قاتلی در کمین بچه درسخوان ها
مصرف ریتالین در میان نوجوانان، به خصوص در ایام امتحانات، به وضعیت نگران‌کننده‌ای بدل شده و رئیس اداره نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو نیز در این‌باره هشدار داده است.
شب امتحان است و شب از نیمه گذشته؛ پیام‌های گروه کلاسی یکی یکی بالا می‌آیند و حرف همه یک چیز است؛ «چطور نخوابیم؟» و همین یک جمله کافی است تا کسی از قرص ریتالین حرف بزند و چند نفر دیگر هم تأیید کنند و وسوسه‌ی مصرف آن به جان سایرین هم بیفتد. «فقط یک قرص، برای یک شب» اما این فقط یک‌بار نیست، بلکه آغاز مسیری است که معمولاً پایان روشنی ندارد.
مصرف خودسرانه‌ی ریتالین در ایام امتحانات
رئیس اداره نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو، در خصوص رواج مصرف قرص ریتالین بین دانش‌آموزان و دانشجویان در زمان امتحانات هشدار داده و می گوید: ریتالین می‌تواند به سرعت وابستگی ایجاد کرده و بدن را از سم پر کند. از جمله عوارض مصرف آن میتوان به سرگیجه، استفراغ، افسردگی، زردی پوست و حتی مشکلات قلبی اشاره کرد
مصرف قرص ریتالین به علت وجود عارضه بی‌خوابی در افراد، در دوران امتحانات رواج یافته است.
در شب‌های پرتنش امتحانات، برخی نوجوانان برای افزایش تمرکز و کاهش خواب به مصرف ریتالین روی می‌آورند. این دارو که در اصل برای درمان اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) تجویز می‌شود، به‌طور فزاینده‌ای به‌صورت خودسرانه و بدون نسخه پزشک مصرف می‌شود.
ریتالین چیست؟
ریتالین نام تجاری داروی متیل‌فنیدات است که به‌عنوان محرک سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند. این دارو با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز به بهبود تمرکز و کنترل رفتار کمک می‌کند. در ایران، ریتالین برای درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD با نسخه پزشک تجویز می‌شود.
قرص ریتالین با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، احساس سرخوشی و انرژی را افزایش می‌دهد. این تغییرات شیمیایی می‌تواند به ایجاد وابستگی و اعتیاد منجر شود.
با نزدیک شدن به فصل امتحانات، مصرف ریتالین در میان دانش‌آموزان و دانشجویان ایرانی افزایش می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهد که فروش این دارو در زمان برگزاری امتحانات تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
چرا نوجوانان به ریتالین روی می‌آورند؟
یکی از دلایل اصلی علاقه‌مندی نوجوانان به ریتالین، استرس و اضطرابی است که در ایام امتحانات به آنان وارد می‌شود؛ فشار تحصیلی و رقابت در کنکور، از جمله مهمترین دلایل این گرایش است. بسیاری از دانش‌آموزان برای کسب نمرات بالا و قبولی در دانشگاه‌های معتبر، تحت فشارهای شدید قرار دارند که معمولاً از سوی خانواده و جامعه به آنان تحمیل می‌شود.
از سوی دیگر کمبود آموزش مهارت‌های مطالعه یکی دیگر از دلایلی است که جوانان را به سمت مصرف ریتالین سوق می‌دهد.
از آنجا که بسیاری از نوجوانان می‌خواهند به هر قیمتی که شده در امتحانات نمرات بالا کسب کنند، هر تبلیغی در این ایام، می‌تواند روی آن‌ها تأثیر بگذارد. تبلیغات غیرمستقیم و تجربیات به اشتراک‌گذاشته‌شده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند مصرف این دارو را ترویج دهد.
عوارض مصرف خودسرانه‌ی ریتالین
مصرف ریتالین بدون نظارت پزشکی می‌تواند عوارض جدی‌ای به‌همراه داشته باشد که از جمله‌ی آن‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
عوارض جسمی: تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، افزایش اضطراب، سردرد، خارش و جوش‌های پوستی.
عوارض روانی: اختلالات روانی، خلقی و رفتاری، پرخاشگری، افسردگی، توهم، و در مواردی روان‌پریشی.
خطر اعتیاد: مصرف مداوم و خودسرانه‌ی ریتالین می‌تواند منجر به وابستگی جسمی و روانی شود.
خطر مرگ: در مواردی، مصرف بیش‌ازحد یا ترکیب ریتالین با الکل می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی شود.
سهولت دسترسی، مصرف ریتالین را افزایش داده است
در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی، ریتالین جزو داروهای کنترل‌شده است و صرفاً با نسخهٔ تخصصی روان‌پزشک و پس از تشخیص دقیق اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) تجویز می‌شود.
مصرف آن توسط نوجوانان بدون تجویز پزشک می‌تواند پیگرد قانونی داشته باشد. اما در ایران، با وجود اینکه ریتالین طبق قانون باید فقط با نسخهٔ پزشک ارائه شود، گزارش‌ها و تجربیات میدانی نشان می‌دهند که در بسیاری از داروخانه‌ها این قرص به‌راحتی و بدون نسخه فروخته می‌شود، به‌ویژه در ایام امتحانات.
این سهولت دسترسی، همراه با کمبود آگاهی عمومی، مصرف خودسرانهٔ ریتالین را در میان نوجوانان ایرانی به مسئله‌ای جدی تبدیل کرده است.
در ایران، ریتالین تنها با نسخه‌ی پزشک و در داروخانه‌های منتخب عرضه می‌شود. با این حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که این دارو از برخی داروخانه‌ها به بازار سیاه نشت کرده و به‌ویژه در فصول امتحانات در دسترس نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرد
مصرف خودسرانه ریتالین در میان نوجوانان ایرانی، به‌ویژه در ایام امتحانات، به یک نگرانی جدی تبدیل شده است.
افزایش آگاهی درباره عوارض این دارو، آموزش مهارت‌های مطالعه، و نظارت دقیق‌تر بر توزیع آن می‌تواند به کاهش مصرف غیرمجاز کمک کند.
