عراقچی- ویتکاف؛ کدام دست برتر را در مذاکره خواهند داشت
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط امروز به ریاست سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف برگزار می شود.
تا ساعاتی دیگر قرار است دو مرد یکی از خاورمیانه و دیگری از آمریکا روبه‌روی هم قرار گیرند تا باب مذاکره بر سر یکی از مهم‌ترین پرونده‌های منطقه و البته جهان یعنی پرونده هسته‌ای ایران را باز کنند. ریاست هیأت‌های دیپلماتیک دو طرف در این دیدار را که رئیس‌جمهور آمریکا آن را نشست خوانده و نه آغاز مذاکره، استیو ویتکاف و سیدعباس عراقچی در دست دارند.
در اینجا نگاهی به سوابق و دیدگاه‌های دیپلماتیک عراقچی و ویتکاف داریم تا اگر نشست امروز موفقیت آمیز باشد و مذاکرات ادامه یافت آن را با دیدی بازتر دنبال کنیم.
رئیس هیأت ایران در مذاکرات عمان کیست؟
سیدعباس عراقچی 62 ساله، هرچند از خانوادهای با صبغه تجارت در فرش برآمده اما دیپلماتی با سابقه است و به دو زبان انگلیسی و عربی تسلط کامل دارد. نخستین باری که نام او به عنوان یک دیپلمات ثبت شد، سال 1378 بود که به عنوان سفیر ایران در فنلاند انتخاب شد و در کنار آن به عنوان سفیر آکرودیته ایران در استونی هم ایفای نقش کرد. او تا سال 1382 در این پست باقی ماند. عراقچی همچنین پست سفیری در ژاپن را هم در کارنامه خود دارد. اما اولین نقش بزرگ او در وزارت خارجه بین سال‌های 1396 تا 1400 رقم خورد. یعنی در ایامی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود و عراقچی به عنوان معاون سیاسی او انتخاب شد. او در این دوره ظریف را در مذاکرات برجام همراهی می‌کرد و به عنوان نفر دوم تیم ایران در این مذاکرات شناخته می‌شد.
عراقچی بعد از اینکه ترامپ آمریکا را از برجام خارج کرد، به عنوان رئیس تیم مذاکره کننده برای احیای برجام به اتریش رفت و در مذاکرات وین تلاش کرد با اروپایی‌ها وارد تعاملی جدید شود اما با تغییر دولت روحانی، او نیز از پروژه احیای برجام کنار گذاشته شد و این پروژه بدون حضور او ادامه یافت و در نهایت نیز به نتیجه‌ای نرسید.
نگاهی به سابقه نماینده آمریکا در امور خاورمیانه
استیو ویتکاف 68 ساله که ریاست هیأت آمریکایی را به عهده گرفته، هیچ سابقه دیپلماتیکی در کارنامه خود ندارد. نخستین باری که نام او در عرصه سیاسی آمریکا مطرح شد، در ایام انتخابات ریاست جمهوی 2020 این کشور بود. او در این زمان در کمپین دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، حاضر شد. هرچند ترامپ در آن انتخابات به جو بایدن باخت اما ارتباط ویتکاف با ترامپ ادامه یافت تا ژانویه 2025 که ترامپ در نخستین روزهای دور دوم ریاست جمهوری‌اش خبر داد، او را به عنوان نماینده ویژه خود در امور خاورمیانه انتخاب کرده است.
ویتکاف نیز مانند جارد کوشنر که در دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بین سال‌های 2017 تا 2021 یکی از چهار مشاور ارشد او بود و نقش زیادی در به ثمر رسیدن پیمان ابراهیم برای عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی اسرائیل با اعراب داشت، یهودی است.
او با آنکه فاقد سابقه دیپلماتیک است، در همین نزدیک به سه ماهی که پست نمایندگی ترامپ در امور خاورمیانه و در کنار آن نماینده دوفاکتیو او در روابط با ولادیمیر پوتین را در دست داشته است، سه پرونده مهم صلح را در دست گرفت. پرونده صلح اوکراین، پرونده صلح در غزه و اکنون نیز پرونده هسته‌ای ایران.
در پرونده صلح اوکراین با وجود موافقت طرفین برای هدف قرار ندادن تاسیسات زیربنایی هنوز هیچ گشایشی دیده نمی‌شود. در پرونده صلح در غزه نیز هرچند در ابتدا توافق آتش‌بسی حاصل شد و براساس آن شماری از اسرای اسرائیلی و فلسطینی آزاد شدند و مردم غزه توانستند به خانه‌هایشان بازگردند اما فرجام این پرونده نیز با حملات جدید اسرائیل مشخص نیست.
