نیاز به بازطراحی شبکه برق در صورت توسعه انرژی تجدیدپذیر
استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به تلاش‌های ایران برای توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور، نیاز به بازطراحی شبکه برق را در صورت به نتیجه رسیدن تلاش‌ها ضروری دانست.
عزم دولت برای توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور جزم شده اما گروهی از کارشناسان بر این باورند که در صورت تامین بیش از 30 درصد برق شبکه از مسیر تجدیدپذیر، با فروپاشی شبکه مواجه خواهیم شد. آنها فروپاشی شبکه برق اسپانیا را هم شاهدی بر ادعای خود معرفی می‌کنند. این گروه معتقدند مشکل به‌وجود آمده در اسپانیا ناشی از توسعه بی‌محابای انرژی تجدیدپذیر در شبکه برق این کشور بوده است اما هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف، در گفت‌وگو با آوش این ادعاها را رد کرد.
او افزود: عددهای ارائه شده درباره سهم انرژی تجدیدپذیر از شبکه برق مثل همه عددهای دیگری است که مطرح می‌شود. مثل استقرار 10 هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر در سال جاری و 30 هزار مگاوات تا آخر دولت و غیره است. مشخص نیست این اعداد از کجا درآمده است.
اورعی گفت: در 28 آوریل (هشتم اردیبهشت) امسال، ساعت 12:03 شبکه برق جنوب اسپانیا و مشخصا گرانادا که متصل به بخشی از پرتقال و جنوب فرانسه بود از دسترس خارج شد. بعد از 6 ساعت مجددا برق وصل شد و انواع و اقسام مشکلات در این منطقه ایجاد شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در آن لحظه منطقه درگیر، 80 درصد کل برق خود را از منابع تجدیدپذیر تامین می‌کرد. با وقوع این رخداد بلافاصله یک عده که از طرفداران انرژی فسیلی بودند و در حوزه نفت کار می‌کنند، تبلیغاتی را علیه انرژی تجدیدپذیر شروع کردند. زیرا آنها هر ساعتی که کارشان ادامه یابد، میلیون‌ها و چه بسا میلیاردها دلار سود می‌کنند. این موضوع که مشکل ایجاد شده به خاطر عمق نفوذ یا نفوذ زیاد انرژی تجدیدپذیر بود، به خاطر فعالیت این گروه مطرح شد. البته ابهام مطرح شده توسط وزیر مربوطه در اسپانیا رد شد و این کشور در حال بررسی جامع موضوع است. ظاهرا یک بار بزرگی از مدار خارج شده است.
نیاز به باز طراحی شبکه برق
اورعی تاکید کرد: اینکه چه درصدی از شبکه را به انرژی تجدیدپذیر اختصاص دهیم، هیچ مبنای اصولی ندارد. اگرچه ما باید شبکه برق کشورمان را باز طراحی کنیم زیرا با افزایش سهم انرژی تجدیدپذیر در شبکه برق، یک اتفاق خیلی جالب رخ می‌دهد که ما را وادار به بازنگری در شبکه می‌کند.
او افزود: وقتی انرژی تجدیدپذیر توسعه می‌یابد، این‌گونه نیست که یک نفر در وسط بیابان برق تولید کند و عده زیادی در وسط شهر برق مصرف کنند. در حوزه انرژی تجدیدپذیر بخشی از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یک نفر هستند. من برای این وضعیت واژه‌ای به نام «تورف کننده» ابداع کرده‌ام. تورف کننده به مفهوم ترکیب تولیدکننده و مصرف کننده است.
این استاد دانشگاه شریف گفت: لذا با تغییر شرایط تولید انرژی، فلسفه طراحی شبکه برق از زمانی که همه شبکه با انرژی فسیلی تامین می‌شد، متفاوت خواهد بود. دلیل این تفاوت آن است که انرژی فسیلی قابلیت کنترل دارد اما تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی) قابلیت کنترل ندارد و اگر بخواهیم از باطری استفاده کنیم، این انرژی به شدت گران تمام می‌شود، لذا با تغییر تفکر در طراحی شبکه، می‌توانیم این مشکل را حل کنیم.
او به این پرسش که اگر شبکه را بازطراحی نکنیم، چه سرنوشتی در انتظارمان است؟ این‌گونه پاسخ داد: مادامی که تا حدود پنج تا 10 درصد برق شبکه از مسیر تجدیدپذیر باشد، شبکه توان تحمل آن را دارد.
اورعی افزود: در مجارستان 25 درصد کل برق مصرفی‌اش خورشیدی است؛ یونان 21 درصد، شیلی 20 درصد و اسپانیا 17 درصد برق خود را از مسیر تجدیدپذیر تامین می‌کند. آلمان 15 و استرالیا 14 درصد نیازش از مسیر تجدیدپذیر تامین می‌شود.
او اضافه کرد: اگر ما بخواهیم بیش از حدود پنج درصد انرژی کشور را توسط برق خورشیدی تامین کنیم، از آنجا که شبکه ما اساسا شبکه قرص و محکمی نیست و تجهیزاتش کهنه است، نیاز به بازطراحی داریم. پیشنهادم این است که نگذاریم بعد از دستیابی به هدف تولید پنج درصدی، برای شبکه برنامه‌ریزی کنیم.
این استاد دانشگاه شریف تاکید کرد: باید هم‌اکنون که هنوز تجدیدپذیر در تامین انرژی کشور نقشی ندارد، یک گروهی بنشینند و با فرض اینکه این شبکه قرار است بخشی از انرژی‌اش مثلا 10، 20 یا 30 درصد از شبکه تجدیدپذیر شود، برای آن برنامه‌ریزی کنند. آنها باید نقاط تامین انرژی را به صورت تقریبی تعیین کنند و شبکه را دوباره طراحی کنند.
نگاه جزیره‌ای در بازطراحی شبکه
اورعی توضیح داد: ما وقتی شبکه را طراحی کردیم، فرضمان این بوده است که انرژی الکتریکی از یک نقطه به نقطه دیگری می‌رود و این جاده یک طرفه بوده است؛ ولی اکنون جاده قرار است دو طرفه شود. در رانندگی وقتی جاده را از یک طرفه به دو طرفه تغییر می‌دهید، باید تابلوها را عوض کنید، چراغ‌ها را تغییر بدهید و الی آخر.
او ادامه داد: در نتیجه در باز طراحی شبکه ما باید با نگاه انتقال دو طرفه و با نگاه جزیره‌ای که به آن «میکرو گرید» می‌گویند، شبکه را باز تعریف کنیم. یعنی به جای اینکه شبکه را یک شبکه کامل ببینیم، آن را به قسمت‌های کوچک تقسیم کنیم.
این استاد دانشگاه شریف گفت: خوبی این رویکرد آن است که اگر یک جایی دچار قطعی برق فسیلی شدیم، بخش‌هایی از شبکه ما که شبکه‌های ریز هستند و «ریز شبکه» نامیده می‌شود؛ به دلیل وجود انرژی خورشیدی و بادی می‌توانند به کار خود ادامه می‌دهند.
او تاکید کرد: بنابراین استراتژی طراحی شبکه باید به این دلیل تغییر کند و این کار شدنی است. از اکنون باید برای بازطراحی شبکه فکر کنیم. ما این کار را بلدیم فقط کمی عقل می‌خواهد که خیلی کم گیر می‌آید.
اورعی بیان کرد: با بازطراحی شبکه می‌توانیم تامین انرژی از مسیر تجدیدپذیر را به 30 تا 40 درصد برسانیم و خیالمان هم راحت باشد.
نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین برای بازطراحی شبکه
این استاد دانشگاه شریف درباره هزینه مورد نیاز برای بازطراحی شبکه توضیح داد: در اروپا برای سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر جدید بادی و خورشیدی اگر 100 واحد در نظر می‌گیرند، عدد در نظر گرفته برای توسعه شبکه برق حدود 50 تا 60 واحد است. یعنی باید 50 تا 60 واحد در بازنگری شبکه توزیع هزینه صرف کنیم.
او ادامه داد: یکی از دلایلی که باید برای شبکه ایران هزینه کنیم؛ آن است که این شبکه فرسوده است. چه تجدیدپذیر سهمش در تامین انرژی کشور 20 تا 30 درصد بشود یا نشود، ما باید در شبکه توزیع برق سرمایه‌گذاری کنیم.
اورعی گفت: در شبکه انتقال ایران سال‌ها سرمایه‌گذاری نشده و هر روز ریسک خوابیدن آن افزایش می‌یابد. یعنی این‌گونه نیست که 50 تا 60 درصد هزینه‌ای که برای بازطراحی شبکه صرف می‌شود، فقط به خاطر تجدیدپذیر باشد. بخش عمده‌ای از این سرمایه‌گذاری را به خاطر فرسوده بودن شبکه باید انجام دهیم اما خوب است که این تغییرات با نگاه تجدیدپذیر باشد.
