اجرای نیمه‌کاره یک طرح، شوری بهمنشیر را کنترل نمی‌کند
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان طرح کنترل شوری آب رودخانه بهمنشیر را شامل مجموعه‌ای از برنامه‌ها دانست که فقط بخشی از آن اجرا شده است؛ به همین خاطر شوری رودخانه کنترل نشده و معیشت مردم به خطر افتاده است.
حمیدرضا خدابخشی، رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان، در گفت‌وگو با آوش درباره دلایل عدم موفقیت سد ساخته شده توسط وزارت نیرو برای کنترل ورود آب دریا به رودخانه بهمنشیر بیان کرد: طرح کنترل شوری رودخانه بهمنشیر برای حفاظت کمی و‌کیفی جزیره آبادان و خرمشهر بیش از 60سال پیش توسط شرکت سوئدی بنام سوئکو طراحی شد.
وی افزود: این طرح پس از مشخص شدن مطالعات طرح گاپ در ترکیه و مطالعات طرح‌های سدسازی روی حوضه کارون و کاهش آورد رودخانه کارون در ایران و دجله و فرات در عراق و نهایتا کم شدن دبی اروند رود مطالعه شده است.
خدابخشی گفت: این طرح مجموعه‌ای از پروژه‌های مختلف است و در آن معیارهای کمی و کیفی خاصی برای دبی رودخانه کارون در منطقه در نظر گرفته شده است.
به گفته وی، اجرای فقط یک بخش از این طرح بدون لحاظ کردن سایر معیارها نمی‌تواند در کنترل شوری در بهمنشیر و تامین آب آبیاری تابستانه نخیلات و کشاورزی منطقه تاثیر بسزایی داشته باشد.
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان افزود: این طرح شامل یک سد در بالادست بهمنشیر در نقطه اتصال با کارون و در نزدیکی نقطه اتصال کارون به اروندرود و یک سد در پایین دست بهمنشیر در بالادست بندر چوئبده و نرسیده به مصب بهمنشیر به خلیج فارس و یک سد هم روی کارون در منطقه مارد برای انحراف کارون به کانالی که به نام کانال مارد است. این کانال کارون را از محل مارد به بهمنشیر متصل می‌کند.
وی افزود: ساخت یک ایستگاه پمپاژ 120پمپ که در نوع خود در خاورمیانه بی‌نظیر است و یک ایستگاه پمپاژ در منطقه طره بخاخ برای انتقال آب بهمنشیر به نخیلات و کشاورزی و ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی آبادان و ساحل‌های راست و چپ بهمنشیر نیز بخش‌های دیگری از این طرح است. با اجرای این طرح عملا رودخانه بهمنشیر به صورت یک مخزن طویل تحت کنترل کمی و کیفی قرار می‌گرفت و اجازه نفوذ شوری از اروندرود یا پایین دست این رودخانه به مخزن پیدا نمی‌کرد.
خدابخشی توضیح داد: نکته مهم اینجاست که دبی پشت سد مارد در کارون باید بیش از120متر مکعب در ثانیه و با کیفیت مناسب و شوری زیر 3000میکروموس بر سانتی متر مکعب باشد تا بتوان شوری در بهمنشیر را کنترل و پیش آمدگی آب شور دریا را با دبی بیش از60متر مکعب بر ثانیه پس زد و از لحاظ تراز بر آن غلبه کرد. چنانچه این شرایط کمی و کیفی در انتهای رودخانه کارون رعایت نگردد، افزایش شوری در بهمنشیر و نقطه انتهایی کارون متصل به سد مارد قطعی و کنترل ناپذیر می‌شود.
شوری بهمنشیر به 30 هزار میکروموس رسید
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان درباره میزان شوری رودخانه بهمنشیر گفت: شوری آب در مارد با رهاسازی آب در کارون اکنون به 10هزاررمیکروموس بر سانتی متر مکعب و در بهمنشیر به 30هزار میکروموس بر سانتی متر مکعب رسیده است.
وی افزود: این آب امکان پمپاژ برای نخیلات را ندارد و بیش از 10 برابر حد مجاز قابل تحمل برای برای ثمردهی نخیلات است و بیش از 4.5برابر حد مجاز برای زنده مانی درختان خرماست.
خدابخشی افزود: قرن‌هاست که معیشت مردم آبادان تا اروندکنار در حاشیه اروندرود و بهمنشیر وابسته به تولیدات خرما و کشت‌های میانکاری است. ابتدا پیشروی آب شور در اروندرود و اکنون آبیاری با آب شور باعث مرگ نخل‌ها و از بین رفتن معیشت بیش از 8000 نفر نخلداری می‌شود که برای معیشت آنها جایگزینی وجود ندارد.
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان ادامه داد: از طرفی شور شدن آب بهمنشیر به دلیل استفاده صنعتی شرکت‌های نفتی موجود باعث ایجاد خورندگی و خسارات به تجهیزات می‌شود که تاکنون بدلیل پیش‌بینی نشدن چنین شرایطی، فکری برای آنها نشده است.
وی اضافه کرد: ضمن اینکه از آنجایی‌که از آب بهمنشیر برای اختلاط با آب انتقالی از آب طرح غدیر و تامین میزان کمی آن برای تامین آب شرب آبادان و اروندکنار و چوئبده و روستاهای حومه استفاده می‌شود، شوری آب شرب نیز به 10 برابر حد مجاز رسید که حتی قابلیت استفاده برای استحمام و بهداشت را ندارد.
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان افزود: گفتنی است که عوامل مختلف تاکنون 80درصد از نخیلات را از بین برده و زندگی سختی را به نخلداران تحمیل کرده است و این مسئله باعث مهاجرت بسیاری از آنان شده است.
لزوم اجرای یک برنامه چند وجهی
خدابخشی درباره راهکارهای خروج از بحران بیان کرد: در حال حاضر پس از احداث سد خاکی موقت مارد و احداث نشدن سد پایین دست بهمنشیر که در کنترل و ایجاد مانع پیشروی آب شور دریا به بهمنشیر موثر است، تنها کاری که می‌توان کرد اجرای یک برنامه چند وجهی در کارون با ایجاد تمرکز گروه‌های گشت و بازرسی با همکاری فرمانداری‌ها و نیروی انتظامی و بسیج برای منع برداشت آب هر گونه کشت‌های غیر مجاز، کاهش برداشت‌های شرکت‌های نیشکری به نصف و انحراف زهکش‌های اراضی کشاورزی و پساب‌های صنعتی و شهری است.
وی ادامه داد: در یک اقدام ضربتی باید ممنوعیت جدی پرورش ماهی‌های غیرمجاز و الزام نصب تجهیزات هوادهی و سایه‌بان برای استخرهای پرورش ماهی مجاز و نظارت بر اجرای این الزامات و رعایت دبی 120 متر مکعب بر ثانیه ضروری است. همچنین الزامات کیفی و شوری کمتر از 3000میکروموس بر سانتی متر مکعب در محل سد مارد و پمپاژ به کانال مارد و بهمنشیر هم باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیس انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان توضیح داد: در شرایط ضروری دیسپاچینگ مرکز باید بار تولید برق را از سدهای کارون برداشته تا این سدها بتوانند با رهاسازی دبی مناسب در مواقع بحرانی به کمک نجات کشاورزی در خطر نابودی و جلوگیری از شور شدن اراضی بیایند.
خدابخشی افزود: نهایتا اقدام فوری در تامین اعتبار اجرای طرح کامل شبکه آبیاری و زهکشی آبادان و خرمشهر و احداث تمام اجزای آن و رفع اشکالات موجود شبکه احداث شده، طبق گزارش کشاورزان منطقه ضروری به نظر می‌رسد.
