مکانیسم ماشه و ماشه پلاس، سلاح‌های بی‌خشاب اروپا علیه ایران
اسنپ‌بک یا به عبارتی مکانیسم ماشه که همان بازگرداندن همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است، آخرین راهکار اروپا برای دیکته کردن خواسته‌های خود به ایران و همچنین آمریکا محسوب می‌شود؛ ابزار فشاری که حتی اگر ایران و آمریکا به توافق برسند، اروپا نمی‌خواهد آن را از دست بدهد و خواهان اضافه شدن بندی تحت عنوان ماشه پلاس به توافق احتمالی آنهاست.
فشارهای اروپا بر ایران رخداد تازه‌ای نیست. اروپا از نخستین سال‌های مذاکرات هسته‌ای با ایران یعنی بین سال‌های 2003 تا 2009 نیز با درخواست‌‌ها و فشارهای متعدد نظیر ممنوعیت فروش فناوری‌های حساس به ایران و محدودیت‌های بانکی و مالی شرایط را برای ایران سخت کرده بود.
اروپا در آن ایام در حالی که مدعی مذاکره و تعامل بود با تهدید و تحریم مسیر مذاکره را ناهموار می‌کرد. با این حال تهران که خواهان رسیدن به تعاملی با جهان بود با وجود همه فشارها به این مذاکرات ادامه داد تا در نهایت سال 2015 موفق شد در مذاکراتی که در قالب 1+5 تبدیل به مذاکراتی فراتر از مذاکره با اروپا شده بود به توافق با این کشورها دست یافته و برجام را به امضا برساند.
اروپا اکنون نیز که ایران در آستانه توافقی احتمالی قرار گرفته است بار دیگر در حال وارد کردن فشارهای مختلف بر ایران، از دستگیری شهروندان ایرانی در این کشورها و اتهام زنی به آنها گرفته تا تهدید به فعال کردن مکانیسم ماشه می‌کند.
در سر اروپا چه می‌گذرد؟
بر اساس مقاله‌ای که اندیشکده شورای اروپایی در روابط خارجی منتشر کرده است اروپایی‌ها نگران آن هستند ایران و آمریکا مذاکره‌ای کنند که منافع قاره سبز در آن لحاظ نشده باشد. همچنین نگران آن هستند باتوجه به عجله ترامپ برای رسیدن به توافق، ایران به طرف مقابل امتیازی قابل توجه ندهد، یا حتی مفاد توافق از نظر آنها جامع و کامل نباشد و برای مثال توان موشکی ایران بویژه موشک‌های بالستیک آن در مفاد توافق گنجانده نشده باشد.
بنا بر این مقاله، این سه کشور اروپایی همچنین قصد دارند در کنار این اعمال فشارها از آمریکا که حاضر نشده آنها را در مذاکره راه دهد، بخواهند در متن توافق بندهایی بگنجاند که منافع آنها را نیز تأمین کند و از جمله بندی مربوط به ماشه‌پلاس را در آن قرار دهد که بتوانند در سال‌های بعد از آن به عنوان ابزار فشاری علیه ایران استفاده کنند.
اروپایی‌ها همچنین ضمن اعمال فشار از طریق اسنپ‌بک قصد دارند ایران را مجبور کنند بدون مذاکرات کافی و لازم و از سر عجله به توافقی با آمریکا برسد که در آن امتیازی نگرفته باشد.
این همان چیزی است که آمریکا هم از آن بدش نمی‌آید. این را می‌توان از لابلای سخنان اخیر مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، دریافت که گفت: «شاید ما به توافقی با ایران برسیم که اروپایی‌ها از آن راضی باشند و تصمیم بگیرند، اسنپ‌بک را فعال نکنند.» او در واقع قصد داشت با این سخنان ایران را تحریک کند برای در امان ماندن از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، هرچه زودتر تن به توافقی ظالمانه دهد.
توافقی که سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، همواره آن را رَد و بر حق ایران برای غنی‌سازی تأکید کرده است. او در همین ارتباط سه‌شنبه شب در سخنانی تاکید کرد: «ما برای اصول و مواضع خود که حقوق مردم ایران را تامین می کند وارد مذاکره شدیم و به هیچ وجه از این حقوق کوتاه نخواهیم آمد.»
پاسخ ایران به تهدیدهای اسنپ‌بک
اما همه اینها چیزهایی است که تروئیکای اروپایی در نظر دارد و باید دید چنین خواسته‌هایی در عمل می‌تواند به نتیجه برسد؟
ایران خود را در قبال چنین تهدیدهایی دست‌بسته نمی‌بیند، پاسخ چنین تهدیدهایی را با هشدارهایی در نشست اخیر ایران و اروپا در استانبول داده است. در همین ارتباط غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران، در سخنانی گفته است: «اروپایی‌ها خود نیز به‌خوبی واقف‌اند که چنین اقدامی می‌تواند فضای بازشده برای دیپلماسی را تخریب کرده و مسیر گفت‌وگو را با موانع جدی روبه‌رو سازد. اما ایران در برابر هر اقدام غیرقانونی یا مغایر با روح برجام اقدامات متقابل و قانونی خود را به‌طور مقتضی انجام خواهد داد.»
مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، نیز خبر داده ایران در کنار سایر ابزاری که در دست دارد به این کشورها اعلام کرده است در صورت سوء استفاده اروپا از مکانیسم ماشه، تهران هم در چارچوب ان‌پی‌تی اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، هم در کنفرانس خبری هفتگی خود گفت: «ما در مورد غنی‌سازی در داخل خاک ایران از کسی اجازه نمی‌گیریم و آمریکا در جایگاهی نیست که در مورد حق یک کشور در ارتباط با این موضوع که در معاهده منع اشاعه نیز آمده است بخواهد مجوز صادر کند یا نه.»
از همین رو باید گفت، تهدیدهای اروپا درباره مکانیسم ماشه و ماشه‌پلاس، تهدیدهایی در حد کلام خواهند بود و اروپا باتوجه به واکنش‌های ایران برای اجرای آنها مسیر ناهمواری در پیش خواهد داشت.
