پنجاه کشتی کوشنده ناامید

آنچه در غزه اتفاق می‌افتد یک قحطی ساخته دست بشر است. یک قحطی عمدی علیه زن و مرد و کودک، علیه بیماران و سالمند و حتی نوزادان، حتی علیه بچه‌های به دنیا نیامده. علیه همه!

اسراییل در آغاز جنگ اخیر در غزه که به سالگرد دو سالگی آن نزدیک می‌شویم، بدون شرم و خودداری روشن کرده است که آنچه آنها در غزه انجام می‌دهند جدال فرزندان روشنی با فرزندان تاریکی است. یکی دیگر از آن همه دست آویزهای توهم آمیز استخراج شده از متون مذهبی که صرفا برای « کشتن» به کار می‌رود و کشتن که با موشک‌های پره دار و سلاح‌های گرم آغاز شده بود، حالا به سلاح گرسنگی هم مجهز شده است.

قحطی دست ساز بشر در غزه یگانه و محدود به این جنگ نیست، اسرائیل پیشتر هم بارها تلاش کرده است با محاصره کامل این منطقه زندگی را تا سر حد ناممکن شدن سخت کند، همواره مردمی بودند که به این وضعیت نگاه کرده‌اند و از خودشان پرسیده‌اند چه کاری از ما ساخته است، و همواره مردمی بوده‌اند که دست به زانو زده ایستاده‌اند و گفتند ما کاری می‌کنیم. این بار بیشتر از همیشه، در غالب کاروانی که « کاروان صمود» نام گرفته است.

ناوگان جهانی صمود  یک ابتکار دریایی بین‌المللی به رهبری جامعه مدنی است که در اواسط سال 2025 با هدف شکستن محاصره نوار غزه توسط اسرائیل آغاز شد. نام آن از کلمه صمود، به معنای «استقامت» یا «مقاومت» در عربی گرفته شده است. این ناوگان در بحبوحه نسل‌کشی غزه، از طریق ادغام چندین جنبش فعال و بشردوستانه - یعنی ائتلاف ناوگان آزادی، جنبش جهانی به غزه، ناوگان صمود مغرب و صمود نوسانتارا (از مالزی) - در یک تلاش دریایی هماهنگ، ایجاد شد و در اوایل شهریور امسال سازمان مردم‌نهاد مستقر در ایتالیا، اورژانس، با یک کشتی برای کمک‌های پزشکی به آن پیوست.

گفته می‌شود این ناوگان بزرگترین کاروان دریایی به رهبری غیرنظامیان در تاریخ است که شامل بیش از 50 کشتی با اندازه‌های مختلف است. کشتی‌ها از بنادر مختلف در اطراف مدیترانه و جاهای دیگر در مجموع از تمام پنج قاره جهان حرکت می‌کنند و به سمت غزه می‌روند. سازمان‌دهندگان از فعالان، پزشکان و هنرمندانی به نمایندگی از ۴۴ کشور، از جمله گرتا تونبرگ، تیاگو آویلا، یاسمین آکار (به‌ویژه شرکت‌کنندگان در ناوگان آزادی غزه در ژوئن ۲۰۲۵)، رابرت مارتین، اما فورو (شرکت‌کنندگان در ناوگان ژوئیه)، سوزان ساراندون، گوستاف اسکارشگورد، لیام کانینگهام، مارک روفالو، زویولیله ماندلا، ابی مارتین، رحما زین، تادگ هیکی، باب ویلان، زیروکالکر، الساندرو باربرو، فیورلا مانوئیا، الساندرو گاسمن، الیزا، ایزابلا فراری، نینا زیلی، سله فیرو، لوئیس توسار، کارلوس باردم، ویکتوریا لوئنگو و بسیاری دیگر از سراسر جهان، مشارکت یا حمایت کرده‌اند.

کمیته راهبری متشکل از تونبرگ، آویلا، آکار، کلونیکی الکسوپولو، ملانی شوایزر، کارن موینیهان، ماریا النا دلیا، سیف ابوکشک، محمد نادر النوری، مروان بن گوئتایا، وائل نوار، هیفا منصوری و ترکیا چایبی است و سخنگویان این جنبش آویلا، ابوکشک و جواهر چنا هستند.

وفاداری صمود به عدالت، آزادی و حرمت زندگی است

کاروان صمود، در معرفی خود در سایتی که برای این کار راه انداخته‌اند نوشته‌اند: «ما ائتلافی از مردم عادی هستیم—سازمان‌دهندگان، فعالان حقوق بشر، پزشکان، هنرمندان، روحانیون، وکلا و دریانوردان—که به کرامت انسانی و قدرت کنش‌های بدون خشونت باور داریم. در ماه ژوئن، ما بسیجی هماهنگ جهانی را از طریق زمین، دریا و هوا آغاز کردیم. در تابستان، ما با یک استراتژی واحد بازمی‌گردیم: یک هدف و هماهنگی جهانی بی‌سابقه.

تلاش‌های ما بر دهه‌ها مقاومت فلسطینی و همبستگی بین‌المللی بنا شده است. اگرچه ما به ملت‌ها، مذاهب و باورهای سیاسی مختلف تعلق داریم، اما یک حقیقت ما را متحد می‌کند: محاصره و نسل‌کشی باید پایان یابد. ما مستقل، بین‌المللی و غیروابسته به دولت ها یا احزاب سیاسی هستیم. وفاداری ما به عدالت، آزادی و حرمت زندگی انسان است.»

کشتی‌های مختلف پیوسته به صمود، از یکی دو هفته پیش بسته به فاصله‌شان با غزه حرکت خود را به سمت سرزمین‌های تحت محاصره آغاز کرده‌اند. کشتی‌ها در بیست مرداد از جنوا، در بیست و یک مرداد از بارسلونا و در سیزده شهریور از تونس و کاتانیا حرکت می‌کنند و احتمال می‌رود که بیشتر آنها در هفته آخر شهریور به آب‌های فلسطین برسند. اقدامات مقدماتی شامل ثبت نام بیش از 15000 شرکت کننده، همراه با جلسات آموزشی برنامه‌ریزی شده، رویدادهای همبستگی و اردو زدن در نزدیکی نقاطی که کشتی‌ها قرار است از آنها حرکت کنند بوده‌اند. در این گردهم‌آیی‌ها علاوه بر کسانی که کاروان‌ها را همراهی می‌کنند سایر علاقمندان و همراهان و متحدان فلسطین هم حاضر شده‌اند.

کشتی‌ها حامل غذا، دارو، شیرخشک و کمک‌های پزشکی لازم برای غزه هستند. غزه در محاصره آب و برق و موارد بهداشتی، دارویی، و خوراکی از جمله آرد است. کشتی‌هایی که از ایتالیا حرکت کردند 45 تن کمک حمل می‌کنند، از آسیا، کشتی‌های از مالزیایی در ۲۳ آگوست ۲۰۲۵ با نام «ناوگان آسیایی سومود نوسانتارا» با غذا و کمک‌های اولیه به سمت مدیترانه به راه افتادند. قرار بود در کنار ناوچه نوسانتارا و «ناوگان هندوانه» که رسماً توسط دولت مالزی حمایت مالی می‌شدند، یک هیئت هندی از کلکته هم حضور داشته باشند، اما به دلیل نگرانی‌های ایمنی از این کار منصرف شدند.

کشتی‌های جنوا، که در مجموع چهار فروند بودند، هنگام حرکت توسط جمعیتی بالغ بر ۴۰۰۰۰ شهروند مورد استقبال قرار گرفتند. نماینده اتحادیه های کارگری که در ماه های گذشته به تناوب از بار کردن کشتی های متعلق به اسرائیل خودداری کرده بودند در میان حامیان کشتی های کاروان صمود هستند. گرتا تونبرگ فعال محیط زیستی که بعد از مواضعش در حمایت از فلسطین دیگر چندان محبوب رسانه‌ها نیست و در کاروان قبلی دریایی برای شکستن محاصره غزه هم حاضر بود این بار در کاروانی که از اسپانیا حرکت کرده است صمود را همراهی می‌کند.

تنها چند روز پس از حرکت، اعضای حاضر در ناوگان از تعقیب پهپادهای ناشناس در آب‌های بین‌المللی خبر دادند. در تلاش قبلی برای شکستن محاصره غزه هم کشتی هایی که برای کمک رفته بودند توسط ارتش اسراییل در آب های بین المللی متوقف شده و سرنشین های آنها بازداشت و بازجویی شدند، کمک آنها مصادره شد و خود آنها اجبارا به تل آویو برده شدند و از آنجا از طریق مرز هوایی به کشورهای خودشان باز پس فرستاده شدند.

برخی از سیاست مداران هم آمدند

با وجود این که حمایت از غزه در اروپا عموما حمایت مردمی است و اغلب سیاستمداران همچنان از اسراییل در نسل کشی حاضر دفاع می‌کنند، در ایتالیا، شهردار جنوا سیلویا سالیس در هنگام حرکت کشتی‌های کاروان صمود از این بندر در میان حامیان فلسطین حاضر شد. جوزپه کونته، نخست وزیر سابق ایتالیا هم این ابتکار «واکنشی خارق‌العاده از «پایین» به بی‌تفاوتی بین‌المللی» در مورد قحطی ساخت دست بشر و نسل کشی در غزه نامید. احزاب چپ ایتالیا و اتحادیه‌های کارگری عموما از کاروان صمود حمایت کرده‌اند.

در اسپانیا، شهردار سابق بارسلونا، آدا کولائو، اعلام کرد که از کارون صمود حمایت می‌کند. یکی از نمایندگان پارلمان اروپا به نام خائومه آسنس، در یکی از کشتی‌هایی که از اسپانیا حرکت کرده بود سوار شد و چند مایل از مسیر را با این کشتی طی کرد. خوزه مانوئل آلبارس، وزیر امور خارجه اسپانیا هم در حمایت از کاروان صمود گفته است که اسپانیا «تمام حفاظت‌های لازم» را برای تأمین امنیت همه کاروان انجام خواهد داد و در صورت لزوم سیاستمداران بیشتری از اسپانیا به کاروان خواهند پیوست. اعلام این حمایت ها از این نظر مهم است که ارتش اسراییل قبلا بارها و بارها جلوی کشتی هایی که برای شکستن محاصره غزه به راه افتاده بودند را گرفته است و سرنشین‌های آنها را بازداشت کرده است. حمایت‌های سیاسی هر چند بعید است جلوی توقف دوباره کمک های دریایی به مردم غزه را بگیرد اما اقلا هزینه آن را برای اسراییل بیشتر خواهد کرد.

در پرتغال، این طرح با وجود مشارکت اعضای مختلف پارلمان، از جمله ماریانا مورتاگوا، واکنش‌های متفاوتی داشت. مورتاگوا انتظار داشت که مصونیت قانونی پارلمانی او به او و طرح از نظر حمایت قانونی کمک کند و منجر به حمایت پرتغال از این طرح شود، با این حال، پائولو رانگل، وزیر امور خارجه پرتغال حمایت از کاروان صمود را رد شد و گفت که پرتغال هیچ راهی برای تضمین امنیت کاروان های صمود ندارد.

در فرانسه، انجمن همبستگی فرانسه و فلسطین «فراخوانی برای مسلح شدن» شهروندان فرانسوی برای پیوستن به سفر ناوگان را منتشر کرده است اما مقامات سیاسی از حمایت از صمود خودداری کرده اند. در آفریقای جنوبی، اعضای محلی یهودیان برای فلسطین آزاد در کنار مردم حامی فلسطین از کاروان صمود حمایت کرده‌اند. شاید عالی ترین مقام سیاسی که تا به حال از ناوگان صمود حمایت کرده است، رئیس جمهور کلمبیا، گوستاوو پترو باشد که هنگام عزیمت ناوگان، بیانیه رسمی حمایت صادر کرده و با این کاروان و هدف آن اعلام همبستگی کرده است.

در ایران، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه دولت دوازدهم و سیزدهم، در پیامی به کاروان صمود نوشته است: «دیدن خیزش جنبشی در این مقیاس، در واکنش به قحطی و نسل‌کشی در حال وقوع در غزه، هم موجب تواضع و هم عمیقاً و واقعاً دلگرم‌کننده برای همگان است. تماشای فعالان مستقلی که جان خود را به خطر می‌اندازند تا پرده از عمق جنایات استعمارگران شهرک‌نشین بردارند، واقعاً الهام‌بخش است. این حرکت گواه آن است که وقتی مردم بی‌عدالتی را بازشناسند، می‌توانند جنبش‌هایی چنان قدرتمند بیافرینند که با صلابت بگویند: «دوباره هرگز» یعنی دوباره هرگز برای هیچ کسی.»

اسراییل می گوید صمود تروریست است

در اسراییل ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل، اعلام کرده است که کاروان صمود قبل از رسیدن به غزه متوقف خواهد شد. او این کاروان را تهدیدی برای «تضعیف حاکمیت اسرائیل و حمایت از حماس در غزه» نامیده است و پیشنهاد داده ست که کسانی که کاروان را همراهی می کنند به زندان‌های کتزیوت و دیمون فرستاده شوند و به عنوان تروریست با آنها رفتار شود.

اسراییل می خواهد کاروان صمود، پنجاه قایق و کشتی کوچک که از سواحلی در 44 کشور جهان به سمت غزه به راه افتاده اند یا در روز های آینده به این مسیر خواهند پیوست را همدستان حماس معرفی کند. کشتی‌هایی از استرالیا، برزیل و آفریقای جنوبی، در کنار کشتی‌هایی از اندونزی، تونس، و اسپانیا و دیگر کشورهای اروپایی در حاشیه دریای مدیترانه در مسیر غزه هستند.

محاصره غزه با جنگ آغاز نشده، تلاش ها برای شکستن آن هم همین طور

اسراییل از سال ۲۰۰۷، حریم هوایی و آب‌های سرزمینی غزه را به شدت کنترل کرده و جابجایی کالا و افراد را محدود کرده است. تنها فرودگاه غزه که در سال 1998 ساخته شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است تنها سه سال بعد از شروع به کار، در سال 2001 زمانی که هیچ جنگی وجود نداشت توسط اسرائیل بمباران و ویران شده است. هیچ مسیر هوایی دیگری برای دسترسی به غزه وجود ندارد و تمام مسیر های زمینی هم بسته شده است.

ناوگان‌های بشردوستانه و مردمی معمولاً تحت حمایت سازمان‌های بین‌المللی فعالیت می‌کنند و تابع قوانین دریایی هستند. صمود اولین تلاش برای شکست محاصره غزه نیست. در سال ۲۰۰۸، دو قایق از جنبش غزه آزاد اولین قایق هایی بودند که با موفقیت توانسند محاصره غزه را دور بزند و به فلسطین برسند. جنبش غزه آزاد، در سال ۲۰۰۶  و در جریان جنگ اسراییل علیه لبنان ایجاد شد و بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶، ۳۱ قایق را به آب انداخت که پنج قایق آنها با وجود محدودیت‌های شدید اسرائیل به غزه رسیدند.

از سال ۲۰۱۰، تمام ناوگان‌هایی که سعی در شکستن محاصره غزه داشته‌اند، در آب‌های بین‌المللی توسط اسرائیل رهگیری شده یا مورد حمله قرار گرفته‌اند. از جمله در نمونه کشتی ماوی مرمر که از ترکیه به راه افتاده بود و کماندو های اسرائیلی در آب‌های بین‌المللی به آن حمله کردند. آنها ۱۰ فعال حاضر در کشتی را کشتند و ده‌ها نفر را زخمی کردند که منجر به خشم جهانی شد. این کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه و بیش از ۶۰۰ مسافر بود. این حادثه برای مدت ها رابطه اسرائیل و ترکیه را شکر آب کرده بود.

ناوگان آزادی ۲ در سال ۲۰۱۱ به عنوان ادامه ماموریت سال ۲۰۱۰ راه اندازی شد. این ناوگان که توسط ائتلافی از فعالان بین‌المللی و سازمان‌های مردم‌نهاد سازماندهی شده بود، با هدف شکستن محاصره غزه توسط اسرائیل و رساندن کمک‌های بشردوستانه فعالیت می‌کرد  که به سرنوشت مشابهی دچار شد. ناوگان آزادی ۳ در سال ۲۰۱۵ به عنوان سومین تلاش بزرگ فعالان بین‌المللی برای شکستن محاصره دریایی غزه توسط اسرائیل آغاز شد. این ماموریت که توسط نیروی آزادی و تغییر سازمان دهید شده بود شامل چندین کشتی بود و کشتی ماریان گوتنبرگ با پرچم سوئد رهبری این تلاش را بر عهده داشت. این ناوگان هم نتواسنت به غزه برسد.

سازمان نیروی آزادی برای تغییر در سال 2018 ناوگان آزادی برای فلسطین را به آب‌های غزه فرستاد که باز هم به غزه نرسید. در ماه می سال 2025، کشتی وجدان که با کمک‌های بشر دوستانه به سمت غزه می رفت، در فاصله ۱۴ مایل دریایی (۲۵ کیلومتری) از سواحل مالت، دو بار مورد حمله پهپادهای مسلح اسرائیل قرار گرفت. این حمله باعث آتش‌سوزی و ایجاد شکاف بزرگی در بدنه کشتی شد و ۳۰ فعال ترک و آذربایجانی حاضر در کشتی را مجبور به تلاش ناامیدانه برای تخلیه آب و شناور نگه داشتن کشتی کرد. کشتی مدلین تلاش بعدی حامیان فلسطین برای شکستن محاصره غزه بود که که توسط ائتلاف ناوگان آزادی در ۹ ژوئن به آب انداخته شده. این کشتی هم توسط ارتش اسرائیل در حدود ۱۰۰ مایل دریایی (۱۸۵ کیلومتر) از غزه، در آب‌های بین‌المللی، توقیف شد و سرنشین های آن بازداشت شده و به زندان منتقل شدند. در تیر ماه امسال، کشتی حنزله با کمک های مردمی به سمت غزه به راه افتاد که یک بار دیگر توسط کماندوهای اسرائیل در آب های بین المللی متوقف شد و سرنشین های آن بازداشت شدند.

این که صمود این بار می‌تواند مسیری دریایی به غزه باز کند یا نه روشن نیست. حتی اگر کشتی‌های بتوانند خاک غزه را لمس کنند، حجم کمک‌هایی که این کشتی‌ها حمل می‌کنند در برابر فاجعه انسانی و کمک‌هایی که در غزه مورد نیاز است بسیار ناچیز است. اما روند افزوده شدن به تعداد کشتی‌ها و مردمی که از آنها حمایت می‌کنند نشان می دهد بر خلاف تبلیغات سیاسی و تلاش مدام اسرائیل برای تثبیت این که تمام جهان در جنگ غزه از آنها حمایت می‌کند، زحمت کشان جهان طور دیگری فکر می‌کنند، و طور دیگری عمل می‌کنند.