صدای حادثه از دل واگن‌های کهنه
صبح امروز قطار تهران-کرمان دچار حادثه شد. هرچند این اتفاق خسارت جانی نداشت اما بهانه‌ای شد تا بار دیگر بر لزوم نوسازی ناوگان ریلی کشور تاکید شود.
صبح روز جمعه ۱7 مرداد، قطار مسافربری تهران-کرمان دچار سانحه‌ای شد که گرچه به مرگ هیچ یک از مسافران منجر نشد، اما ۳۰ نفر از مجموع ۴۵۰ مسافر آن دچار مصدومیت شدند. بنابر اعلام مسئولان، این حادثه در محدوده استان یزد رخ داده و نیروهای امدادی به‌سرعت در محل حاضر شده‌اند. البته شدت جراحات وارده به مصدومان خفیف گزارش شده است.
در حالی که مسئولان از مدیریت مناسب حادثه و نبود تلفات جانی خبر می‌دهند، کارشناسان معتقدند تکرار چنین رویدادهایی نه تنها زنگ خطر ایمنی در شبکه ریلی کشور را به صدا درآورده، بلکه اعتماد عمومی به این شیوه حمل‌ونقل را نیز به چالش کشیده است. حادثه امروز در ادامه مجموعه‌ای از سوانح ریلی در سال‌های اخیر رخ داده که همگی یک نقطه مشترک دارند: «فرسودگی ناوگان و ضعف زیرساخت‌ها.»
لزوم نوسازی ناوگان ریلی
بر اساس گزارش‌های رسمی، متوسط عمر ناوگان ریلی کشور بیش از ۳۰ سال است؛ عددی که در مقایسه با استانداردهای جهانی، به‌وضوح نشان‌دهنده بحران در سیستم حمل‌ونقل ریلی ایران است. واگن‌هایی که در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی وارد چرخه بهره‌برداری شده‌اند، همچنان بدون نوسازی اساسی به فعالیت ادامه می‌دهند. این در حالی است که بسیاری از آن‌ها فاقد استانداردهای ایمنی روز هستند.
واگن‌های جایگزین شده پاسخگو نیازها نیست
طبق آنچه شرکت راه‌آهن اعلام کرده، در سه سال گذشته، تعداد محدودی واگن مسافری جدید وارد ناوگان شده‌اند؛ اما این میزان در برابر حجم عظیم نیاز به جایگزینی و نوسازی، ناچیز و ناکافی است. هرچند در همین مدت برخی پروژه‌های توسعه‌ای همچون خطوط زاهدان-خاش و همدان-سنندج به بهره‌برداری رسیده‌اند، اما کیفیت بهره‌برداری از این پروژه‌ها پایین است و نارسایی‌های فنی و مدیریتی در بهره‌برداری از آن‌ها به چشم می‌خورد.
از وعده تا واقعیت
مطابق آمار رسمی، در سال ۱۴۰۲، ۱۸۴ سانحه ریلی در کشور ثبت شده که به‌طور میانگین معادل ۳.۵ حادثه در هفته است. این آمار در شرایطی منتشر می‌شود که مسئولان در سال‌های اخیر وعده کاهش چشم‌گیر سوانح و ارتقای ایمنی را داده بودند. با این حال، شواهد میدانی از تداوم مشکلات و گاه حتی تشدید آن‌ها حکایت دارد.
مسافرانی که در حادثه امروز حضور داشتند، در گفت‌وگو با رسانه‌ها از وضعیت نامناسب واگن‌ها، تأخیرهای مکرر و نبود امکانات رفاهی و ایمنی کافی گلایه کرده‌اند. این گلایه‌‌ها جدید نیست و مسبوق به سابقه است و در حوادث قبلی نیز بارها مطرح شده‌اند، بدون آنکه تغییر ملموسی در شرایط صورت گرفته باشد.
نوسازی ناوگان ریلی یک اولویت ملی
نوسازی ناوگان ریلی باید به یک اولویت ملی بدل شود. به‌روزرسانی سیستم کنترل هوشمند قطارها، افزایش تعداد واگن‌های جدید، حذف واگن‌های فرسوده و ارتقاء سطح آموزش کارکنان از جمله اقداماتی است که باید به‌صورت فوری در دستور کار وزارت راه و شهرسازی و شرکت راه‌آهن قرار گیرد.
حادثه امروز در مسیر تهران–کرمان شاید یک فاجعه تمام‌عیار نبود، اما به‌روشنی هشدار داد که ریل‌های کشور هنوز در معرض خطرند. تداوم این وضعیت می‌تواند زمینه‌ساز سوانح بزرگ‌تری باشد که جبران‌ناپذیر خواهند بود.
