تحقق بهره‌وری در حوزه انرژی با سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها
یک کارشناس انرژی ایجاد امکان برای سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران را مسبوق به سابقه می‌داند و بر این باور است که ورود این کشور به حوزه انرژی ایران می‌تواند زمینه بهبود بهره‌وری و حل مشکل ناترازی را فراهم کند.
بار دیگر صدای پای مذاکره به گوش می‌آید. قرار است بعد از بد عهدی ترامپ در برجام، دوباره ایران و آمریکا پشت یک میز بنشینند و درباره مسائل گذشته گفت‌وگو کنند.
این بار اما ایران با بسته‌های اقتصادی به سراغ طرف مقابل می‌رود. آن‌طور که بالاترین مقامات کشور اعلام کرده‌اند، هیچ محدودیتی برای حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی در بازار ایران وجود ندارد.
آیا این فرصت می‌تواند زمینه حضور آمریکا در بخش انرژی ایران را فراهم کند؟ طرف آمریکایی در صورت حضور در ایران چه فرصت‌هایی را می‌تواند برای کشور ایجاد کند؟
سعید میرترابی کارشناس انرژی در گفت‌وگو با آوش بیان کرد: آمریکا با توجه به سابقه‌ای که مخصوصا در صنایع فسیلی نفت و گاز دارد؛ فناوری‌هایی در اختیار دارد که در سطح جهان پیشرو است.
او افزود: یکی از بزرگترین مشکلات صنعت نفت و گاز ایران این است که سال‌ها به دلیل موانع و محدودیت‌های موجود، به شرکت‌های معتبر دسترسی نداشته است و با مشکل کمبود سرمایه‌گذاری مواجه شده است.
میرترابی اضافه کرد: در گذشته هم اعلام آمادگی ایران برای همکاری با آمریکا در بخش انرژی وجود داشته است. در دولت هاشمی رفسنجانی این پیشنهاد مطرح شد و بحث این بود که یک شرکت آمریکایی در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند.
این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: بعد اتفاقاتی افتاد و این مسئله به دولت سید محمد خاتمی رسید. در نهایت تحریم‌هایی توسط خود آمریکا در دوره کلینتون علیه بخش نفت ایران وضع شد و موضوع منتفی شد. بنابراین موضوع سرمایه‌گذاری آمریکا در صنعت نفت ایران مسبوق به سابقه است، ولی اجرایی نشده است.
میرترابی ادامه داد: ولی با وضع موجود بین ایران و آمریکا و تنش‌های شدیدی که وجود دارد، طرح موضوع سرمایه‌گذاری، برای دستیابی به اهداف نیاز به شرط و شروط‌های زیادی دارد. اولین گام هم کاهش تنش‌های موجود است.
او تاکید کرد: از نظر سیاسی و مسایل بین‌المللی اول باید شروط لازم تامین شود، ولی به لحاظ بحث‌های فنی، مالی و تکنولوژیکی آمریکا یکی از بهترین گزینه‌هایی است که ایران می‌تواند انتخاب کند.
میرترابی اضافه کرد: شرکت‌های آمریکایی از نظر رتبه‌بندی در سطح دنیا وضعیت مطلوبی دارند. تقریبا در همه فناوری‌های بالادستی و پائین دستی صنعت‌نفت- اگر نگوئیم همه بلکه در عمده این فناوری‌ها- شرکت‌های آمریکایی پیشرو هستند.
او گفت: فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران علاوه بر اینکه منطق اقتصادی دارد، منطق مالی و فنی هم می‌تواند داشته باشد اما موانع برای دستیابی به این هدف زیاد است.
بر هم خوردن همکاری‌ها در دوره پهلوی دوم
این کارشناس انرژی گفت: در دوره قبل از انقلاب، نفت و انرژی ایران با شرکت‌های آمریکایی مرتبط بوده است. در اواخر دوره پهلوی دوم، ایران قرارداد سنت لوئیس را با آمریکا امضا کرد. به این ترتیب شرکت‌های آمریکایی به‌عنوان سرمایه‌گذار صنعت نفت ایران را تامین مالی می‌کردند، بعد اختلاف افتاد و ارتباط با آنها به هم خورد و قرارداد یک مسیر دیگری را طی کرد.
میرترابی افزود: اما قبل از این قرارداد، شرکت‌های اروپایی و به‌ویژه آمریکایی در ایران به‌طور گسترده‌تر در بخش برداشت از میدان‌ها فعالیت می‌کردند و تا مراحل انتقال و بخش‌های پالایش به‌طور عمده همکاری وجود داشت.
نتایج مثبت سرمایه‌گذاری آمریکا در کشورهای همسایه
میرترابی درباره وضعیت همکاری آمریکا با کشورهای همسایه توضیح داد: کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس معمولا با طیفی از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی همکاری می‌کنند. آنها قالب‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بحث‌های فنی دارند ولی اگر به ورودی‌ها نگاه کنیم، باید بررسی شود که نتایج این سرمایه‌گذاری‌ها چه بوده است؟
او اضافه کرد: بخش نفت عربستان به شکل سنتی توسط آمریکایی‌ها پایه‌گذاری شده است. بعد آرامکو شکل گرفت و توسعه یافت. سپس خود عربستان آرامکو را خریداری کرد اما همکاریش با شرکت‌های نفت قبلی دهه‌ها ادامه داشت.
این کارشناس انرژی گفت: اگر به لحاظ جنبه‌های کارایی و تکنیکی به این قضیه نگاه کنید، ضریب بازیافت عربستان از ذخایر نفتش بالای 50 درصد است. در حالی که این ضریب در ایران 27 درصد بوده و اکنون به 23 درصد رسیده است. ما در ایران با افت ضریب بازیافت مخازن مواجه هستیم که دلیل آن عدم سرمایه‌گذاری است.
میرترابی افزود: عربستان با توجه به همکاری‌هایی که دارد، بیش از دو برابر ما بهره‌وری دارد و به شکل بهره‌ورتر کار می‌کند. ما مفهومی را در ایران به کار می‌بریم و آن این است که ایران از میدان‌هایش تولید صیانتی می‌کند. یعنی طوری از میدان‌هایش برداشت می‌کند که بیشترین بازیافت از این میدان‌ها انجام شود. میزان بازیافت در میدان‌های نفتی عربستان 55 درصد و در ایران طبق آمار رسمی خود وزارت نفت 23 درصد است. یعنی بازیافت ما نصف عربستان هم نیست.
او اظهار کرد: البته بخشی از اینکه ایران ضریب بازیافت پایین دارد، به جنس مخازن نفتی و گازی ایران باز می‌گردد اما بخش مهمی هم می‌تواند منتسب به این موضوع شود که عربستان به فناوری‌های جدید در اکتشاف میدان‌ها، بهره‌برداری میدان‌ها، بحث مدیریت مخزن و سرمایه‌گذاری‌های مختلفی که در زدن انواع چاه‌ها می‌شود، دسترسی دارد؛ به همین دلیل به بهبود ضریب بازیافت مخازن در این کشور کمک می‌کنند.
میرترابی اضافه کرد: عربستان هم به منابع مالی و هم به فناوری دسترسی دارد و خروجی آن به این شکل نشان می‌دهد که عربستان خیلی بهتر از ما از منابع نفت وگاز خود بهره‌برداری می‌کند.
به گفته این کارشناس انرژی، ایران به لحاظ بومی‌سازی صنعت نفت نسبت به عربستان اقدامات خوبی کرده است اما صرف بومی‌سازی کافی نیست. به دلیل اینکه صنعت نفت خیلی وابسته به تکنولوژی است، بومی‌سازی یک مزیتی به حساب می‌آید اما در صورتی‌که نتوانیم با فناوری‌های جدید ارتباط برقرار کنیم و از آن استفاده کنیم، هزینه‌های این صنعت خیلی بالاست.
