چرا دیدار پوتین و ترامپ لغو شد؟

کرملین خبر داده، ولادیمیر پوتین برای دیدار با همتای آمریکایی خود به مجارستان نخواهد رفت. کاخ سفید نیز اعلام کرد، هیچ برنامه‌ای برای دیدار دونالد ترامپ با همتای روس خود در آینده نزدیک وجود ندارد. اما چرا دو طرف بعد از آن همه ابراز علاقه‌مندی به دیدار دوم، ناگهان پا پس کشیدند؟ نگاهی به اظهارات دو طرف روسی و آمریکایی نشان می‌دهد از چند روز پیش نیز اختلافات قابل توجهی در مواضع مسکو و واشنگتن وجود داشته است. بنا بر اطلاعاتی که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، موضع روسیه برای نشستن پای میز مذاکره صلح هیچ تغییری نکرده‌است.

همین دو روز پیش سرگئی لاوروف نیز بر همین مساله تاکید کرد و گفت مسکو از زمان اجلاس آلاسکا موضع خود را تغییر نداده و ایده «توقف فوری» خصومت‌ها به معنای فراموش کردن چیزی است که روسیه آن را «علت ریشه‌ای درگیری» می‌داند. بنابراین از نظر روسیه آتش‌بس بدون پرداختن به علل جنگ چیزی نیست که بتواند نگرانی‌های کرملین را برطرف کند.

آنچه که لاوروف و البته پوتین بارها به آن تحت عنوان «علل ریشه‌ای درگیری» اشاره کرده‌اند، شامل نپیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو و همچنین تعهد ناتو به وعده‌های خود درباره عدم گسترش به سمت شرق و همین‌طور عدم تبعیض علیه روس‌تباران اوکراین است.

لاوروف در این چند روز اروپایی‌ها را متهم کرد برای «تمدید قوای» اوکراین برای آتش‌بس فشار می‌آورند و گفت این تنها دلیلی است که اتحادیه اروپا به همراه اوکراین بر توافق آتش‌بس اصرار دارد. از همین رو نخستین دلیل لغو این اجلاس را می‌توان امتناع روسیه از تغییر خواسته‌های دیرینه خود دانست.

مساله دیگری که باعث لغو این دیدار شد، همان چیزی است که در سوالی که لاوروف مطرح کرد، وجود داشت. اینکه آیا پوتین باتوجه به هشدار لهستان مبنی بر اینکه اگر وی وارد حریم هوایی این کشور شود، حکم بازداشت دادگاه بین‌المللی کیفری را اجرا خواهد کرد، می‌تواند به مجارستان سفر کند یا خیر؟

عامل زلنسکی

ولودیمیر زلنسکی هم از جمله عوامل لغو دیدار پوتین و ترامپ بود. او یک روز پس از تماس تلفنی دو ساعته روسای جمهوری آمریکا و روسیه با ترامپ دیدار کرد. یکی از اهداف این دیدار ارسال موشک‌های تاماهاوک آمریکا به اوکراین بود.

ترامپ این درخواست را رد و زلنسکی را تشویق کرد تا به یک توافق سیاسی که یکی از بندهای آن واگذاری بخشی از خاک اوکراین به روسیه باشد، فکر کند.

طبیعتا زلنسکی از این سخن ترامپ ناراضی بود. او در سخنرانی خود که بلافاصله پس از این دیدار ایراد شد، گفت: «به محض اینکه موضوع قابلیت‌های حملات دوربرد برای اوکراین کمی دورتر شد، روسیه علاقه کمتری به دیپلماسی نشان داد. این سیگنالی است که نشان می‌دهد تا چه حد قابلیت‌ها و توانایی‌های تهاجمی اوکراین می‌تواند برای آن اهمیت داشته باشد.»

به نظر می‌رسد این سخنان برای ترامپ نیز قابل تامل بوده است.

اکنون چه خواهد شد؟ 

با وجود اینکه دیدار ترامپ و پوتین لغو شده است، کاخ سفید تاکید کرده ترامپ همچنان به دنبال یک راه حل دیپلماتیک است اما با مشخص نشدن تاریخی برای مذاکرات جدید و عدم دستیابی به پیشرفت، مشخص نیست آمریکا چه اهرم فشار دیگری می‌تواند داشته باشد. بویژه که روسیه همچنان پیشنهادات آتش‌بس را براساس خطوط نبرد موجود رَد می‌کند و اوکراین همچنان تمایلی به چشم پوشی از خاک خود ندارد. ترامپ نیز که خود را به عنوان یک صلح‌طلب معرفی می‌کند، هموز نتوانسته خواسته‌های اصلی هیچ یک از طرفین را تغییر دهد.

بنابراین باید منتظر ماند و دید آیا در نشست آسه‌آن که بزودی برگزار می‌شود، موقعیتی به دست می‌آید تا حداقل وزرای خارجه آمریکا و روسیه دیدار و مذاکره کنند و مسیری برای تنفس دیپلماسی باز کنند؟