بن سلمان امروز به کاخ سفید می‌رود/ ترامپ خواهان عادی سازی است، ولیعهد عربستان خواهان تضمین امنیت

فیصل عباس، تحلیلگر سیاسی در اوراسیا ریویو سفر بن‌سلمان به آمریکا را تکرار تاریخ خوانده و آن را با دیدار سرنوشت‌ساز ملک عبدالعزیز و روزولت مقایسه کرده است. او معتقد است، همان‌طور که آن دیدار پایه‌های یک مشارکت استراتژیک را بنا نهاد که تا کنون جنگ‌ها، شوک‌های نفتی و تحولات سیاسی زیادی را پشت سر گذاشته، دیدار کنونی نیز می‌تواند چنین پیامدهایی داشته باشد. بویژه که شباهت‌های زیادی بین این دو دیدار وجود دارد. دیدار نخست سال 1945 انجام شد، زمانی که جهان از خاکستر جنگ جهانی دوم برخاسته بود و آمریکا خود را آماده تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانی می‌کرد و عربستان سعودی، تحت رهبری ملک عبدالعزیز نیز به تازگی سرزمین‌های خود را متحد کرده و شروع به ساختن دولت مدرن خود کرده بود.

اکنون نیز دیپلماسی عربستان در حال تکامل است. پادشاهی برای یک راه حل دو دولتی در فلسطین تلاش کرده است، جنایات در غزه را محکوم کرده و مذاکرات در سودان، اوکراین و سوریه را تسهیل کرده است. اکنون ریاض دیگر فقط یک بازیگر منطقه‌ای نیست، بلکه یک میانجی‌گر جهانی شده است.

در آن سوی میز نیز آمریکا نیازمند شریکی قابل احترام در منطقه است و سیاست‌گذاران آمریکایی می‌دانند که تضمین‌های ریاض از وزن بالایی برخوردار است. ظهور سوریه جدید پس از چندین دهه آشفتگی گواهی بر این نفوذ است.  از نظر فیصل عباس، این دیدار تشریفاتی نیست و پیامد‌هایی در منطقه خواهد داشت.

تمرکز روی غزه

از جمله این پیامدها وضعیت غزه است. دنیس راس، دیپلمات سابق آمریکایی که تحلیلگر برجسته سیاست‌خارجی آمریکا بویژه در حوزه خاورمیانه است، می‌گوید، هرچند هر دو طرف تمرکز زیادی روی درخواست‌های بن سلمان دارند اما یکی از موضوعات مهمی که بین آنها مطرح می‌شود، اسرائیل خواهد بود. با این تفاوت که بن سلمان نگران چالش‌های اجرای طرح صلح غزه است و ترامپ در تکاپوی عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی از جمله عربستان.

احتمالا رئیس‌جمهوری آمریکا از ولیعهد عربستان خواهد خواست بخشی از نیروی تثبیت بین‌المللی پیشنهادی‌اش در غزه باشد و علاوه بر آن در بخش‌های دیگر این طرح نیز به آمریکا کمک کند. برای مثال در تحت فشار گذاشتن حماس برای پذیرش خلع سلاح و کنار رفتن از حکومت غزه. بویژه که ترامپ نیز پیشاپیش به بخشی از خواسته اعراب از جمله عربستان  پاسخ داده و در حالی که تا کنون هیچ دولتی در آمریکا از خودمختاری فلسطین حمایت نکرده، این کار را انجام داده است و در اصلاحاتی که در پیش‌نویس ارائه شده به شورای امنیت تهیه کرده بود، با شروطی امکان تبدیل فلسطین به یک کشور را میسر دانسته است.

امنیت و اف 35

الیزابت دنت، تحلیلگر اندیشکده انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک نیز به مشارکت‌های امنیتی آمریکا و عربستان پرداخته و نوشته است، احتمالا شراکت ترامپ و بن سلمان، در حوزه امنیتی نیز بسیار معنادار خواهد بود و پیشرفت زیادی خواهد داشت. عربستان در فضای کنونی خاورمیانه و بویژه بعد از حمله اسرائیل به ایران و قطر نگرانی‌های امنیتی بسیاری دارد و نمی‌خواهد در رویارویی‌های احتمالی آتی خاورمیانه آسیبی ببیند.  از همین رو بن سلمان در این سفر وارد مذاکرات جدی با ترامپ درباره بسته تسلیحاتی 142 میلیارد دلاری خواهد شد که در جریان سفر ماه مه رئیس‌جمهوری آمریکا به ریاض بسته شد. اگر بسته نهایی شامل جنگنده‌های اف 35 پیشرفته آمریکایی باشد، این اولین بار خواهد بود که این جت‌ها به ارتش یک کشور عربی فروخته می‌شوند. هرچند حتی با فرض موافقت ترامپ با چنین چیزی سال‌ها طول خواهد کشید تا عربستان بتواند به این جنگنده‌ها دست یابد اما چنین چیزی می‌تواند به این معنا باشد که یک کشور عربی دارای برتری نظامی قابل توجهی مقابل اسرائیل شود.

الیزابت دنت نیز معتقد است، ترامپ در ازای فروش چنین جنگنده‌هایی و تضمین امنیت عربستان احتمالا خواهان مشارکت فعال ریاض در مساله فلسطین و غزه پساجنگ خواهد شد. این در حالی است که اپریل لانگلی آلی، همکار دنت در اندیشکده انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک معتقد است، هر نوع تضمین آمریکا به دفاع از امنیت عربستان می‌تواند  این کشور را وارد پیامدهای سخت آن مانند جنگ یمن و تهدید حوثی‌ها کند که می‌توانند در صورت پایان نیافتن جنگ حملات فرامرزی و جنگ داخل یمن را تشدید کنند.

عادی سازی، آری یا نه

همان طور که اشاره شد اصلی‌ترین خواسته ترامپ از بن سلمان عادی‌سازی روابط این کشور با اسرائیل است. چیزی که به اعتقاد مایکل پلیتنیک بسادگی اتفاق نخواهد افتاد. زیرا بن سلمان می‌داند که فلسطین یکی از مهم‌ترین مسایل جهان عرب است و به همین دلیل نیز نسبت به کشتار مداوم در غزه و حملات فزاینده اسرائیل در کرانه باختری بی‌تفاوت نیست.

بنابراین از نظر بن سلمان هرگونه توافق عادی‌سازی با اسرائیل وسیله‌ای برای رسیدن به هدف است. هرچند تجارت آزاد و گسترده با اسرائیل خوشایند عربستانی است که خواهان  ایجاد تنوع در اقتصاد خود است. اما به اعتقاد ولیعهد عربستان برای این دست بلندپروازی‌ها عادی‌سازی به‌هیچ وجه ضروری نیست. بویژه که اخیراً گفته بود، از شرط خود در این خصوص عقب نشینی نخواهد کرد. شرط او نیز چیزی نبود جز اینکه اسرائیل با یک فرایند صلح جدید موافقت کند.

با این حال بدون شک ترامپ بن سلمان را در مورد عادی‌سازی تحت فشار قرار خواهد داد، هرچند که احتمالا چیزی بیشتر از تعهد بن سلمان به اینکه روزی این کار را انجام دهد، دریافت نخواهد کرد.