واکاوی خلع سلاح پ‌ک‌ک/ پایان راه یا تغییر نقش؟
حزب کارگران کردستان دوشنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای از انحلال خود و زمین گذاشتن سلاح با هدف پایان نبرد مسلحانه با ترکیه را اعلام کرد. این بیانیه چند ماه پس از درخواست عبدالله اوجالان، رهبر در بند این حزب، مبنی بر خلع سلاح منتشر شد.
حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، گروه مسلحی است که در اواخر دهه ۱۹۷۰ در جنوب ترکیه شکل گرفت. این جنبش جدایی‌طلب به دنبال تأسیس آنچه «دولت مستقل کردستان بزرگ» می‌نامد، است و ایده‌های ناسیونالیسم کردی را با اصول سوسیالیسم بین‌المللی پیوند داده است.
بخش گسترده‌ای از کردها این حزب را نهادی سیاسی می‌دانند که بازتاب‌دهنده آرمان‌هایشان برای «رهایی و استقلال» است، در حالی که ترکیه، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا آن را «سازمانی تروریستی و ممنوعه» قلمداد می‌کنند.
این حزب از زمان تأسیس خود در ۲۷ نوامبر ۱۹۷۸، مراحل متعددی را پشت سر گذاشته و درگیری‌اش با دولت ترکیه میان رویارویی نظامی، تلاش برای مصالحه و برقراری صلح در نوسان بوده است. مسیر تاریخی این حزب شاهد تحولات اساسی در رویکرد فکری و تغییراتی در مواضع آن نسبت به مسائل و رویدادهای تجربه‌شده بوده است.
اقدام اخیر پ‌ک‌ک با واکنش مثبت ترکیه مواجه شد. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، روز دوشنبه از «مرحله‌ای تاریخی و امیدوارکننده» یاد کرد. این اظهارات پس از آن بیان شد که حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، که بیش از ۴۰ سال با آنکارا درگیر نزاع مسلحانه بوده، از انحلال خود خبر داد.
عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه، نیز اظهار داشت: تصمیم پ‌ک‌ک برای انحلال و کنار گذاشتن سلاح، گامی مهم در راستای تحقق هدف «ترکیه بدون تروریسم» است.
وی افزود: در صورت پایان کامل تروریسم، درهای دوره‌ای جدید گشوده خواهد شد.
دفتر ارتباطات ریاست‌جمهوری ترکیه اعلام کرد: اقدامات لازم برای انحلال روان و بی‌وقفه حزب کارگران کردستان انجام خواهد شد.
در همین راستا، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، اعلام کرد تصمیم حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) به تقویت «ثبات» منطقه‌ای کمک خواهد کرد.
با بررسی اتفاقات سریع‌السیر منطقه غرب آسیا به راحتی می‌توان دریافت که درخواست ناگهانی اوجالان برای خلع سلاح واجرای آن توسط پ‌ک‌ک را نمی‌توان از تحولات چند ماه گذشته سوریه جدا دانست.
پس از سرنگونی ناگهانی دولت بعث سوریه در آذرماه سال گذشته و تغییر وضعیت سیاسی این کشور مسئله شرق فرات و حضور کردها به یکی از مهم‌ترین مسائل روز سوریه تبدیل شد.
نیروهای کرد شمال شرق سوریه که با حمایت مستقیم آمریکا از سال 2015 به مبارزه با گروه تروریستی داعش در شرق فرات پرداختند بعد از نابودی گروه‌های تروریستی حاضر به تحویل مناطق تحت سیطره خود به دولت سوریه نشدند.
خواسته اصلی قسد نقش آفرینی بیشتر در آینده سیاسی سوریه و دریافت امتیازات ویژه برای به رسمیت شناختن کردها در سوریه را شامل می‌شد که تاکنون مورد قبول دولت‌های سابق و کنونی سوریه واقع نشده است.
آینده پ‌ک‌ک پس از خلع سلاح و تحولات سوریه
نمی‌توان اخبار سوریه را دنبال کرد و نام مظلوم (فرهاد) عبدی، فرمانده نیروهای قسد، را نشنید. عبدی در حال حاضر به عنوان قدرتمندترین فرد در عرصه سیاسی سوریه پس از احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت این کشور، شناخته می‌شود.
عبدی از منظر کردهای سوریه به عنوان یک فرمانده‌ای شناخته می‌شود که توانست مساحت قابل توجهی را تحت کنترل آنها در بیاورد تا در نهایت به عنوان اهرم قدرت برای تثبیت حقوق کردها استفاده کند، هدفی که اوجالان و پ‌ک‌ک طی 40 سال در محقق کردن آن ناکام ماندند.
مهم‌ترین تلاش عبدی برای یکپارچه کردن کردها در وضعیت جدید سوریه را می‌توان در ایجاد نشست آینده کردستان در شهر قامشلی در ماه گذشته عنوان کرد.
در این نشست که نماینده تمامی احزاب کردستان عراق و سوریه و حضور بالغ بر 400 شخصیت کردی برگزار شد که با صدور بیانیه‌ای خواسته‌های خود مبنی بر نقش‌آفرینی بیشتر در آینده سوریه و همچنین به رسمیت شناختن زبان کردی به عنوان زبان رسمی در آن عنوان شد.
با توجه به تحولات اخیر به نظر می‌رسد تصمیم اخیر پ‌ک‌ک برای خلع سلاح بیش از اینکه تصمیمی برای پایان راه و مبارزه مسلحانه باشد، تغییر نقش این حزب و پیوستن به قسد برای قدرت گرفتن بیشتر این گروه در جهت تثبیت حقوق کردها در شرق فرات است.
