واکنش رضا نصری به قصد سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه

رضا نصری، حقوقدان و کارشناس مسائل سیاست خارجی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:

اعلام قصد سه کشور اروپایی (E3) برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در برجام، صرفاً یک اقدام شکلی یا رویه‌ای نیست بلکه به معنای تصرف خصمانه شورای امنیت توسط قدرت‌های غربی است. اقدامی که در تضاد آشکار با نظام منشور ملل متحد قرار دارد.

شورای امنیت سال‌هاست که به دلیل سوء‌استفاده مکرر برخی کشورها از حق وتو و ناتوانی در برابر تجاوز یا فجایع انسانی مورد انتقاد قرار گرفته است. اما توسل غیرقانونی به مکانیسم موسوم به ماشه یک گام فراتر می‌رود. در واقع این اقدام صرفاً توان تصمیم‌گیری شورا را فلج نمی‌کند بلکه خود شورای امنیت را به ابزاری برای پیشبرد دستورکار سیاسی یک گروه کوچک از دولت‌ها تبدیل می‌سازد.

چنین اقدامی به‌وضوح در چهارچوب دکترین abus de droit  قرار می‌گیرد؛ یعنی استفاده از یک حق به گونه‌ای که هدف و فلسفه وجودی آن را نقض کند. 

سازوکار حال اختلاف مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ به‌عنوان ابزاری حفاظتی برای تضمین پایبندی به توافق طراحی شده است. حال توسل به آن پس از نابود ساختن عامدانه همان توافق، و در شرایطی که تغییرات بنیادین ناشی از تجاوز غیرقانونی علیه تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران ایجاد شده، مصداق بارز سوء‌استفاده از حق است. این اقدام همچنین مصداق روشن آن چیزی است که در حقوق بین‌الملل «انحراف از هدف» - Perversion of purpose  - نامیده می‌شود؛ یعنی به‌کارگیری یک سازوکار یا نهاد بین‌المللی برای مقاصدی بیگانه با  هدف و مأموریت اصلی آن.

حقوق بین‌الملل به‌روشنی تصریح می‌کند که اقداماتی که بر اساس سوء‌استفاده یا انحراف از هدف انجام شوند، فاقد هرگونه اثر حقوقی‌ هستند. کشورهای مستقل، به‌ویژه آن‌هایی که به حفظ تمامیت نظام منشور پایبندند، باید پیشاپیش و آشکارا اعلام کنند که هرگونه قطعنامه‌ای که از رهگذر چنین روند نامشروعی به‌اصطلاح «احیا» شوند، باطل و از نظر حقوقی بی‌اعتبار خواهند بود. شناسایی یا اجرای چنین قطعنامه‌هایی به معنای تسلیم در برابر زیاده‌خواهی غرب است.