شکوه ققنوس روایتی از ایران است / اثری با شخصیت‌پردازی سازها

آلبوم «شکوه ققنوس» به آهنگسازی شورش رعنایی، روز گذشته – هفتم مهر 1404 – در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. در این مراسم چهره‌هایی مانند احمد میرمعصومی، افسانه رثایی، عزت‌الله رمضانی فر، شهرام صارمی و علی ذاکری حضور داشتند.

در ابتدای این مراسم خالق اثر طی سخنانی گفت: یکی دو سال پیش، به‌طور اتفاقی ایده‌ای در زمینه موسیقی به ذهنم رسید. به استودیو رفتم و آن را ضبط کردم. در نهایت طی دو سه روز کل این اثر به نام «شکوه ققنوس» شکل گرفت. روند خلق این اثر برای من تجربه‌ای بسیار جالب بود. البته ترجیح می‌دهم پیش از شنیدن اثر توضیحی درباره‌ آن ندهم؛ چراکه معتقدم هر مخاطب باید موسیقی را با احساس و خیال خودش بشنود و تفسیر کند. توضیح دادن از پیش، نگاه‌ها را یک‌دست می‌کند و این به نظرم درست نیست. تنها به‌عنوان مقدمه می‌گویم که این اثر یک روایت کامل است؛ مثل اپیزودهای گوناگون که کنار هم یک داستان را می‌سازند؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم به‌جای پخش چند دقیقه و قطع آن با سخنرانی، کل اثر را یک‌جا ارائه کنیم تا مخاطب بتواند فضای احساسی آن را به‌طور کامل تجربه کند.

شورش رعنایی ادامه داد: برای من سعادت بزرگی بود که سال گذشته با دوست و برادر نازنینم، استاد احمد میرمعصومی آشنا شدم. در این یک سال، آن‌قدر لطف، مهر و محبت ایشان شامل حال من شد که گویی ۴۰ سال است همدیگر را می‌شناسیم. واقعاً اگر حمایت‌های ایشان نبود، این اثر به این مرحله نمی‌رسید. ایشان نه‌تنها بخش انتشار اثر را برعهده داشتند، بلکه در حوزه میکس و مسترینگ نیز کاری فراتر از انتظار انجام دادند؛ به‌گونه‌ای که به «آرت میکس» رسید، یعنی هنری در میکس که باید بابت آن بسیار سپاسگزار باشم.

این هنرمند تصریح کرد: درباره خود اثر باید بگویم که ناگزیر بودم دست به برخی ساختارشکنی‌ها بزنم؛ چرا که درونی‌ترین نیاز من چنین اقتضا می‌کرد. همان‌طور که همه می‌دانیم، داستان ققنوس، پرنده‌ای است که از خاکستر و آتش خود زاده می‌شود. برای من، این اثر روایت زندگی خودم بود؛ در عین حال، بازتابی از داستان ایران هم هست. باور دارم هر انسانی می‌تواند ققنوس وجود خودش باشد. اگر امروز دوباره بخواهم این اثر را ضبط کنم، قطعاً به همین شکل درنمی‌آید؛ زیرا لحظه‌ای خاص بود که اتفاق افتاد و با همکاری هنرمندانه‌ی احمد میر معصومی به جایگاهی رسید که شنیدنی شود، آن هم با کیفیتی بسیار بالا.

او ادامه داد: هر آنچه در این اثر می‌شنوید، بدون افکت و شگردهای مصنوعی ضبط شده است. حتی صدای آتشی که شنیده می‌شود، حاصل اجرای نزدیک به ۴۰ ساز کوبه‌ای است که روی هم نواخته‌ام تا آوایی شبیه آتش خلق شود.

این اثر حاصل دسترنج استادانِ شورش است

پس از او، یحیی رعنایی (نوازنده تنبور و پدر آهنگساز) گفت: بسیار خوشحالم که به بهانه‌ی آلبوم «شکوه ققنوس» دوستان عزیزم را دیدم. دیدار استادان و هنرمندان بزرگ در این روزها، آن هم در شرایط خاصی که همه می‌دانیم، برای من بسیار ارزشمند است.

او ادامه داد: هفته‌ی گذشته شورش با من تماس گرفت و گفت: «پدر، برنامه‌ای در ارسباران داریم.» با اشتیاق پرسیدم: «چه برنامه‌ای؟» و او پاسخ داد: «رونمایی از آلبوم شکوه ققنوس.» همان‌جا به او تبریک گفتم و گفتم که با عشق خواهم آمد. اما در حقیقت، پیش از هر چیز، آمدن من به‌خاطر خود شورش است؛ چراکه این آلبوم حاصل دسترنج، تلاش و ثمره‌ی معلم‌ها و استادانی است که از کودکی همراه او بوده‌اند، راهنمایی‌اش کرده‌اند و در همه‌ی زمینه‌ها، به‌ویژه در مسیر موسیقی، پشتیبانش بوده‌اند. در این میان، نمی‌توانم از هنرمند بزرگ و نام‌آشنای سرزمینمان، استاد حسین علیزاده، یاد نکنم. بسیار دوست داشتم همین‌جا به نمایندگی از همه، دست ایشان را ببوسم. از همه‌ی معلمان، استادان و مشاورانی که شورش را در این مسیر همراهی کرده‌اند، تقدیر ویژه و سپاسگزاری قلبی دارم.

شخصیت پردازی سازها یکی از ویژگی‌های مهم این اثر است

احمد میرمعصومی (آهنگساز و تهیه‌کننده اثر) نیز گفت: همان‌طور که شنیدید، ققنوس اثری است در ژانری کاملاً روایی؛ اثری که بازتاب زیست ملموس آهنگساز و هنرمند را به زیبایی در خود منعکس می‌کند. به‌زعم من یکی از بارزترین ویژگی‌های این اثر، شخصیت پردازی سازها و تخصیص نقش ویژه به هر یک از سازها و نغمه‌هاست؛ به گونه‌ای که در جریان روایت موسیقایی بسیار نافذ و اثرگذار عمل می‌کند.

همچنین نکته بعدی بهره‌گیری بدیع و خلاقانه‌ی آهنگساز از صداهایی کمتر متعارف در مجموعه‌ی اجرایی است؛ صداهایی که زیبایی‌شان در بافت اثر به‌خوبی نقش‌پردازی شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بخشی از این صداها به‌واسطه‌ی توانمندی و خلاقیت نوازنده و بخشی دیگر به یاری فناوری مهندسی صدا شکل گرفته‌اند.

او ادامه داد: در مجموع، «شکوه ققنوس» اثری روایی و بسیار جذاب است. در خصوص مقوله‌ی میکس نیز باید اشاره کنم که ما تلاش کردیم در چهارچوب استانداردهای حرفه‌ای، صحنه‌پردازی‌های متعددی را در این اثر متجلی کنیم و از منظر ساختار صوتی بیشترین بهره را ببریم. خوشبختانه تصور می‌کنم در این زمینه بسیار موفق بودیم و دورنمایی جذاب و اثرگذار را شاهد هستیم. در پایان، لازم می‌دانم به استاد شورش رعنایی تبریک بگویم؛ جدای از توانمندی‌های چشمگیر ایشان در حوزه‌ی نوازندگی، باید بدون تعارف بگویم که ایشان انسانی بسیار شریف و صادق هستند و به‌راستی شایسته‌ی تقدیر و تشویق، نه‌فقط برای هنرشان بلکه برای شرافت و صداقتشان.

یکی از بهترین میکس و مسترهای چند سال اخیر را شنیدم

همچنین هژیر مهرافروز (نوازنده تنبور و آهنگساز) در وصف این آلبوم گفت: به خانواده‌ی شورش جان بابت اینکه در این دوره و در این سرزمین، استوار و ثابت‌قدم در مسیر موسیقی و هنر گام برمی‌دارند، تبریک می‌گویم. به باور من، این بزرگ‌ترین کاری است که یک هنرمند می‌تواند انجام دهد؛ چراکه زیباترین و عمیق‌ترین تعهد یک هنرمند، پایبندی به راه هنر است.

این اثر بسیار از نظر آهنگسازی، جای هیچ سخنی باقی نگذاشته است و بسیار ارزشمند است، همچنین اثری است که از ابتدا تا انتها حالتی رهایی‌گونه داشت و این کیفیت به‌روشنی قابل لمس بود.

او ادامه داد: در زمینه‌ی میکس و مسترینگ نیز باید بگویم واقعاً تبریک می‌گویم؛ چراکه یکی از زیباترین میکس‌هایی بود که شاید در ۱۰ سال اخیر شنیده‌ام. کاری بسیار ارزنده و چشمگیر است. امیدوارم این اثر به گوش همه برسد تا همگان بتوانند به همان قدر که ما لذت بردیم، از آن بهره‌مند شوند.

ققنوس چگونه از خاکستر خود برمی‌خیزد

یکی دیگر از سخنرانان این مراسم، محمد ذوالنوری (آهنگساز و نوازنده سه تار) بود که گفت: من از کودکی تنبور نواخته‌ام و همیشه این ساز را با عشق در آغوش گرفته‌ام و با عشق نواخته‌ام. یکی از لذت‌های بزرگ من در تمام این سال‌ها شنیدن صدای پنجه‌ی استاد یحیی رعنایی بوده است. همواره از کارهای ایشان لذت برده‌ام و وقتی مقامی را با روایت ایشان می‌شنیدم، با دقت گوش می‌کردم و تلاش داشتم آن را به خاطر بسپارم.

او ادامه داد: استاد رعنایی افزون بر کسوت استادی، از اقوام من هستند؛ هم ایشان و هم همسر گرامی‌شان، و همچنین شورش جان. از شنیدن اثر «شکوه ققنوس» بسیار لذت بردم و صمیمانه تبریک می‌گویم. واقعاً اثری زیباست. هنگام شنیدن، چشمانم را بستم و تصور کردم ققنوس چگونه از خاکستر خود برمی‌خیزد. در پایان اثر، به‌ویژه در آن اوج شکوه، احساس کردم گویی در یک جشن باشکوه تولد دوباره‌ی ققنوس حضور دارم. این تصویرسازی بسیار ایرانی و اصیل بود و در عین حال حال‌وهوایی مراقبه‌گونه داشت که شنیدن این موسیقی را به تجربه‌ای روحانی بدل می‌کرد. از نظر آهنگسازی، هارمونی و پرداخت کلی، اثر بسیار زیبا و ارزشمند بود. من همیشه نواخته‌های شورش جان را دنبال کرده‌ام و از آن‌ها لذت برده‌ام. این شور و انرژی که در نهاد و وجود او هست، به‌روشنی در کارهایش نمایان می‌شود.