معادن ایران، دروازه فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای آمریکاست
عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت صدور مجوز سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران را ناشی از درس گرفتن از برجام دانسته و بخش معدن را فرصتی مناسب برای جذب آمریکایی‌ها اعلام می‌کند.
نخستین بار بحث مجاز بودن سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران توسط علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در یک برنامه تلوزیونی مطرح می‌شود.
لاریجانی در این برنامه درباره همکاری اقتصادی ایران و آمریکا سخن می‌گوید. او در تکمیل سخنان خود در تلوزیون در شبکه ایکس می‌نویسد: «آقای ترامپ فرد با استعدادی است که توانسته در تجارت خود اینقدر پولدار شود. آمریکا می‌تواند منافع اقتصادی با ایران تعریف کند. ترامپ می‌گوید که صلح‌طلب هستم، پس نباید از تهدید و جنگ سخن بگوید. حمله به ایران بدون تبعات نیست و فرماندهان نظامی با تجربه‌ای داریم».
این سخنان اگرچه چراغ سبز به آمریکا برای سرمایه‌گذاری در ایران تلقی می‌شود اما کمی بعد با صحبت‌های مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، رنگی واقعیتر به خود می‌گیرد.
پزشکیان در این رابطه می‌گوید: «من هر هفته بارها و بارها خدمت مقام معظم رهبری هستم، ایشان با سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور هیچ‌گونه مخالفتی ندارند، سرمایه‌گذار بیاید و سرمایه‌گذاری کند».
حال اگر قرار است که در مذاکرات شنبه پیش‌رو بسته‌های اقتصادی به طرف مقابل ارائه دهیم، کدام قسمت از اقتصاد ایران برای آمریکایی‌ها می‌تواند جذاب باشد و اساسا چرا ایران تصمیم گرفت که همکاری اقتصادی با آمریکا را در دستور کار قرار دهد؟
درس گرفتن از برجام
آرمان خالقی، عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت، در گفت‌وگو با آوش بیان می‌کند: اگر بخواهیم یک آسیب‌شناسی در بحث برجام بکنیم، فکر می‌کنم آنچه که باعث شد برجام به هم بریزد، یکی از دلایلش این بود که ما و آمریکا نتوانستیم خط تجاری مشترک تعریف کنیم.
او ادامه می‌دهد: پس از برجام طرف‌های دیگر یعنی اروپایی‌ها وارد میدان شدند اما مسئله‌ای که بود، این بود که ما امکان مبادله بانکی برای روابطمان پیدا نکردیم. خط بسته بود، سوئیفت کار نکرد و عملا تبادل تجاری ممکن نشد.
خالقی اضافه می‌کند: در آن دوره چون منافع اقتصادی برای آمریکا متصور نشدند و تعریفی بین دو طرف نشد که بعد از توافق، بحث اقتصادی‌مان چه خواهد شد، مسئله برجام دچار مشکل شد.
عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت می‌گوید: اکنون مشخص شده اروپا و آمریکا رقیب اقتصادی هستند و با وجود پیمان‌هایی که با هم داشتند، هنوز رقبای اقتصادی بوده و با یکدیگر جنگ تجاری دارند. وقایع اخیر نشان داد در دنیا چیزی که حرف اول را می‌زند، منافع ملی و اقتصادی کشورهاست.
او اضافه می‌کند: پس از امضای برجام رقبای اقتصادی آمریکا می‌خواستند وارد کار تجاری با ما شوند اما برجام مشخصا برای آمریکا هیچ منفعتی از نظر اقتصادی نداشت، بنابراین ترامپ برای اینکه این بازی را به هم بزند، زیر میز زد. به همین دلیل به سمت تعطیلی برجام رفتیم.
خالقی بیان می‌کند: اکنون قبل از اینکه با آمریکا مذاکره دور جدید داشته باشیم، تکلیف را روشن کرده‌ایم که می‌توانیم با این کشور کار تجاری کنیم. به نظر من این رویه کاملا درست است. دست روی نقطه ضعف کار قبلی گذاشته‌ایم و پذیرفته‌ایم که توافق بدون کار اقتصادی مشترک معنا نمی‌یابد.
محیط امن، خواسته سرمایه‌گذاران
عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت درباره جذابیت‌های اقتصادی ایران توضیح می‌دهد: بالاخره کشورها بر اساس تراز تجاری مثبت فی مابین صحبت می‌کنند و همه دنبال بازی برد- برد هستند. این‌گونه نیست که ما بگوییم آمریکا درها را باز کند و فرش و پسته ایران به بازارهای آمریکا راه یابد، محصولات غذایی از ایران به بازار بزرگ آمریکا برود و آنها هم فرش پهن کرده باشند که ما در بازارشان حضور یابیم
او تاکید می‌کند: قطعا این‌گونه نیست. بحث بر سر این است که ما در شرایط برابر برای سرمایه‌گذار خارجی فرصت ایجاد کنیم و بتوانیم محیط را باز بگذاریم تا به نتیجه مطلوب برسیم.
خالقی یادآور می‌شود: سرمایه‌گذار خارجی خیلی هم به بازار ما تمایل ندارد. سرمایه‌گذار دنبال محیط امن می‌گردد. اگر یک توافق مفید که برای طرفین برد- برد باشد، حاصل شود، بعدش باید ببینیم سرمایه‌گذار آمریکایی یا غیر آمریکایی حاضر می‌شود که به ایران بیاید و در بازار ایران سرمایه‌گذاری کند؟
او ادامه می‌دهد: آیا محیط کسب و کار ما بر مبنای شاخص‌های امنیت اقتصادی و ... به نحوی خواهد بود که حالت رقابتی با کشورهای دیگر باشیم؟ آیا سرمایه‌گذار، ما را به کشورهای عربستان، عراق، امارات و آذربایجان ترجیح می‌دهد که وارد ایران شود؟
عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت می‌گوید: باید شرایط ما از نظر ریسک سرمایه‌گذاری، قوانین خلق‌الساعه، صدور مجوزها و همه چیزهایی که در محیط کسب و کار لازم است، مورد بررسی قرار بگیرد که آیا برای سرمایه‌گذار خارجی جذابیت داریم یا نه؟
معدن دارای فرصتی قابل توجه
خالقی با فرض اینکه همه جذابیت‌های مد نظر سرمایه‌گذار در بازار ایران وجود داشته باشد، تقریبا تمام صنایع ایران را فضایی جذاب برای حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی معرفی می‌کند.
او اضافه می‌کند: صنعت ما به قدری در طول سال‌های گذشته دچار فرسودگی و عقب ماندگی در بخش تکنولوژی شده است که بسیاری از بخش‌های اقتصادی و به‌ویژه معدن فرصت بسیار قابل توجهی برای جذب ماشین آلات معدنی در خطوط فرآوری دارد. معتقدم که دانش فنی استخراج معدن و صنایع پایین دستی معدن فرصت بی‌نظیری برای جذب سرمایه‌گذار است.
عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن و تجارت یادآور می‌شود: آمریکا هم در بحث معدن‌کاری جزء کشورهای شاخص است و دانش فنی خوبی دارد. این در حالی است که در ماشین آلات صنایع غذایی آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا تولیدات شاخص‌تری دارند.
او اضافه می‌کند: درست است که حدود 40 تا 50 سال است که خودروهای آمریکایی از بازار ایران بیرون رفته‌اند، ولی بالاخره این کشور هم خودروسازی و خودروهای با فناوری بالا دارد.
خالقی توضیح می‌دهد: زمانی نگاه ما این بوده است که خودروهای آمریکایی خودروهای سنگین و پر مصرفی هستند، بعد یکباره می‌بینیم که خودروی تسلا می‌آید که برقی است و سبکش کاملا متفاوت بوده و در یک فضای جدید است. این رفتار به خاطر رقابت در سطح دنیاست.
او تاکید می‌کند: مشکل زمانی ایجاد می‌شود که ما فضا را برای یک کشور می‌بندیم و برای یک کشور دیگر باز می‌کنیم. همین بحث تعرفه‌ها را که نگاه می‌کنید، می‌بیند که چه اتفاقی در دنیا افتاده است. ما کلا بازار را بسته‌ایم در حالی که در دنیا روی تعرفه پنج تا 10 درصد جنگ هست و با هم چانه می‌زنند.
به گفته خالقی، علی القاعده بازار ایران برای سرمایه‌گذار آمریکایی جذاب است زیرا فعالان این کشور سال‌ها در خلاء بوده و از بازار 80 میلیونی منطقه خاورمیانه دور بوده‌اند. از سوی دیگر خیلی از ایرانی‌ها هم دنبال این هستند که نمایندگی برندهای آمریکایی را داشته باشند یا دنبال فرصت‌های کاری مشترک هستند. در نتیجه ممکن است فرصت تجاری خیلی زیادی پیش بیاید.
او ادامه می‌دهد: بعد از توافقات اولیه باید وارد فضای مذاکرات رو در رو بین تجار ایران و آمریکایی و صنعتگران ایران و آمریکایی برویم. اینجاست که روشن می‌شود آیا سرمایه‌گذار آمریکایی را می‌توانیم برای بازسازی و نوسازی خطوط تولید خود قانع کنیم یا نه؛ اینها مواردی است که به مرور زمان خود را نشان می‌دهد.
خالقی با مرور شرایط قبل از خروج آمریکا از برجام در سال 1397 چنین نتیجه می‌گیرد که سرمایه‌گذاران زیادی مایل به حضور در ایران هستند زیرا در آن مقطع هم به ایران آمدند.
او به خاطر می‌آورد که پس از برجام چند خط تجاری بین شرکت‌های ایرانی و آمریکایی راه افتاده و کالاهای ایرانی هم صادر شده‌اند اما پس از بستن فضا و حرکت به سمت حذف برجام، همکاریها متوقف شده و یک کار متقابل پینگ پنگی بین ایران و آمریکا رخ می‌دهد.
