حذف کامل برنامه هسته‌ای خود نخواهد بود.»
آلن ایر، عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای آمریکا در دولت اوباما، نیز در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «اگر این بیانیه ویتکاف نشان دهنده هدف آمریکا برای غنی‌سازی صفر ایران باشد مذاکرات از سخت اما شدنی به کار حضرت فیل (غیرممکن) تبدیل شد.»
این اولین بار نیست که از کاخ سفید سیگنال‌های متفاوت درباره یک مسأله خاص شنیده می‌شود. 4 آوریل (15 فروردین ماه) دونالد ترامپ با وضع تعرفه بر کالاهایی که وارد آمریکا می‌شوند به جنگ اقتصادی با جهان رفت اما 10 روز پس از آن اعلام کرد، اعمال تعرفه‌ها را تا سه ماه به تعویق می‌اندازد تا بتواند با کشورها وارد مذاکره شود. اما این وضعیت در مورد دیپلماسی کاخ سفید در قبال برنامه هسته‌ای ایران بیش از هر موضوع دیگری است.
