تداوم بحران‌ها در سوریه، یک سال بعد از سقوط اسد

سایت شبکه خبری بی‌بی‌سی در گزارشی نوشت، سوریه هنوز ویران است. به هر شهر یا روستایی که پا می‌گذارید، مردم در خانه‌هایی که از آنها اسکلتی بیش باقی نمانده زندگی می‌کنند اما هنوز از رفتن اسد احساس شادی می‌کنند.

حاکمان جدید دمشق که سال قبل وارد کاخ ریاست جمهوری سوریه شدند، مانند اغلب گروه‌های شورشی این کشور، اسلام‌گرایان سنی بودند. احمد الشرع، رهبر آنان از جنگجویان قدیمی القاعده در عراق بود. او در همان ایام بود که توسط آمریکایی‌ها دستگیر شد و به زندان رفت.

او بعدها پس از اینکه آزاد شد، به سوریه رفت و گروه خود را تشکیل داد که از شاخه‌های داعش در سوریه بود اما اکنون ظاهر او با آن زمان تغییر بساری کرده و کت و شلوار می‌پوشد و به کشورهای مختلف سفر می‌کند. او با همراه کردن همسرش در این سفرها، قصد دارد به غربی‌ها نشان دهد از تفکرات افراطی دست برداشته و می‌خواهد کشورش را بسازد.

کامیابی در خارج از مرزهای سوریه

احمد الشرع در این راه به موفقیت‌هایی نیز دست یافته و در سطح جهانی توانسته در جمع رهبران عالیرتبه کشورهای مختلف قرار گیرد و از سوی آنها پذیرفته شود. دیدارهای او با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از برجسته‌ترین این دیدارها بود. او در خلال همین دیدارها بود که توانست بخشی از تحریم‌هایی را که علیه سوریه وجود دارد، از سر کشورش باز کند و در مهم‌ترین آنها سوریه را از قانون سزار که تاثیر فراوانی بر اقتصاد سوریه داشت، رها کند. سخنرانی او در سازمان ملل نیز از لحظات تاریخی‌ای بود که در حافظه این سازمان باقی خواهد ماند.

اما مشکل او از جایی آغاز می‌شود که می‌خواهد به مسائل و مشکلات داخلی سوریه بپردازد. او در شمال کشورش با کُردهایی مواجه است که باوجود توافقی که با آنها امضا کرده، هنوز تنش‌‌هایی را در روابط با یکدیگر دارند. در جنوب نیز با دروزی‌هایی رو‌به‌رو است که از طرف اسرائیل حمایت می‌شوند و خواهان گرفتن استقلال خود از حاکمیت مرکزی هستند. علوی‌ها هم که بشار اسد از آنها تبار داشت و از آغاز حاکمیت حافظ اسد بر کشور حاکمیت داشتند، از دیگر گروه‌هایی هستند که الشرع خود را رویاروی آنها می‌بیند.

رویارویی با گروه‌ها و اقوام

نخستین مشکل او مساله امنیت است. درست است که داعش در سوریه پیش از سقوط بشار اسد ضعیف شده بود و همچنان نیز گروه قدرتمندی برآورد نمی‌شود اما همچنان برخی گروه‌های افراطی هستند که الشرع باید با آنها مبارزه کند.

به جز این گروه‌های تروریستی، علوی‌ها که 10 درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند، دیگر گروهی هستند که الشرع می‌داند باید به نوعی آنها را مدیریت کند. حافظ اسد، پدر بشار اسد، که حاکمیت اسدها بر سوریه را بنا کرد یک علوی بود. علوی‌ها در حال حاضر از قومیت‌هایی هستند که مورد نفرت عموم مردم سوریه قرار دارند بنابراین اگر خشونت‌های قومی علیه این قوم یا دیگر قومیت‌ها آغاز شود، سوریه دیگر بار به وضعیتی مشابه یک دهه اخیر قرار خواهد گرفت.

الشرع مسائل جدی‌تری هم با دیگر قومیت‌ها دارد. از جمله می‌داند امنیت شمال سوریه تا زمانی که نتواند با کردهای این مناطق به توافق کاملی دست یابد، همچنان نابسامان خواهد ماند. البته او در اوایل امسال با آنها توافقی امضا کرد اما این توافق کامل نبوده و آنها هنوزهم بر سر برخی مسائل با هم اختلافات بسیاری دارند. بویژه که این کردها خواهان به دست آوردن نوعی خودمختاری مانند کردهای شمال عراق هستند.

در جنوب سوریه نیز دروزی‌ها وضعیتی مشابه برای الشرع ایجاد کرده‌اند. آنها از سوی اسرائیل حمایت می‌شوند و در همین چند ماه پیش اسرائیل به بهانه آنها عملیاتی نظامی را در جنوب این کشور کلید زد. اقدامی که می‌توانست تبدیل به جنگ خونبار دیگری در منطقه شود.

سندروم اسرائیل

در واقع اسرائیل عمده‌ترین مساله امنیتی سوریه یک سال بعد از سقوط بشار است. اسرائیل در یک سال گذشته چندین بار حملاتی جدی علیه سوریه انجام داده و برخی توانایی‌های به جا مانده از ارتش اسد را نیز نابود کرده است. ارتش اسرائیل همچنین در حملاتی غیر قابل انتظار پایتخت سوریه را آماج بمب‌ها و موشک‌های خود کرد. ضمن اینکه این  نگرانی وجود دارد که اسرائیل با استفاده از ضعف‌های امنیتی سوریه بخواهد سیاست‌های خود در این کشور را پیاده کند. از دیگر مشکلات سوریه امروز خرابی‌ها، ویرانی‌ها و نابودی زیر ساخت‌ها در جنگ داخلی نزدیک به یک و نیم دهه است.

بازگشت دیکتاتوری، اَبَر مشکل سوریه

اما بزگترین مشکل برای مردم این کشور که هنوز مزه رهایی از حاکمیت اسدها را زیر دندان احساس می‌کنند، چیز دیگری است. مشکل این است که آیا حاکمیت جدید می‌تواند دموکراسی واقعی را به آنها هدیه دهد؟ هرگز نمی‌توان ریشه‌های افراطی احمد الشرع و حلقه نزدیکان او را فراموش کرد. در یک سال اخیر نیز مردم شاهد آن بودند که قدرت در دست همین حلقه کوچک بوده است و هرگز اجازه نداده‌اند مخالفی جدی بر سر راه آنها قرار گیرد. به همین دلیل نیز باید گفت باوجود همه مشکلات ریز و درشتی که وجود دارد، شاید اَبَر مشکلی سر راه مردم سوریه باشد که مانند کوه یخ ابعاد واقعی آن همچنان ناپیدا است.