بستنی نمادی از گذشته و هویت است/ بستنی دغدغه کودکانه است
روز یکشنبه، ۲۲ تیر، در مراسمی از کتاب کودک «بستنی جویان» نوشته سمیه صوفیان و تصویرگری حمید خلوتی در کافه کتاب نشر ثالث رونمایی شد.
این نشست نقد و بررسی با حضور شادمهر راستین، فیلمنامهنویس و منتقد، لیلا کفاش‌زاده، نویسنده و کارشناس میراث فرهنگی، امیر مهران، کارگردان و مدرس انیمیشن‌سازی و سمیه صوفیان نویسنده کتاب برگزار شد.
باید به دنبال ریشه‌ها و نشانه‌ها بود
در ابتدای این جلسه لیلا کفاش زاده با اشاره به پیوند قصه این داستان گفت :«موضوع کتاب بسیار جذاب است. در ۲۶ تیر یکی از جذاب‌ترین خوراکی‌های بشریت برای همیشه فراموش می‌شود. نکته مهم درباره کتاب این است که بستنی نمایندهگذشته و نوستالژی است و نویسنده تلاش کرده با پیوند این دوموضوع درباره گره‌های بین نسلی و فراموشی انسان‌ها دربارهگذشته خود صحبت کند.»
او با اشاره به شخصیتهای داستان می‌گوید: «مادربزرگ در طول داستان سرنخ‌هایی برای حنا (شخصیت اصلی داستان) گذاشته، سرنخ‌هایی که کمک می‌کند حنا به گذشته بازگردد و در نهایت این مادربزرگ است که به عنوان نجات دهنده ظاهر می‌شود و تلاش می‌کند که بگوید همیشه به دنبال نشانه‌ها باش و در گلدان به دنبال ریشه‌هایت بگرد. در واقع این شخصیتهای نمادین تلاش دارند تا به انسان امروز بگویند گذشته را فراموش نکن. در کتاب «بستنی جویان 4» تلاش شده تا به ما بگویند نیاکان ما همیشه برای ما نشانه‌ای گذاشته‌اند تا راهکار را پیدا کنیم و ما باید دنبال آن نشانه‌ها باشیم.»
جای خالی تألیف کتاب کودک
در ادامه مراسم شادمهر راستین با اشاره به کمبود تألیف کتاب کودک گفت: «رویکرد حمایتی نسبت به تألیف کتاب در حوزه کودک بسیار کم است و تمایل به انتشار اثر ترجمه در این حوزه بیشتر است. یکی از دلایل این اتفاق به هزینه بالای تألیف ارتباط دارد چرا که تألیف کتاب آن هم کتابی که دارای تصویرسازی است بسیار پر هزینه و پر دردسر است، اما نشر ثالث قبول کرده که در دوران بحران اقتصادی به امر کتاب تألیفی برای نوجوانان توجه داشته است.»
این فیلمنامهنویس درباره موضوع کتاب «بستنی جویان 4» ادامه داد: «موضوع کتاب هم جالب است، فراموشی و از بین رفتن بستنی، آن هم خوراکی که همواره در همه بزنگاه‌ها و موقعیت‌ها سراغ آن رفته‌ایم. من اولین‌باری که دوربین عکاسی گیرم آمد یک عکس با بستنی از خودم گرفتم. وقتی اولین جایزه را هم گرفتم با آقای میرکریمی بستنی خوردیم، نمی‌دانم این خوراکی چه دارد. کیانوش عیاری عاشق بستنی است و همه بستنی فروشی‌های خوب شهر را هم می‌شناسد. عیاری می‌گوید بستنی همه چیزهای تلخ زندگی را قابل تحمل می‌کند.»
راستین با اشاره به تأثیر ادبیات و سینما روی یکدیگر گفت: «همواره وقتی از اقتباس صحبت می‌کنیم فکر می‌کنیم که سینما باید از ادبیات وام بگیرد اما از دهه ۲۰ میلادی به بعد ادبیات از سینما هم وام گرفته است و کتاب «بستنی جویان 4» از این دست کتابهاست.»
راستین درباره عناصر داستانی در کتاب گفت: «عده‌ای معتقدند سینما یعنی جزییات و این کتاب هم جزییات متنی بسیاری دارد که آن را به سینما مخصوصا انیمیشن نزدیک می‌کند. بچه‌ها جزییات را می‌بینند و سطحی از تصاویر و قصهها نمیگذرنددرست مانند سینما که ما می‌توانیم داستانی را در ۵ دقیقه بگوییم اما وارد جزییات می‌شویم و آن را در ۱۰۰ دقیقه به تصویر می‌کشیم.»
راستین با اشاره به اهمیت رویاپردازی در زندگی گفت: «رابطه فانتزی و واقعیت یک رابطه رویایی است و برای کسی که منطق بر تفکر او سلطه دارد کارکرد رویا بسیار کمرنگ است. در صورتی که کتابهایی مثل آنچه خانم صوفیان نوشته یک رویا پردازی به مخاطب می‌دهد که در هر شرایطی می‌توان از آن بهره برد و در نوع خود کاملا سینمایی است.»
بستنی دغدغه کودکان است
در ادامه مراسم سمیه صوفیان درباره ایده اولیه این داستان گفت: «ایده اولیه‌ام درباره مادربزرگی بود که دچار فراموشی شده است. می‌دانستم این داستان برای کودکان سنگین است، اما از طرفی ایده‌هایی درباره بستنی داشتم و این دو ایده با هم پیوند خوردند. از ابتدا فکر این که اگر بستنی نباشد برای کودک بسیار مهم است، نیروی محرکه داستان شد بهطوری که اصلاً نبود بستنی دغدغه کودکان است و من هم خواستم به این دغدغه پاسخ دهم.»
نویسنده کتاب درباره این که چرا بستنی‌های داستان در تاریخ ۲۶ تیر فراموش می‌شوند توضیح داد: « ذهنم به تاریخ‌های مختلفی رفت تا این که به ۲۶ تیر، روز جهانی بستنی رسیدم و تصمیم گرفتم بستنی در این تاریخ فراموش شود تقریبا نزدیک به زمان رونمایی کتاب.»
او درباره رسیدن به طرح اولیه این ایده گفت: «سال‌ها روی این طرح فکر کردم و حتی بخش پایانی داستان را هشت بار بازنویسی کردم، اما وقتی روی طرح مطمئن شدم، نوشتن داستان برایم مثل بهشت بود.»
صوفیان در پاسخ به این که چه نوع بستنی مد نظر شما بود، توضیح داد: «می‌دانستم نوع بستنی از نگاه تیزبین کودکان پنهان نمی‌ماند، به همین خاطر به تناسب تغییر موقعیت نوع بستنی گمشده در داستان تغییر می‌کند.»
انیمیشن هنری لاکچری است
در بخش آخر امیر مهران، کارگردان انیمیشن و مدرس دانشگاه گفت: «من سال‌هاست در زمینه انیمیشن فعالیت می‌کنم و هر چیزی که می‌خوانم، از فیلتر انیمیشن عبور می‌کند. ویژگی بارز این کتاب برای من تصویرسازی‌های متعدد و جذاب آن است. هنگام خواندن کتاب به این فکر افتادم که می‌توان به شدت در ساخت انیمیشن از آن بهره برد، چرا که حمید خلوتی به عنوان تصویرساز کتاب با دقت بالا و جذابیت فراوان تصویرسازی کرده و داستان نیز بسیار قوی است.»
وی افزود: «وقتی این کتاب را خواندم، احساس کردم که قسمت دوم و سوم هم خواهد داشت. از طرفی هم موقع خواندنش بسیار به این که این اثر را تبدیل به انیمیشن کنیم فکر کردم، البته همانطور که می‌دانید انیمیشن در همه جای دنیا یک هنر گران و لاکچری است، به همین خاطر فکر می‌کنم اگر از این کتاب حمایت شود، قطعا فیلم انیمیشن جالبی می‌شود.»
او ادامه داد: «مسئله‌ای که در حوزه انیمیشن داریم، ساختن آثار برای کودک و درباره کودک است. نوشتن در ادبیات کودک بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما در واقع کتاب برای کودک محدودیت‌های زیادی دارد.»
کتاب «بستنی جویان 4» به نویسندگی سمیه صوفیان که توسط نشر ثالث منتشر شده، با هدف شکستن طلسم فراموشی در حافظه فرهنگی و ادبی کودکان، داستانی جذاب و پرمعنا را روایت می‌کند که توانسته توجه مخاطبان کودک و بزرگسال را به خود جلب کند.
