چه اتفاقی در مرز لبنان و سوریه در جریان است؟
ارتش لبنان اعلام کرد که هیچ عنصری از حزب‌الله در طول مرز حضور ندارد و این حزب در درگیری‌هایی که اساساً در داخل خاک سوریه رخ داده است شرکت نکرده است.
به گزارش آوش، روزنامه لبنانی الاخبار در گزارشی به بررسی عوامل درگیری های چند روز اخیر بین نیروهای دولت جدید سوریه و عشائر لبنانی در منطقه بقاع پرداخت که ریشه یابی آن از اختلافات مرزی تا طرح های پنهان برای استقرار نیروهای سازمان ملل (یونیفل) در مرزهای شرقی لبنان را شامل می شود. بر اساس اطلاعات میدانی می‌توان این اتفاقات را به‌عنوان اقداماتی عادی از سوی نهادهای نظامی علیه باندهای غیرقانونی توصیف کرد. این ادعا به دلیل شرایط موجود در طول مرزهای لبنان و سوریه است، هرچند این مرزها در ۱۵ سال گذشته به‌ویژه به دلیل جنگ داخلی سوریه بیشتر در معرض نقض قرار گرفته‌اند.
الاخبار افزود: اما برخی نشانه‌ها این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا آنچه اکنون در منطقه هرمل در مرز لبنان و سوریه رخ می‌دهد، با برنامه‌ریزی‌های مربوط به این مرزها و ارتباط آن با درگیری با رژیم صهیونیستی و تلاش‌های آمریکا و اروپا برای گسترش دامنه فعالیت نیروهای بین‌المللی در لبنان تا مرزهای سوریه مرتبط است یا خیر؟
بر اساس اطلاعات روزنامه «الأخبار» تاکنون هیچ چارچوب رسمی روشنی برای هماهنگی بین لبنان و سوریه در مورد وضعیت مرزها وجود ندارد. به‌جز تماس تبریکی که هفته گذشته ژنرال جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان با احمد الشرع رئیس‌جمهور موقت سوریه برقرار کرد. ارتباطات بین دو طرف تنها به برخی از مسئولان امنیتی برای جلوگیری از گسترش درگیری‌ها محدود شده است.
ارتباطات چند روز اخیر نشان داده است که طرف سوری حزب‌الله را به دست داشتن در این حوادث متهم می‌کند، با وجود اینکه ارتش لبنان تأکید کرده که هیچ عنصری از حزب‌الله در طول مرز حضور ندارد و این حزب در درگیری‌هایی که اساساً در داخل خاک سوریه رخ داده است شرکت نکرده است.
همچنین یک منبع نظامی لبنانی تأیید کرد که ارتش هیچ حمله‌ای ضد خاک سوریه انجام نداده و تنها برخی از مواضع توپخانه‌ای را که آتش خود را به دور از منطقه درگیری در داخل خاک سوریه شلیک کرده بودند، هدف قرار داده است.
نگرانی از ابعاد پنهان این تحولات
طبق اطلاعات موجود نگرانی‌هایی وجود دارد که موضوع فراتر از مبارزه با قاچاقچیان باشد منابع آگاه به روزنامه «الأخبار» گفته‌اند که «قاچاق در سراسر مرز لبنان و سوریه از مرز جولان اشغالی تا العریضه در شمال آزادانه ادامه دارد».
به گفته این منابع ارتش لبنان و سایر نهادهای امنیتی لبنان اطلاعات زیادی در مورد مسیرهای قاچاق دارند که تعداد آنها ده‌ها مسیر است، نه فقط ۲۶ مسیر که در رسانه‌ها مطرح شده است. برخی از این مسیرها نه تنها به خودروهای سبک و موتورسیکلت بلکه به عبور کامیون‌های بزرگ اجازه می‌دهند.
همچنین این منابع تأکید کرده‌اند که خط مرزی از منطقه المصنع در جنوب تا عکار در شمال شامل ده‌ها مسیر و راه‌های قاچاق است، اما دولت جدید سوریه هیچ اقدامی برای متوقف کردن قاچاق از طریق این مسیرها انجام نداده است.
پیچیدگی‌های منطقه‌ای و رقابت میان قاچاقچیان
این منابع همچنین به یک جنبه دیگر اشاره کردند که مربوط به منطقه سوریه‌ای مجاور هرمل است. در این منطقه، روستاها و مزارعی وجود دارند که حدود ۳۵ هزار لبنانی در آنها ساکن هستند. بسیاری از این افراد روابط خانوادگی نزدیکی با عشایر ساکن در منطقه هرمل لبنان دارند.
این منابع تأیید کردند که برخی از ساکنان این منطقه، از سال‌ها پیش در قاچاق انواع کالاها فعالیت داشته‌اند و گروه‌های جنایتکار نیز از وضعیت جنگی سوریه در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ بهره‌برداری کرده و دامنه فعالیت خود را در دو جهت گسترش داده‌اند. اما پس از سقوط نظام سوریه، نفوذ این گروه‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و یک نبرد گسترده بر سر آنچه که منابع آن را «میراث نظام در حوزه قاچاق» توصیف می‌کنند، آغاز شد.
این منابع به وجود رقابت شدیدی بین قاچاقچیان لبنانی و سوری اشاره کرده و تأکید کرده‌اند که این رقابت در هر دو سوی مرز ادامه دارد. برخی از قاچاقچیان در سوریه به دلیل ارتباط با رژیم سابق تحت تعقیب قرار دارند، درحالی‌که قاچاقچیان لبنانی نسبت به تحولات کنونی بی‌تفاوت هستند، زیرا امیدوارند که مسدود شدن مسیرهای قاچاق از منطقه هرمل، فعالیت آنها را در مناطق تحت کنترل خودشان تقویت کند.
روایتی محلی از هرمل: درگیری فردی با ابعاد سیاسی
از هرمل گزارش‌هایی به روزنامه «الأخبار» رسیده که نشان می‌دهد آنچه هفته گذشته به‌عنوان یک «درگیری فردی» بین اهالی روستای حاویک، که در داخل خاک سوریه قرار دارد و در آن یکی از عشایر لبنانی و نیروهای مسلح «هیئت تحریر الشام» سکونت دارند، آغاز شد، ابعاد امنیتی و سیاسی به خود گرفته است. رسانه‌ها وارد این موضوع شده‌اند و تلاش کرده‌اند مسئولیت این حوادث را بر دوش حزب‌الله بیندازند. همچنین، جنگ بیانیه‌های جعلی در شبکه‌های اجتماعی آغاز شده که شامل زبان‌های مذهبی است که می‌تواند به تحریک فتنه‌ای منجر شود و اگر مهار نشود، ممکن است به مناطق دیگر سرایت کند.
از طرفی دیگر منابع آگاه از عشایر منطقه به روزنامه «الأخبار» گزارش دادند که پس از سقوط نظام سوریه در ۸ دسامبر گذشته، «یک کمپین بزرگ اخراج لبنانی‌ها از روستاهای واقع در داخل خاک سوریه آغاز شد که به طور عمده توسط گروه‌ها و مسلحانی که از این مناطق ریشه دارند انجام شد، این منابع اشاره کردند که با این حال، «هیئت تحریر الشام»، گروه برجسته در نظام جدید سوریه، «با کسانی که هنوز در این روستاها باقی مانده بودند، با انعطاف‌پذیری قابل توجهی برخورد کرد و سعی در مهار هرگونه انتقام‌جویی داشت». علی‌رغم اینکه خانواده‌هایی که اخراج شده بودند بازنگشتند، اما این گروه توانست اوضاع را تا حد زیادی تحت کنترل درآورد.
اما آنچه که منجر به درگیری‌های اخیر شد، به اتفاقات هفته گذشته در مراسم عزاداری یکی از ریش‌سفیدان عشایر در روستای حاوییک برمی‌گردد. در این مراسم تیراندازی شدیدی رخ داد که موجب تحریک «هیئت تحریر الشام» شد و پس از ایجاد پست ایست بازرسی توسط عناصر تحریر الشام به سوی این پست تیراندازی صورت گرفت، در پی این رویداد، مسلحان «هیئت تحریر الشام» وارد روستای حاوییک شده و به سمت روستای جرماش، که در داخل خاک سوریه و در منطقه‌ای استراتژیک قرار دارد، حمله کردند که در جریان زد و خورد با ساکنان محلی دو نفر از نیروهای تحریر الشام کشته شدند. در پی این حادثه نیروهای «هیئت تحریر الشام» حدود ۲۰ غیرنظامی از حاوییک را به گروگان گرفتند که پس از مذاکرات با ارتش لبنان و صلیب سرخ لبنان، توافقی برای مبادله گروگان‌ها در گذرگاه رسمی جوسیه بین دو کشور انجام شد.
با وجود تماس تلفنی میان رئیس‌جمهور لبنان جوزف عون و رئیس‌جمهور موقت سوریه احمد الشرع به نظر می‌رسید که «هیئت تحریر الشام» مصمم است وضعیت را در این مناطق به نفع خود حل و فصل کند. نیروهای این گروه حمله‌ای به سمت جرماش انجام دادند که یکی از مسیرهای اصلی قاچاق است و این حمله را در چارچوب تلاش برای «بستن راه‌های قاچاق سلاح و ممنوعات» قرار دادند.
منابع عشایری اذعان کردند که برخی از مناطق نزدیک به مرز در داخل خاک سوریه، «پیش‌تر به پناهگاهی برای افراد تحت تعقیب، قاچاقچیان مواد مخدر و دزدان خودرو تبدیل شده بودند که روابط نزدیکی با مقامات رژیم سابق داشتند». منابع افزودند: «دستگیری این افراد برای ما رضایت‌بخش بود». اما وضعیت زمانی پیچیده شد که حملات موشکی و توپخانه‌ای «هیئت تحریر الشام» به روستاهای القصر، سهلات می و الزکبا در طرف لبنانی مرز رسید.
با وجود اینکه «هیئت تحریر الشام» حزب‌الله را در این حوادث وارد کرده است، منابع امنیتی و محلی تأکید کردند که حزب‌الله هیچ‌گونه دخالتی در درگیری‌ها نداشته و تنها در تماس‌های سیاسی برای مهار وضعیت مشارکت داشته است. رئیس مجلس لبنان نبیه بری نیز در بخشی از این مذاکرات دخالت کرد و با رئیس‌جمهور لبنان تماس گرفت تا توافقی برای استقرار ارتش لبنان در طول مرزها صورت گیرد، زیرا روند اتفاقات به نظر می‌رسید که تهدیدی برای به هم ریختن اوضاع و گسترش این درگیری‌ها به مناطق دیگر باشد.
