اگر از رانت و آقازادگی عبور کنیم، همین جوانان کشور را میسازند/ نامه صریح پزشکیان درباره انتصابات سفارش شده
مشاور رئیسجمهور در امور تشکلها و احزاب گفت: بهتازگی رئیسجمهور نامهای بسیار محکم و قوی صادر کرده که انتصابات نباید براساس سفارش نمایندگان انجام شود.
نورالدین آهی، مشاور رئیسجمهور در امور احزاب و تشکلها، در گفتوگو با خبرنگار آوش در رابطه با وضعیت احزاب در دولت چهاردهم گفت: در این دولت برای نخستینبار یک رئیسجمهور برای خود در حوزه احزاب و تشکلها مشاور انتخاب کرده و این مسئولیت نزدیک به یک سال و اندی است که به بنده سپرده شده است.
او گفت: این انتخاب چند هدف مهم را دنبال میکرد. در تاریخ انقلاب معمولاً هر رئیسجمهوری که با پشتوانه احزاب به ریاستجمهوری میرسد، پس از پیروزی اعلام میکند «ما حزبی و جریانی نیستیم» و حتی گاهی به این موضوع افتخار هم میکند. این رویکرد یک نقطه تناقض است؛ زیرا وقتی تعداد زیادی از احزاب از یک فرد حمایت میکنند و آن فرد رئیسجمهور کشور میشود، طبیعی است که پرسیده شود چه کسی پاسخگوی مردمی است که از طریق همین احزاب با او ارتباط گرفتهاند.
به گفته وی، احزاب حلقه واسط میان رئیسجمهور و مردم هستند اما در بسیاری از دورهها پس از انتخابات «احزاب کنار گذاشته میشوند یا کنار کشیده میشوند یا اصحاب قدرت شرایطی ایجاد میکنند که این احزاب نتوانند نقش نظارتی، دیدهبانی، برنامهریزی، تصمیمگیری و تصمیمسازی خود را ایفا کنند».
آهی ادامه داد که در دولت چهاردهم اتفاق متفاوتی رخ داد.
او با اشاره به اینکه آقای رئیسجمهور فردی حزبی نبود، افزود: روزی بههمراه دکتر مسعود پزشکیان برای بررسی احتمال حمایت جبهه اصلاحات از او به شورای مرکزی این جبهه رفتیم. در آن جلسه پرسشهایی از پزشکیان مطرح شد؛ از جمله اینکه آیا او فردی حزبی است یا نه. وقتی در آن جلسه سؤال شد که چرا حزبی نیستید، دکتر پزشکیان مثالی زد و توضیح داد که زمانی که رئیس دانشگاه بوده، یکی از دوستان او را دعوت کرده بود عضو حزب شود اما وقتی در جلسه حاضر شده دیده حزب در حوزه درمان برنامه مشخصی ندارد. پزشکیان گفته بود وقتی برنامهای ندارید من برای چه باید عضو حزب شوم؟
آهی گفت: همین گفتوگوی چند دقیقهای نشان میداد که پزشکیان به احزاب، به جریانهای گوناگون و به شنیدهشدن صداهای مختلف اعتقاد دارد؛ اما در عین حال باور دارد که احزاب برای فعالیت در حوزه قدرت باید پیشاپیش در حوزههای آموزشوپرورش، سیاست خارجی، سیاست داخلی، درمان، آسیبهای اجتماعی، محیطزیست و دیگر عرصهها برنامه داشته باشند.
او ادامه داد که رئیسجمهور هنگام حرکت به سمت جلسه جبهه اصلاحات و در مسیر خودرو به نکته مهمی فکر میکرده است؛ اینکه چرا احزاب هنوز نتوانستهاند کاندیدای اختصاصی خود را داشته باشند.
آهی تاکید کرد که احزاب ما معمولاً کاندیداها را دعوت میکنند و میسنجند که کدام فرد به آمال و رفتارها و برنامههایشان نزدیکتر است تا از او حمایت کنند درحالیکه ضعف اصلی همینجاست.
او افزود: تحلیل شخصیاش این است که وقتی پزشکیان در جلسات حزبهای مختلف پیش از انتخابات شرکت میکند، این یعنی به حزب اعتقاد دارد؛ اما اینکه چرا عضو نمیشود به همان نقیصه در ساختار احزاب بازمیگردد. این واقعیت وجود دارد که بسیاری از افراد بعد از انتخابات، حتی اگر توسط یک جریان حمایت شده باشند، فراموش میکنند که از سوی چه کسانی وارد عرصه شدهاند.
آهی افزود: اکنون دولت چهاردهم فرصتی ایجاد کرده که احزاب دوباره نقش خود را باز یابند. در این دولت، جلسات متعددی با تشکلها برگزار شده و تقریباً سه هفته پیش یک جلسه بسیار جدی با تشکلهای کشاورزی تشکیل شد؛ جلسهای که در آن انواع اتحادیهها حضور داشتهاند و بحثهای مهمی مطرح شد. بسیاری از حاضران در آن نشست اظهار کردهاند که سالها قهر کردهاند و حتی در انتخاباتهای گذشته شرکت نکردهاند؛ اما اکنون از اینکه این فرصت فراهم شده تا در نهاد ریاستجمهوری حرف خود را مستقیم مطرح کنند، شگفتزده بودهاند. فرصت گفتوگو با دکتر پزشکیان برای تشکلها فراهم شده و این اتفاق بهعنوان یک تجربه تازه در دولت چهاردهم قابل توجه است. هدف اصلی این روند آن است که احزاب و تشکلها نه در حاشیه بلکه در متن تصمیمسازی و نظارت قرار گیرند؛ همان نقشی که در سالهای گذشته بارها از آن محروم شدهاند.
او در رابطه با ضرورت نقشآفرینی نسل جوان در دولت چهاردهم و نگاه تازه دولت به انتصابات گفت: من به جوانان اعتقاد دارم. اگر سفرهای من را مطالعه کنید—آخرین آن زاهدان بود و قبل از آن زنجان—در هر دو استان در دانشگاه حضور داشتم و جلسه پرسشوپاسخ با جوانها و دانشگاهیها برگزار شد. اعتقاد دارم جامعه زمانی زنده است که دانش زنده باشد. جامعه زمانی پویاست که دانشجویش نقاد و مطالبهگر باشند. اگر این اتفاق بیفتد، ما میتوانیم کشور را بسازیم.
آهی ادامه داد: فصل، فصلِ پوستاندازی است. ما باید از جوانان نخبه و فرهیخته خود رونمایی کنیم. نمیشود حوزههای مدیریتی را بسپاریم دست کسانی که فهم درستی از فناوری، دانش، استارتآپ، یا هوش مصنوعی ندارند. امروز اگر بتوانیم برای همین جوانان نخبه که در دانشگاهها و تشکلها فعالاند، فرصت برابر ایجاد کنیم، میتوانیم کشور را بسازیم. من روی “فرصت برابر” تأکید دارم. یک وقت میگوئیم توزیع عادلانه ثروت، یک وقت توزیع عادلانه قدرت اما امروز در دولت چهاردهم باید فرصت برابر را برای همه ایجاد کنیم؛ از یک جوان اهل سنت در بلوچستان تا یک جوان در تهران. اگر این فرصتها مهیا شود، نخبگان ما شکوفا خواهند شد.
مشاور رئیسجمهور افزود: در زاهدان، ما نخبههایی دیدیم که باور کنید بینظیر بودند. وقتی در دانشگاههای مختلف حضور پیدا میکنم، میبینم این جوانها چه سطحی از تحلیل و اظهارنظر دارند. استثناییاند. ما باید فرصت ارائه دهیم. شما رسانهها هم تلاش کنید تا “فرصت برابر” تبدیل به یک مطالبه عمومی شود.
آهی به تجربه سفر خوزستان اشاره کرد و گفت: در خوزستان بودم؛ یک جوان بلند گفت، «از آقای دکتر پزشکیان تشکر میکنم.» پرسیدم چرا؟ گفت، «برای اولین بار احساس کردم شهروند درجهیک هستم؛ چون استاندار عرب دارم.» اگر فرصت برابر برای جوانها مهیا شود و از رانت و آقازادگی عبور کنیم، این کشور را همین جوانها میسازند.
او خطاب به دانشجویان افزود: اگر شما منتقد و مطالبهگر نباشید، حقتان خلاصه میشود در مطالبات کوچک مثل سلف و غذا. در این صورت کشور کارآمد نخواهد بود.
آهی سپس به انتصابات دولت پرداخت و گفت: امروز به دولت درباره انتصابات نقدهای زیادی میشود. قبول کنیم در سالهای گذشته در تربیت نیروهای توانمند کوتاهی شده است. این یک ضعف است. وقتی ما در شورای راهبری بودیم، لیست میگرفتیم و لیست میدادیم اما احساس میکردم هنوز نتوانستهایم کادر قوی برای اداره کشور تربیت کنیم. قبل از انتخابات ما شعار میدادیم که مردم هم به آن اعتقاد داشتند، «عدالت و انصاف». انصاف یعنی شایستهسالاری. انصاف نیست که حوزه مدیریتی را به فردی بسپاریم که شایسته نیست. عدالت یعنی توزیع عادلانه ثروت و قدرت.
مشاور رئیسجمهور با اشاره به اهمیت مسئله وفاق افزود: ما در مفهوم وفاق دنبال این بودیم که بستر گفتوگوی ملی ایجاد کنیم؛ بستری که نگاه مشترک ایجاد کند و بعد راهحل مشترک. کسی که قرار است یک حوزه را اداره کند، باید به شعارهای دولت چهاردهم باور داشته باشد. اگر ایمان به این شعارها وجود نداشته باشد، نتیجهای حاصل نمیشود. وفاق این نیست که یک وزیر از این جناح بگذاریم و یکی از آن جناح. وفاق این نیست که مدیریت کشور را تبدیل به شرکت سهامی کنیم. وفاق این نیست که هر گروهی سهمخواهی کند. وفاق یعنی مراجعه به آن ۵۱ درصدی که پای صندوق نیامدند؛ یعنی بازسازی سرمایه اجتماعی. اگر کسی فکر کند وفاق یعنی همه کنار هم بنشینیم و هرکدام سهم بگیریم، سخت در اشتباه است. انتخابات یعنی اختلاف نظر. اگر اختلاف نباشد، مردم چرا در انتخابات شرکت کنند؟ در انتخابات اخیر یک طرف آقای جلیلی بود یک طرف دکتر پزشکیان. اختلافها روشن شد. مردم احساس کردند با شعارهای دکتر پزشکیان میتوانند آینده بهتری برای کشور بسازند.
مشاور رئیسجمهور افزود: جناح مقابل باید این فرصت را بدهد که دولت کارش را انجام دهد. فردا دوباره انتخابات است. اگر مفهوم وفاق غلط تعریف شود، جمهوریت زیر سؤال میرود. نباید طوری عمل کنیم که مردم حس کنند در انتخابات بعدی تفاوتی وجود ندارد. بعضیها فکر میکنند وفاق یعنی این نماینده مجلس بگوید فلان استاندار باید عوض شود. پس تفکیک قوا چه میشود؟ بعد از یک سال به این نتیجه رسیدهام که وفاق یعنی تفکیک قوا. اگر به تفکیک قوا عمل کنیم، همه مباحث سر جای خود قرار میگیرد. وفاق یعنی همگرایی با یک گفتمان و یک گفتوگوی ملی. یعنی جناح مقابل فرصتی ایجاد کند تا دولت بتواند کارش را انجام دهد و در عین حال، همان جناح دولت را بازخواست، سؤال، استیضاح و نقد کند. وفاق یعنی این. نه اینکه یک وزارتخانه اقتصادی تشکیل دهیم و چهار نفر با چهار فکر متضاد را آنجا بنشانیم.
او تاکید کرد: من از جناح مقابل میخواهم فرصت بدهند. بگذارند دولت کارش را انجام دهد. نقد، نظارت، سؤال—همه اینها برقرار اما سهمخواهی نه. وفاق یعنی همگرایی، نه سهامداری در قدرت.
مشاور رئیسجمهور در رابطه با ضرورت تحقق تفکیک قوا و نتایج آن برای کارآمدی حکمرانی، گفت: اگر این تفکیک اتفاق بیفتد، «وفاق» واقعی شکل میگیرد؛ به این معنا که هر قوه وظایف و مسئولیتهای خود را انجام دهد. اکنون برخی تصور میکنند که باید با نمایندگانی از مناطق و سازمانهای مختلف «وفاق» ایجاد کنند تا از استیضاح جلوگیری شود. این نگاه نهتنها غلط است بلکه مانع انجام وظایف مجلس و دولت میشود.
او در ادامه و در پاسخ به پرسشی درباره رفتار مجلس فعلی و آنچه برخی «طبل لجاجت» آن با دولت مینامند، اظهار کرد: با بهکار بردن عبارت «لجاجت» موافق نیستم. معتقدم نمایندگان باید صدای بلند، رسا و قوی داشته باشند.
آهی گفت: دولت فضای نقد را باز گذاشته تا حتی کسانی که ما را قبول ندارند، بتوانند نقد کنند؛ چراکه همین نقدها نقاط ضعف را آشکار میکند. حتی اگر نقدها منصفانه نباشند، تریبوندار بودن برخی نمایندگان باعث اثرگذاری آنان میشود اما دولت انتظار دارد همانگونه که درباره نقاط ضعف سخن میگویند، به نقاط قوت دولت نیز اشاره شود.
آهی در ادامه درباره فشار برخی نمایندگان در استانها برای دخالت در انتصابات بااشاره به ساختار غیرحزبی انتخابات گفت: در برخی شهرهای کوچک نمایندهای با سه تا پنج هزار رای وارد مجلس میشود این درحالی است که مشارکت در مناطقی چون تهران به ۱۵ تا ۲۰ درصد رسیده است. همین ساختار زمینه فشارهای بیرونی را ایجاد میکند. در سفرهای استانی بسیاری از مردم، احزاب، تشکلها و مسئولین دولتی نسبت به فشار نمایندگان اعتراض دارند. دولت اعتقاد دارد نباید به فشار نمایندگان توجه کرد. اگر به یک یا چند نماینده توجه کنیم، فردا بقیه ۲۷۰ نماینده سؤال میکنند.
آهی یادآور شد که رئیسجمهور بهتازگی نامهای بسیار محکم و قوی صادر کرده که انتصابات نباید بر اساس سفارش نمایندگان انجام شود. ایران زمانی ساخته میشود که شایستگان در آن حکمرانی کنند .
او با اشاره به جریانهایی که امروز مقابل مذاکرات ایستادهاند، گفت: هر جریان سیاسی حق دارد نظر خود را داشته باشد. ممکن است من معتقد به مذاکره باشم و فردی در مجلس یا رسانه معتقد به عدم مذاکره. اما مردم تصمیم گرفتهاند و در انتخابات این فرصت را به دکتر پزشکیان دادهاند.
او با تأکید بر اینکه مجلس بیتأثیر نیست و نقش دارد، گفت: قدرت اجرایی کشور متعلق به رئیسجمهور است و مردم به تعامل با دنیا رأی دادهاند. دکتر پزشکیان همه تلاش خود را برای گفتوگو با جهان انجام داده و وارد مذاکرات شده بود اما در حین مذاکره میز را زدند، منفجر کردند و اتفاقات بدی افتاد که به اختلال در روند دیپلماسی انجامید.
او تصریح کرد ایران اهل گفتوگو و تعامل است، بهجز یک کشور با همه دنیا اهل مذاکرهایم. همچنین دولت تنها به گفتوگوی عزتمندانه و برابر پایبند است. اکنون که دیپلماسی رسمی دچار مشکل شده باید از ظرفیتهای «دیپلماسی عمومی» بهره گرفت مانند استفاده از ظرفیت ورزشکاران، تشکلها، اتاقهای بازرگانی، نخبگان و دانشگاهها.
آهی توضیح داد که سیاست ایران نباید وابسته به نگاه جریانهای خاصی باشد که میگویند «مذاکره نکنید» بدون آنکه راهحل ارائه کنند. ایران برای حل مسائل خود نیازمند تعامل گسترده با جهان است. برای مثال چین با آمریکا مذاکره میکند؛ گفتوگو ابزار رسیدن است. ما اهل معجزهایم؛ چرا این توان را از خود دریغ کنیم؟
او بااشاره به حملات برخی جریانها به حسن روحانی و محمدجواد ظریف گفت: تندروها که به این افراد حمله میکنند اگر مذاکره نمیخواهند راهحل ارائه کنند. آنها سالهاست که راهی ارائه نکردهاند. نقد کردن حق آنان است اما نباید هزینه تصمیمگیری کشور را بالا ببرند. حتی در دوره برجام همین جریانها، نقدهای تند داشتند و انواع اتهامات را مطرح کردند اما «دکتر ظریف و همکارانش معجزه کردند و کار را بهنحو احسنت انجام دادند. دولت نمیگوید «حرف نزنید»، بلکه میگوید نقدها باشد اما قدرت تصمیمگیری باید در دولت وجود داشته باشد. دولت برای مذاکره شرط دارد «مذاکره عزتمندانه، برابر و بدون پیششرط.»
او تاکید کرد: حکومت باید در همه جبههها فعال باشد و از همه ظرفیتهای انسانی کشور بهره بگیرد.
او با اشاره به نقش دکتر ظریف افزود: چرا از ظرفیت شخصیتی که میتواند سرمایه ملی و فراملی باشد، استفاده نکنیم؟ چرا به او ضربه بزنیم؟ دل او هم برای ایران میتپد.
او درباره ارزیابیاش از مجلس فعلی بیان کرد: اینکه برخی نمایندگان ما را قبول ندارند یا شعارهای ما را باور ندارند، طبیعی است؛ اما ما فضای دولت را بهگونهای تنظیم میکنیم که همین افراد حتی اگر نقدشان منصفانه نباشد، بتوانند ما را نقد کنند. نقد آنها نقطهضعفها را آشکار میکند. همانطور که به نقاط ضعف دولت میپردازند، به نقاط قوت هم اشاره کنند؛ چرا که مردم وقتی به کارآمدی دولت بیاعتماد شوند کلیت نظام آسیب میبیند.
